سرشماری عمومی نفوس و مسکن

بیکاری یکی از مسائل و موضوعات مهم در همه کشورهای جهان محسوب می شود و افزایش تعداد بیکاران در هر جامعه ای سبب بروز مشکلات بسیاری خواهد شد. به دلیل وجود اهمیت بالای موضوع بیکاری، در بسیاری از پژوهش های انجام شده نیز به شناخت صحیح و درک عمیق عوامل مؤثر بر بیکاری در جهت کاهش آن توجه شده است. در پژوهش حاضر، جمعیت فعال اقتصادی و تعداد بیکاران 15 ساله و بالاتر براساس جنسیت و سطوح مختلف تحصیلات، در شهرستان های ایران، براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395 دسته بندی شده اند. هدفی که در طول این پژوهش دنبال شده است، مدل بندی فضایی تعداد بیکاران در شهرستان های ایران، براساس متغیرهای کمکی جنسیت و تحصیلات است. برای رسیدن به این مهم، از رویکرد بیزی و روشی موسوم به «تقریب لاپلاس آشیانه ای جمع بسته» یا به اختصار INLA استفاده شده است. بعد از برازش مدل فضایی مناسب، ضرایب متغیرهای کمکی برآورد شده اند. نتایج به دست آمده نشان می دهند بیکاری زنان نسبت به مردان بیشتر است و با بالارفتن مقطع تحصیلی نسبت به بی سوادی، بیکاری نیز افزایش یافته است. در انتها اثرات فضایی شهرستان ها برآورد شدند و شهرستان های با بیشترین و کمترین میزان مخاطره بیکاری و همچنین شهرستان هایی که اختلاف معنا داری با میانگین بیکاری کشوری ندارد، مشخص شده اند.طبقه بندی JEL: C21، C31، R12.

عنصر جمعیت، یکی از مولفه های اساسی در تحولات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی هر جامعه می باشد که می تواند در زمینه تحکیم امنیت داخلی و خارجی منطقه نقش تعیین کننده ای ایفا نموده و به عنوان یک راهبرد اساسی مطرح گردد. افزایش موالید طی دهه 60 و کاهش آن پس از اجرای سیاست های تحدید جمعیت از سال 1370 سبب گردیده تا هرم سنی استان خراسان شمالی و کشور از فرم متعادل خود خارج و کاهش آهنگ رشد جمعیت را طی سال های اخیر شاهد باشیم. با توجه به هرم سنی استان مطابق داده های سرشماری سال 1390 و 1395، کاهش جمعیت گروه های سنی در معرض ازدواج یکی از دلایل اصلی کاهش تعداد وقایع ازدواج ثبتی و به تبع کاهش موالید در سال های اخیر محسوب می گردد. افزایش امید زندگی و طول عمر به سبب رشد شاخص های بهداشتی و رفاهی، آموزشی و اقتصادی و ساختار غیر متعارف هرم سنی، تنظیم سیاست های جمعیتی مناسب جهت جلوگیری از بحران سالمندی را گوشزد می کند که باید قبل از استقرار کامل سالخوردگی، برنامه ریزی شود، یعنی زمانی که هنوز جامعه تا سالمند شدن کامل فاصله دارد. اهمیت مقوله سالمندی و مخاطرات احتمالی آن سبب گردیده تا در این مقاله تحلیلی به تبیین موضوع سالمندی و مشخصه های آن و روند شکل گیری سالمندی در جامعه با مقایسه هرم سنی جمعیت استان خراسان شمالی و داده های ثبتی ولادت و وفات ثبت شده طی دهه اخیر، بپردازیم و با شناخت و آگاهی کافی نسبت به موضوع سالمندی در استان و پیش بینی فرایند آتی آن، راهکارها و پیشنهاداتی برای عبور موفقیت آمیز از این چالش ارائه نماییم.