مطالعات روان شناسی ورزشی

هدف: اهمیت انعطاف پذیری روان شناختی در ورزشکاران ازآنجایی مشخص می شود که بسیاری از آسیب های روانی و ناهنجاری های رفتاری ورزشکاران با آن ارتباط دارند و به این دلیل علاقه مندی برای اعمال مداخلات پذیرش و ذهن آگاهی در بین ورزشکاران افزایش می یابد؛ بنابراین پژوهش حاضر با هدف برررسی روایی و پایایی پرسش نامه انعطاف پذیری روان شناختی در ورزشکاران به منظور استانداردسازی این ابزار در داخل کشور انجام شد. مواد و روش ها: پژوهش حاضر ازجمله پژوهش های کاربردی و توسعه ابزار محسوب می شود که به لحاظ نحوه گردآوری اطلاعات، میدانی و از نظر کنترل متغیرها، غیرآزمایشی بود. تعداد 319 نفر از ورزشکاران رشته های مختلف ورزشی به صورت تصادفی ساده (دردسترس) انتخاب شدند و به تکمیل پرسش نامه پرداختند. بعد از تکنیک ترجمه-بازترجمه و تأیید روایی صوری پرسش نامه توسط سه متخصص، بررسی اولیه پرسش نامه برای رفع اشکالات جزئی انجام شد. به منظور تعیین روایی سازه عاملی پرسش نامه از تحلیل عاملی تأییدی مبتنی بر مدل معادلات ساختاری، برای تعیین همسانی درونی پرسش نامه از ضریب آلفای کرونباخ و به منظور تعیین ثبات آن از ضریب همبستگی با استفاده از آزمون-بازآزمون استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که پرسش نامه انعطاف پذیری روان شناختی با هشت عامل تأیید شد. همچنین پرسش نامه شاخص های برازندگی مطلق، همسانی درونی و ثبات قابل قبولی داشت که بیانگر روایی و پایایی مطلوبی بود.نتیجه گیری: نتایج این مطالعه ابزاری مفید، روا و پایا رابرای اندازه گیری انعطاف پذیری روان شناختی در ورزشکاران برای پژوهشگران و روانشناسان ورزش ارائه می نماید.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر موسیقی غیرهم زمان  تند و کند بر حالات اجرای روان و یادگیری سرویس والیبال در زنان جوان ورزشکار نیمه ماهر بود. مواد و روش ها: این پژوهش از نوع نیمه تجربی بود. تعداد 30 نفر از دانشجویان دختر تربیت بدنی با دامنه سنی ۲۰ تا ۲۴ سال به صورت در دسترس به عنوان نمونه انتخاب شده و به صورت تصادفی در سه گروه موسیقی تند، موسیقی کند، کنترل تقسیم شدند. بعد از اجرای پیش آزمون، مرحله اکتساب شامل چهار بلوک ده کوششی سرویس والیبال در هر جلسه طی چهار هفته (هر هفته سه جلسه) برگزار شد. پس از آخرین جلسه تمرینی، آزمون اکتساب و 48 ساعت بعد، آزمون یادداری و انتقال گرفته شد. پرسش نامه اجرای روان در مراحل پیش آزمون، پس آزمون، یادداری و انتقال توسط شرکت کنندگان تکمیل شد. برای مقایسه گروه ها در مراحل مختلف از آزمون های تحلیل واریانس و به منظور بررسی پیشرفت هر گروه در مراحل مختلف آزمون از تحلیل واریانس با اندازه های مکرر استفاده شد. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که موسیقی غیرهم زمان  تند و کند بر یادگیری مهارت سرویس چکشی والیبال تأثیر معناداری نداشت (05/0<P). همچنین موسیقی غیرهم زمان تند بر اجرای روان مهارت سرویس چکشی والیبال تأثیر معناداری داشت (05/0>P). بین سه گروه بر اکتساب، یادداری و انتقال و همچنین اجرای روان مهارت سرویس چکشی والیبال، تفاوت معناداری وجود نداشت (05/0<P).نتیجه گیری: براساس نتایج مطالعه حاضر، موسیقی تند باعث افزایش اجرای روان شرکت کنندگان در هنگام اجرای مهارت سرویس چکشی والیبال شد، لذا پیشنهاد می شود این روش مد نظر متخصصان و  پژوهشگران قرار گیرد.

