مطالعات روان شناسی ورزشی

هدف: بررسی مؤلفه های شناختی زیربنایی عملکرد ورزشی یکی از موضوعات توجه شده در سال های اخیر است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر تمرینات شناختی آنلاین بر حافظه کاری، بازداری و تغییرات عملکرد تیراندازی متعاقب آن در دوره بی تمرینی ناشی از قرنطینه کرونا انجام شد. مواد و روش ها: تعداد 30 نفر از تیراندازان مرد مبتدی در دامنه سنی 18 تا 24 سال که به دلیل شیوع کرونا در تمرینات تیراندازی شرکت نمی کردند، از طریق رکوردگیری تیراندازی در فاصله 10 متر ارزیابی شدند و از طریق همتاسازی براساس رکورد اولیه  به دو گروه آزمایشی و کنترل تقسیم شدند. ورزشکاران در گروه تجربی به مدت 24 جلسه به تمرینات شناختی برخط مبتنی بر توجه و حافظه کاری با استفاده از برنامه تمرین شناختی مغزینه پرداختند. در هر دو گروه به منظور بررسی تأثیر مداخله، در مراحل پیش آزمون و پس آزمون علاوه بر رکورد تیراندازی، از آزمون های عملکرد پیوسته و ان بک استفاده شد. یافته ها:  نتایج نشان داد که تمرینات مغزینه باعث بهبود معنا دار مؤلفه های خطای حذف (P=0.001)، خطای ارتکاب (P=0.01)، تعداد پاسخ های صحیح (P=0.01) در آزمون عملکرد پیوسته و همچنین بهبود معنا دار مؤلفه خطای ارتکاب (P=0.01) در آزمون ان بک شد. علاوه بر این، نتایج رکوردگیری تیراندازی نشان داد، این تمرینات به طور معنا داری (P=0.0001) از افت عملکرد تیراندازی در دوره بی تمرینی جلوگیری کرده است. نتیجه گیری:  به نظر می رسد، تمرینات شناختی آنلاین روشی مناسب برای بهبود کارکردهای اجرایی پایه است که متعاقب آن تأثیر مثبتی بر عملکرد تیراندازی گذاشته است و می تواند در شرایطی خاص نظیر بی تمرینی به هر دلیلی ازجمله در دوران قرنطینه به عنوان روشی مناسب استفاده شود.

هدف: هدف پژوهش حاضرتعیین رابطه عزت نفس با انگیزه ورزشی ورزشکاران بود. مواد و روش ها: پژوهش حاضر از منظر هدف کاربردی و از نظر شیوه جمع آوری داده ها از نوع همبستگی بود. جامعه آماری تحقیق حاضر ورزشکاران مراجعه کننده به باشگاه های بدنسازی شهرکرج در سال 1402 بودند که تعداد 110 نفر به صورت در دسترس به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. جهت جمع آوری داده ها از پرسشنامه عزت نفس کوپراسمیت و مقیاس انگیزه ورزشی استفاده شد. تحلیل داده ها توسط نرم افزاری آماری SPSS-26 انجام شد. یافته ها: نتایج نشان داد که بین عزت نفس و انگیزه ورزشی ورزشکاران رابطه قوی و مثبتی وجود دارد (05/0>P). نتایج آزمون تحلیل مسیر تأییدی حاکی از برازش ارتباط بین خودتعیینی و اخلاق ورزشی بود. تمامی بارهای عاملی بین مؤلفه ها و عوامل در سطح معقولی قرار داشتند و مدل از برازش مناسبی برخوردار بود که درنهایت، مدل مفهومی پژوهش تأیید شد. نتیجه گیری: چنین نتیجه گیری شد که بین ابعاد روانشناختی افراد و بعد جسمانی آن ها ارتباط وجود دارد و می توان از این مساله جهت بهبود هریک از این ابعاد با کمک گرفتن از بعد دیگر استفاده کرد.

اهداف: با توجه به نقش احساسات و هیجانات بر موفقیت در مسابقات ورزشی، هدف از پژوهش حاضر، روان سنجی نسخه فارسی مقیاس کوتاه شده هیجان حین رقابت بود. مواد و روش ها: جامعه آماری شامل بیش از 2700 دانشجوی ورزشکار شرکت کننده در پانزدهمین المپیاد فرهنگی ورزشی دانشجویان کشور به میزبانی دانشگاه تبریز بود که از این بین، 342 ورزشکار به شیوه در دسترس، مقیاس کوتاه شده هیجان حین رقابت را تکمیل نمودند. این مقیاس حاوی ده سؤال است که در مقیاس پنج درجه ای لیکرت سنجیده می شود. برای بررسی ساختار عاملی، سؤالات مورد تحلیل اکتشافی به شیوه مؤلفه های اصلی قرار گرفت. به منظور تعیین پایایی از آلفای کرونباخ و برای تعیین روایی سازه مقیاس کوتاه شده هیجان حین رقابت از تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد. نتایج به کمک نرم افزار آموس نسخه 24 مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها: ضریب آلفای کرونباخ مقیاس 89/0 و شاخص روایی محتوایی هر یک از گویه های مقیاس بالاتر از 78/0 برآورد شد. همچنین مشخص شد که پنج عامل در مجموع 17/89 درصد از واریانس کل را تبیین می کنند. نیز نتایج تحلیل عاملی تأییدی پژوهش نشان داد که تمام شاخص ها مثل جذر برآورد واریانس خطای تقریب، شاخص نکویی برازش، شاخص تعدیل شده نکویی برازش و شاخص برازش تطبیقی در سطح قابل قبولی هستند. نتیجه گیری: با توجه به یافته ها، مقیاس کوتاه شده هیجان حین رقابت با ده سوال، دارای روایی و پایایی مناسب است و می تواند فرصت های جدیدی را برای پژوهش در اختیار پژوهشگران قرار دهد. همچنین می توان از آن برای مطالعه و ارزیابی هیجانات ورزشکاران ایرانی در حین رقابت بهره گرفت.

هدف: محبوبیت ورزش های الکترونیک در سال های اخیر به سرعت در حال افزایش است. اما اکثر مردم ورزش های الکترونیک را تهدیدی برای سلامت روانی و جسمی بازیکنان این بازی ها می دانند، در حالی که طرفداران ورزش های الکترونیکی چنین ادعاهایی را رد می کنند. لذا پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر ورزش های الکترونیک بر مهارت های شناختی برنامه ریزی و تصمیم گیری بازیکنان انجام شد. مواد و روش ها: دانشجویان کارشناسی تربیت بدنی (40 شرکت کننده پسر با میانگین سنی تقریباً 20 سال) که قبلاً ورزش الکترونیک فیفا را انجام نداده بودند، به شکل تصادفی انتخاب و پس از اخذ رضایت ایشان، باز هم به طور تصادفی در دو گروه، یعنی گروه بازی و گروه کنترل قرار گرفتند و به مدت هشت هفته به ورزش الکترونیک پرداختند. توانایی برنامه ریزی با استفاده از آزمون برج لندن (TOL) و مهارت تصمیم گیری هم از طریق آزمون برد و باخت آیووا   (IGT) اندازه گیری شد. یافته ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس چند متغیره برای متغیر "برنامه ریزی"، و ANCOVA دو طرفه برای متغیر "تصمیم گیری" تحلیل شدند. یافته ها: نتایج نشان داد که اعضای گروه بازی در مهارت های برنامه ریزی و تصمیم گیری، عملکرد بهتری نسبت به اعضای گروه کنترل داشته اند. نتیجه گیری: بر اساس نتایج این مطالعه، می توان ادعا کرد ورزش های الکترونیک توانایی بهبود مهارت های شناختی تصمیم گیری و برنامه ریزی را دارند.