هدف: پژوهش حاضر با هدف تأثیر خستگی هیجانی و اضطراب پیشرفت تحصیلی بر خوش بینی و فرسودگی تحصیلی در دانش آموزان ورزشکار اجرا شد. مواد و روش ها: روش پژوهش از نوع توصیفی-پیمایشی بود که از منظر هدف، جز تحقیقات کاربردی است و به صورت میدانی انجام شد. جامعه آماری همه دانش آموزان ورزشکار مرد بودند که در تیم های ورزشی به صورت منظم فعالیت داشتند که اطلاعاتی درخصوص تعداد آنان در دسترس نبود. براساس روش نمونه گیری دردسترس، 200 تن از آنان که در رشته های ورزشی مختلف فعالیت داشتند، به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند. ابزار پژوهش چهار پرسش نامه خستگی هیجانی، پرسشنامه اضطراب پیشرفت تحصیلی، پرسشنامه خوش بینی تحصیلی و پرسشنامه فرسودگی تحصیلی بود. یافته ها: مطابق با نتایج مدل پژوهش و آماره تی مشخص شد که خستگی هیجانی بر خوش بینی تحصیلی تأثیری به میزان 596/0- و فرسودگی تحصیلی به میزان 805/0 دارد. همچنین اضطراب پیشرفت تحصیلی بر خوش بینی تحصیلی تأثیری به میزان 294/0- و فرسودگی تحصیلی تأثیری به میزان 151/0 دارد. نتیجه گیری: پیشنهاد می شود در جهت افزایش خوش بینی و کاهش فرسودگی تحصیلی دانش آموزان، خستگی هیجانی و اضطراب پیشرفت تحصیلی آن ها در دوران تحصیل مدنظر قرار گیرد.

هدف: با افزایش جمعیت سالمندان جهان، مسائل مربوط به سلامت و بهزیستی آن ها از اهمیت بسیاری برخوردار است. حمایت اجتماعی درک شده و مشارکت ورزشی عوامل مهمی هستند که به سلامت جسمی و روان شناختی سالمندان کمک می کنند. با توجه به اهمیت این موضوع و با وجود چالش های موجود، افزایش جمعیت سالمندان و علاقه مندی پژوهشگران در جهت کمک به این قشر، هدف مطالعه حاضر، تعیین ویژگی های روان سنجی پرسش نامه ادراک حمایت اجتماعی ورزشی دردسترس و ارائه شواهد ساختار عاملی، پایایی و روایی این ابزار بود.مواد و روش ها: این پژوهش از نوع پژوهش های توسعه ای با هدف کاربردی در حوزه روان شناسی اجتماعی ورزشی است. جامعه آماری این مطالعه، ورزشکاران سالمند شهر تهران در سال 1401 بودند. شرکت کنندگان، 147 ورزشکار سالمند (43 زن) بودند که براساس معیارهای ورود و خروج به روش نمونه گیری ترکیبی از روش های هدفمند و گوی برفی انتخاب شدند. شرکت کنندگان نسخه پارسی پرسش نامه ادراک حمایت اجتماعی ورزشی را تکمیل کردند. داده ها با روش تحلیل عاملی اکتشافی در نرم افزار SPSS نسخه 26 و تحلیل عاملی تأییدی تک بُعدی بودن شاخص ها، پایایی ترکیبی، روایی همگرا و واگرا با استفاده از نرم افزار SmartPLS نسخه 3 تحلیل شد. یافته ها: نتایج تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی ساختار چهارعاملی پرسش نامه را نشان داد. همچنین مشخص شد که این پرسش نامه از پایایی ترکیبی، روایی همگرا و واگرا مناسبی برخوردار است. همسانی درونی با روش آلفای کرونباخ و پایایی آزمون-بازآزمون نشان داد که پرسش نامه پایایی مناسبی دارد.نتیجه گیری: درنهایت می توان نتیجه گرفت که پرسش نامه ادراک حمایت اجتماعی ورزشی در سالمندان از روایی و پایایی مناسبی برخوردار است و می تواند در پژوهش های روانشناسی ورزشی و سالمندی استفاده شود.