هدف: با توجه به فرصت های منحصربه فردی که ورزش برای دستیابی به هدف و غلبه بر ناملایمات به طور مکرر ارائه می کند، بسیار مهم است که عوامل محافظتی در ورزشکاران شناسایی، درک و پرورش داده شوند. بنابراین، هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش میانجی امید در ارتباط بین آسیب پذیری روانی و تاب آوری با بهزیستی ذهنی ورزشکاران بود. مواد و روش ها: روش پژوهش توصیفی- همبستگی مبتنی بر معادلات ساختاری است. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه ورزشکاران سطوح ملی و استانی آذربایجان شرقی در سال 1402 بوده است. از پرسشنامه آسیب پذیری روانی نجاریان و داودی (1380)، بهزیستی ذهنی توسط کییز و ماگیارمو (۲۰۰۳)، تاب آوری کونور و دیویدسون (2003) و امید اشنایدر (2002) برای جمع آوری داده ها استفاده شده است. جهت تجزیه وتحلیل داده ها از آمار توصیفی (میانگین، انحراف معیار) و آمار استنباطی (همبستگی پیرسون و مدل معادلات ساختاری) با استفاده از بسته نرم افزاری SPSS و AMOS نسخه 24 استفاده گردید.   یافته ها: براساس نتایج تاب آوری بر بهزیستی ذهنی ورزشکاران تأثیر مثبت و آسیب پذیری روانی بر بهزیستی ذهنی ورزشکاران تأثیر منفی و معناداری دارند. همچنین نتایج نشان داد امید دارای نقش میانجی در ارتباط بین آسیب پذیری روانی و تاب آوری بر بهزیستی ذهنی ورزشکاران می باشد. نتیجه گیری: در نتیجه لازم است در جهت بهبود تاب آوری ورزشکاران، به عوامل و فاکتورهایی مختلفی همچون بهزیستی اجتماعی، روان شناختی، اجتماعی، امید توجه فروانی گردد. همچنین مدل ساختاری این یافته ها به ماهیت پیچیده رابطه بین عوامل روان شناختی و بهزیستی ذهنی ورزشکاران کمک می کند.

هدف: با توجه به عدم قطعیتِ وجود تفاوت های جنسیتی در حوزه تصمیم گیری، این مسأله به ذهن می آید که آیا زنان و مردان در پاسخ به تحریک الکتریکی و تأثیر آن بر رفتارهای ریسک پذیر به صورت متفاوت عمل می کنند یا خیر؟ هدف پژوهش حاضر، تعیین تأثیر تحریک الکتریکی جریان مستقیم فراجمجمه ای بر تصمیم گیری ریسک پذیر دانش آموزان رشته ورزشی شطرنج براساس جنسیت بود. مواد و روش ها: از این رو، تعداد 28 دانش آموز متوسطه دوم؛14 دانش آموز دختر (87/0±16) و 14 دانش آموز پسر (22/1±5/16) که در مسابقات لیگ استانی و کشوری شطرنج حضور داشتند، شرکت نمودند. هر آزمودنی در سه جلسه مجزا در آزمایشگاه با فاصله حداقل 72 ساعت استراحت بین جلسات حضور یافت. آزمودنی ها در هر جلسه، قبل و بعد از هر نوع تحریک (تحت یکی از 3 نوع تحریک الکتریکی؛ شامل آنودال راست/کاتودال چپ، کاتودال راست/آنودال چپ و شَم به مدت 20 دقیقه با شدت 2 میلی آمپر بر روی قشر خلفی جانبی پیش پیشانی)، تکلیف شرط بندی آیوا و بازی رایانه ای لیچز را انجام دادند. یافته ها:  تحلیل داده ها با استفاده از تحلیل واریانس مرکب نشان داد بین تحریک الکتریکی آنودال راست/کاتودال چپ و کاتودال راست/آنودال چپ تفاوت معناداری وجود داشت (001/0P=) در حالی که؛ بین جنسیت و انواع مختلف تحریک الکتریکی تفاوت معناداری وجود نداشت. نتیجه گیری:  به عنوان یک یافته جدید، این نتایج مؤید امکان استفاده از تحریک الکتریکی جریان مستقیم فراجمجمه ای؛ به عنوان ابزاری برای بهبود تصمیم گیری ریسک پذیر در ورزش است.