هدف: هدف این پژوهش، بررسی تأثیر تمرینات ورزشی بازی محور بر فرایندهای شناختی سطح بالای دانش آموزان دیرآموز بود. مواد و روش ها: روش پژوهش نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون-پس آزمون با گروه های کنترل و آزمایش بود. دوازده دانش آموز 9-10 ساله که در دسته دانش آموزان دیرآموز قرار داشتند، انتخاب شدند و پس از انجام پیش آزمون، به روش تصادفی ساده در دو گروه آزمایش (شش نفر) و گروه کنترل (شش نفر) قرار گرفتند. گروه آزمایش هر هفته سه جلسه و درمجموع دوازده جلسه 60 دقیقه ای در پروتکل تعیین شده شرکت کرد. ابزار اندازه گیری نرم افزار دسته بندی کارت های ویسکانسین بود. برای تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS نسخه 21 استفاده شد. یافته ها: براساس نتایج تحلیل واریانس چندمتغیره با سطح معناداری 05/0 مشخص شد که بین گروه کنترل و گروه آزمایش تفاوت معنادار وجود داشت و گروه آزمایش نمرات بهتری کسب کردند.نتیجه گیری:  بنابراین توصیه می شود با قراردادن تمرینات ورزشی بازی محور در برنامه تربیت بدنی مدارس به عنوان برنامه ای مکمل، شاهد تأثیر مثبت این تمرینات بر تقویت فرایندهای شناختی سطح بالای دانش آموزان دیرآموز و کیفیت تحصیل و زندگی آینده آنان باشیم.

هدف: اطلاعات کمی در مورد تأثیر مداخلات مبتنی بر خودمختاری بر روی انگیزش و فعالیت بدنی عینی (اندازه گیری شده با شتاب سنج) در دانشجویان وجود دارد. بنابراین، هدف از تحقیق حاضر بررسی تاثیر یک دوره مداخله مبتنی بر نیاز خودمختاری بر روی انگیزش و مشارکت دانشجویان دانشگاه فرهنگیان سیستان و بلوچستان بود. مواد و روش ها: روش تحقیق از نوع نیمه تجربی بود. شرکت کنندگان شامل 60 دانشجو دختر دانشگاه فرهنگیان سیستان و بلوچستان با دامنه سنی 19 تا 21 سال (میانگین سنی 84/19 سال) بودند که به طور تصادفی در دو گروه با انتخاب (30 نفر) و بدون انتخاب (30 نفر) قرار گرفتند. پروتکل تحقیق شامل مراحل پیش آزمون و پس آزمون بود. فعالیت بدنی به طور عینی با استفاده از شتاب سنج (ActiGraph GT3X-BT) اندازه گیری شد و از مقیاس انگیزش ورزشی-2  برای سنجش انگیزش استفاده گردید. برنامه مداخله به مدت 12 هفته به طول انجامید. برای تحلیل داده ها از آزمون های تی مستقل و تحلیل واریانس استفاده شد.  یافته ها: نتایج نشان داد که مداخله مبتنی بر خودمختاری باعث افزایش انگیزش خودمختار و فعالیت بدنی و کاهش انگیزش کنترل شده در دانشجویان شد. علاوه بر این، دانشجویان از دستورالعمل های سازمان جهانی بهداشت مبنی بر شرکت در 60 دقیقه MVPA در روز پیروی نکردند. نتیجه گیری: این نتایج نشان دهنده اثربخشی مثبت سبک های تدریس مبتنی بر نظریه خودتعیین گری است. بنابراین، اساتید تربیت بدنی در دانشگاه ها می توانند با استفاده از سبک های تدریس مبتنی بر نظریه خودتعیین گری باعث ارتقاء سطح فعالیت بدنی سلامت-محور دانشجویان شوند که در واقع یکی از اهداف اصلی درس تربیت بدنی عمومی نیز می باشد.

هدف: ورزش به عنوان یک روش غیردارویی می تواند به کاهش علائم افسردگی با کارایی قابل مقایسه با دارودرمانی و سایر مداخلات روان شناختی کمک کند؛ بنابراین این مطالعه با هدف بررسی تأثیر برنامه یوگای خنده بر افسردگی و امید به زندگی زنان شهر اصفهان انجام شد. مواد و روش ها: این پژوهش نیمه تجربی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. نمونه شامل زنان شرکت کننده در کلاس های مراکز هلال احمر اصفهان بود که به صورت نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای به دو گروه آزمایش (15 نفر) و کنترل (15 نفر) تقسیم شدند. گروه آزمایش به مدت هشت هفته (سه جلسه در هفته/هر جلسه 45 دقیقه) در کلاس های یوگای خنده شرکت کردند؛ درحالی که گروه کنترل فعالیت ورزشی خاصی انجام ندادند. داده ها از طریق پرسش نامه های افسردگی و امید به زندگی جمع آوری و با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس تحلیل شدند. یافته ها: نتایج نشان داد که برنامه آموزش یوگای خنده تأثیر معناداری بر کاهش افسردگی و افزایش امید به زندگی داشت (05/0P<). نتیجه گیری: به نظر می رسد برنامه یوگای خنده می تواند به عنوان یک روش درمانی مؤثر و کم هزینه برای بهبود افسردگی و افزایش امید به زندگی در زنان به کار رود.

مواد و روش ها:  این مطالعه به روش تحقیق کیفی انجام شد. به این منظور داده ها با استفاده از مصاحبه های نیمه ساختارمند با 24 مصاحبه شونده شامل 12 ورزشکار پسر و 8 ورزشکار دختر نوجوان و 4 نفر از مربیان آن ها در شهر یزد جمع آوری شد. همه مصاحبه ها ضبط و سپس به صورت متن پیاده سازی شد و با استفاده از روش تحلیل مضمون تحلیل شد. یافته ها: نتایج تحقیق در سه سطح کدهای باز، تم های فرعی و تم های اصلی شناسایی شد که حاوی حمایت های اجتماعی و روان شناختی شامل تأثیر والدین (پشتیبانی روان شناختی، حمل و نقل، الگو بودن، حمایت مالی و تماشاگر بودن)، تأثیر مربیان (تخصص، اخلاق و شخصیت، تعامل با والدین)، تأثیر دوستان (دوستیابی، با دوستان بودن)، تأثیر رسانه و شبکه های اجتماعی (انگیزه دادن، الگوبرداری و یادگیری) بود. شایستگی حرکتی شامل شایستگی حرکتی واقعی (استعداد داشتن، پیشرفت کردن، فیزیک بدنی مناسب) و ادراک شده (باور به توانمندی های خود، تأیید مربی، آگاهی از نقاط ضعف و قوت خود) و انگیزش نیز شامل انگیزه درونی (علاقه، لذت و تفریح) و بیرونی (حرفه ای شدن و هدف داشتن، سلامتی و تناسب اندام) بود. نتیجه گیری: با توجه به نتایج تحقیق می توان نتیجه گیری کرد که پایبندی به فعالیت های ورزشی در نوجوانان به طیفی از عوامل اجتماعی و روان شناختی، شایستگی های حرکتی و انگیزش بستگی دارد که با در نظر گرفتن این عوامل می توان در راستای پایبندی نوجوانان به فعالیت های بدنی گام برداشت.