هدف: پژوهش حاضر با هدف تاثیر تمرینات بیوفیدبک تغییرپذیری ضربان قلب (HRV) بر عملکرد ورزشی و پاسخ گالوانیک ورزشکاران ماهر بدمینتون انجام گرفته است. مواد و روش ها: شرکت کنندگان پژوهش به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. میزان انگیختگی بر اساس پاسخ گالوانیک پوستی از طریق دستگاه پروکامپ2 و تغییرات عملکرد با آزمون بدمینتون فرنچ در مرحله پیش آزمون و پس آزمون ارزیابی شد. گروه آزمایشی 10 جلسه تمرینات بیوفیدبک HRV دریافت کردند که با تمرینات تنفس آغاز  و سپس تمرینات ضربان قلب به آن اضافه شد و گروه کنترل به تمرینات روتین خود ادامه دادند. تحلیل داده ها با آزمون کوواریانس در نرم افزار SPSS انجام شد. یافته ها:  یافته های مطالعه حاضر نشان داد تمرینات بیوفیدبک تغییرپذیری ضربان قلب بر عملکرد ورزشی و پاسخ گالوانیک پوستی در ورزشکاران ماهر بدمینتون اثربخش است و انجام تمرینات بیوفیدبک تغییرپذیری ضربان قلب باعث بهبود عملکرد ورزشی و به افزایش پاسخ گالوانیک پوستی منجر می شود. نتیجه گیری:  نتایج مطالعه حاضر حاکی از آن است که تمرینات بیوفیدبک می توانند موفقیت بازیکنان بدمینتون را افزایش داده منجر به تنظیم آگاهانه انگیختگی آنان شود.

هدف: هدف از مطالعه حاضر تعیین رابطه فراشناخت و فراهیجان مثبت با خودمختاری و جهت گیری هدف در زنان و مردان ورزشکار بود.مواد و روش ها: پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی بود. از بین کلیه ورزشکاران استان فارس، 307 ورزشکار از 7 باشگاه ورزشی به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند و پرسش نامه های فراشناخت و فراهیجان مثبت، خودمختاری ورزشی و جهت گیری هدف بر روی آنان اجرا شد. آزمون همبستگی پیرسون نشان داد بین فراشناخت و فراهیجان مثبت با خودمختاری و جهت گیری هدف همبستگی مثبت خطی معناداری وجود دارد. آزمون رگرسیون انحنایی نشان دهنده قابلیت پیش بینی انحنایی فراشناخت و فراهیجان مثبت از طریق خودمختاری و جهت گیری هدف بهتر از رگرسیون خطی بود. یافته ها:  نتایج آزمون رگرسیون چندمتغیره نشان داد که زنان و مردان به طور معناداری از الگوی رابطه پیش بین متفاوت فراشناخت و فراهیجان مثبت از طریق خودمختاری و جهت گیری هدف ورزشی برخوردارند. مدل یابی معادلات ساختاری با استفاده از تحلیل مسیر اثر جنسیت بر فراشناخت و فراهیجان مثبت با میانجی جهت گیری هدف ورزشکاران را تایید نمود و نشان داد خودمختاری نیز اثر مستقیمی بر فراشناخت و فراهیجان مثبت دارد. نتیجه گیری:  نتایج نشان دهنده قابلیت پیش بینی فراشناخت و فراهیجان مثبت از طریق خودمختاری و جهت گیری هدف ورزشی است و جنسیت با میانجی جهت گیری هدف می تواند بر فراشناخت و فراهیجان مثبت اثر گذارد که می تواند نظریه خودمختاری را از طرق ارائه پیشنهاد هایی توسعه دهد.