هدف: هدف این مطالعه، مقایسه سیستم های مغزی-رفتاری و تمایزیافتگی خود بین دانش آموزان دختر ورزشکار و غیرورزشکار بود. مواد و روش ها: پژوهش از نوع علّی-مقایسه ای بود و جامعه آماری پژوهش شامل همه دانش آموزان دختر مقطع متوسطه دوره دوم شهر اردبیل بود (تعداد=7477). تعداد 200 نفر به روش نمونه گیری تمام شمار برای ورزشکاران و تصادفی خوشه ای چندمرحله ای برای غیرورزشکاران، انتخاب شده و در دو گروه جایگزین شدند. ملاک انتخاب دانش آموزان ورزشکار، داشتن مقام، حداقل در مسابقات استانی و سه سال سابقه فعالیت ورزشی منظم با حداقل سه جلسه تمرین در هفته بود. برای گردآوری اطلاعات از پرسش نامه های استاندارد تمایز یافتگی اسکورون و فریدلندر (1998) و مقیاس سیستم های مغزی/رفتاری کارور و وایت (1994) استفاده شد. یافته ها: نتایج تحلیل واریانس چندمتغیره (مانوا) نشان داد که دختران ورزشکار در مقایسه با غیرورزشکاران، سیستم فعال ساز رفتاری غالب و فعال تری داشتند و میزان تمایزیافتگی در گروه ورزشکار بیشتر از گروه غیرورزشکار بود. نتیجه گیری: با توجه به نتایج پژوهش، به نظر می رسد سیستم های مغزی و رفتاری و میزان تمایز یافتگی با سطح مشارکت ورزشی مرتبط است؛ بنابراین شناخت این مفاهیم می تواند مؤلفه های مناسبی در تحلیل های روان شناختی و عملکردی ورزشی افراد باشد.

هدف: هدف این پژوهش، تدوین مدل ساختاری ادراک موفقیت ورزشی براساس کمال گرایی ورزشی و حمایت اجتماعی ادراک شده با نقش میانجی خودتنظیمی ورزشی بر جوانان با اختلال ضایعه مغزی بود. مواد و روش ها: روش پژوهش از نوع همبستگی توصیفی بود. با در نظر گرفتن پارامترهای مختلف و با استفاده از فرمول کوکران، یک نمونه آماری شامل 305 نفر، به طور تصادفی از تعداد کل 3780 جوان دارای ضایعه فلج مغزی (CP) در شهرستان سنندج، در پژوهش شرکت کردند. چهار شاخص ادراک موفقیت ورزشی، حمایت اجتماعی ادراک شده، خودتنظیمی ورزشی و کمال گرایی ورزشی در جمع آوری داده ها مدنظر قرار گرفت. مدل معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار AMOS برای تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها:  براساس یافته های پژوهش، مقدار RMSEA  برابر با 083/0 نشان داد که مدل مفهومی تدوین شده در این پژوهش با داده های تجربی همخوانی دارد و متغیرهای حمایت اجتماعی ادراک شده و کمال گرایی ورزشی به ترتیب با اثرات کل (مستقیم و غیرمستقیم) 51/0 و 56/0 توانایی پیش بینی و تبیین ادراک موفقیت ورزشی را دارند. خودتنظیمی ورزشی نیز با اثر 28/0 نقش مؤثری هم به صورت مستقیم و هم به عنوان میانجی بر ادراک موفقیت ورزشی دارد. نتیجه گیری: در تبیین نتایج باید گفت که درمجموع، خودنظم دهی رابطه مثبت و معناداری با موفقیت و پیشرفت ورزشی دارد. افراد با مشکلات ضایعه مغزی با خودتنظیمی بیشتر، توان بهتری در کنترل حرکات خود دارند و بر آن نظارت بهتر می کنند که درنتیجه به موفقیت ورزشی بیشتر منجر می شود.