هدف: هدف این مطالعه بررسی تأثیر تمرین ترکیبی بر کارکردهای توجهی و عملکرد تحصیلی در کودکان دارای ای.دی.اچ.دی بود. مواد و روش ها: سی کودک ای.دی.اچ.دی به صورت تصادفی در دو گروه تجربی (میانگین سنی، 45/1±33/9 سال) و کنترل (میانگین سنی، 49/1±07/9 سال) جای گرفتند و 18 کودک دارای رشد طبیعی نیز به عنوان گروه کنترل (میانگین سنی، 25/1±17/9 سال) به کار گرفته شد. معیارهای ورودی شامل هوشبهر طبیعی و زیر نوع غلبه با بی توجهی اختلال و معیارهای خروجی شامل شرکت نکردن در بیش از یک سوم جلسات تمرینی و پس آزمون بود. مداخله تمرینی شامل برنامه ترکیبی بود که به مدت هشت هفته (سه جلسه 60 دقیقه ای در هفته) انجام شد. گروه های کنترل در این مدت به فعالیت های روزانه خود پرداختند. کارکردهای توجهی (درصد خطای توجه، درصد خطای تکانش گری و زمان واکنش) شرکت کنندگان توسط تکلیف برو/نرو و عملکرد تحصیلی از طریق نمرات ریاضی و املاء، قبل و بعد از مداخله مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته ها:  نتایج نشان داد که گروه تجربی در پس آزمون تفاوت معناداری در متغیرهای درصد خطای توجه، زمان واکنش و عملکرد تحصیلی نسبت به پیش آزمون دارد، در حالی که در گروه های کنترل تفاوت معناداری بین پیش آزمون و پس آزمون دیده نشد. نتیجه گیری:  استفاده از برنامه تمرین ترکیبی به عنوان فعالیت ورزشی که ترکیبی از تمرین های هوازی و تقاضاهای توجهی اضافی می باشد، می تواند نشانه های توجهی و عملکرد تحصیلی در کودکان دارای ای.دی.اچ.دی را بهبود بخشد.

هدف: مطالعه حاضر با هدف تعیین تاثیر تصویرسازی حرکتی پویا بر تناسب زمانی، یادگیری و عملکرد مهارت شوت فوتبال اجرا شد. مواد و روش ها: روش پژوهش نیمه تجربی و از نوع طرح پیش آزمون پس آزمون و آزمون یادداری با گروه کنترل بود. بدین منظور، 45 پسر دانشجوی دانشگاه ارومیه به روش نمونه دسترس و براساس معیارهای ورود، به صورت هدفمند انتخاب شدند. سپس به تعداد مساوی در سه گروه تمرین جسمانی (کنترل)، تصویرسازی حرکتی ایستا (sMI) و تصویرسازی حرکتی پویا (dMI) قرار گرفتند. مداخله به مدت 12 جلسه (4 جلسه در هفته و هر جلسه 2 ساعت) اجرا شد. گروه تمرین جسمانی بر اساس پروتکل فقط مهارت شوت را بصورت فیزیکی تمرین کرد، گروه تصویرسازی حرکتی ایستا بعد انجام فیزیکی مهارت بعد از آرام سازی بصورت ایستاده به تصویرسازی ذهنی پرداختند و در نهایت گروه تصویرسازی حرکتی پویا بعد انجام مهارت شوت بصورت جسمانی و آرام سازی بصورت ایستاده و در حالی که درجا پاهای خود را تکان می دادند، به تصویرسازی پرداختند، برای ارزیابی مهارت دریبل از آزمون مهارت شوت فوتبال مور-کریستین و برای ارزیابی توانایی تصویرسازی حرکتی از پرسشنامه تجدید نظر شده MIQ-R استفاد شد. یافته ها:  نتایج نشان داد کیفیت شوت و زمانبندی کلی MI  با تمرین فیزیکی متناسب می گردد، افزایش روی عملکرد و یادگیری dMI  نسبت به sMI درسطح معناداری گزارش شد و  همبستگی مثبتی وجود دارد. نتیجه گیری:  . در نهایت با در نظر داشتن یافته های پژوهش می توان نتیجه گرفت استفاده از dMI نسبت به sMI در محیط های آموزشی و ورزشی توصیه می گردد.