اندیشه های امام خامنه ای

بصیرت و دشمن شناسی از مفاهیمی است که در قرآن و روایات موردتوجه قرار گرفته است و بر تیزهوشی مؤمن و دشمن شناسی او تأکید شده و لازمه مقابله با دشمن، دشمن شناسی است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی و همراه با آغاز دفاع مقدس، بخش قابل توجهی از بیانات امام خامنه ای به حوزه دشمن شناسی و اندیشه های دفاعی اختصاص دارد. استان بوشهر منطقه ای در جنوب غرب ایران است که در طول تاریخ همواره موردتوجه بیگانگان بوده است. دراین بین دولت انگلیس به عنوان متجاوزترین دولت، قصد تسخیر استان زرخیز بوشهر را داشته است؛ اما دلیرمردان بوشهری که از دلِ مردم برخاسته اند، مانع از سلطه بر این منطقه شدند. یکی از این سلحشوران که قیام مردمی علیه انگلیس در دوران مشروطیت را شکل داد، رئیس علی دلواری بود. مقاله بر آن است به روش توصیفی تحلیلی شاخصه های فرهنگ دشمن شناسی رئیس علی دلواری را در اندیشه های امام خامنه ای به منظور شناخت مبانی دشمن شناسی بررسی و تحلیل کند. یافته ها نشان می دهد که رئیس علی دلواری شخصیت نامدار و مبارزی است که به نماد مبارزه و مقاومت با استعمار و استکبار در تاریخ معاصر در مقابل متجاوزان به جنوب کشور شناخته می شود. مجاهدت های ایشان که طبق فتاوای علمای شیعه، در دوران جنگ جهانی اول (مشروطیت) صورت گرفت، نمونه برجسته مقاومت در برابر استعمار و حاکی از بینش دشمن شناسی عمیق اوست که امام خامنه ای بارها در سخنرانی های خود بدان اشاره کرده اند.

یکی از مؤلفه های اقتدار حکومت ها در دنیا، قدرت نظامی است و سازنده این اقتدار، نیروهای نظامی هستند که امام خامنه ای در حوزه شیوه های مدیریت مطلوب نیروهای نظامی و مسائل پیرامون آن به بیان شاخصه ها و ملاک های آن پرداخته اند. با توجه به اهمیت مسئله و تأثیر آن در صعود و سقوط کشور، ضرورت دارد که این مهم از منظر کلام وحی مورد تجزیه وتحلیل قرار گیرد. ازاین رو نگارنده با مراجعه به آیات قرآن و بررسی اقوال مفسران و بهره گیری از بیانات امام خامنه ای و با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی به بررسی شاخصه های مسئله یاد شده پرداخته اند. برآیند و ره آورد پژوهش بیانگر آن است که مهم ترین شاخصه های مدیریت نظامی از منظر قرآن کریم عبارت اند از: ایمان و عمل صالح، مشورت پذیری، صبر و سعه صدر، بصیرت و آگاهی، قدرت جسمی و روحی، انتقادپذیری، حق مداری، اطاعت پذیری و روحیه جهادی. همچنین مشخص شد که مقام معظم رهبری نیز با تمسک به قرآن کریم در بیانات و تألیفات خود مجدانه به این امور تأکید نموده است. ایشان رهنمودهای مؤثر و متمایز در بیان شاخصه های مدیریت نظامی از مدیریت نظامی رایج در جهان را ارائه می نماید و این تمایز و تفاوت ریشه در الهامات استنطاقات قرآنی ایشان داشته که توانسته است علاوه بر تحول آفرینی در حوزه اندیشه، الگوی عملی از مدیریت نظامی بر خواسته از بطن و متن قرآن کریم را به تصویر کشد.

هویت در نظام انقلاب اسلامی ایران، بر اساس اندیشه های سیاسی امام خامنه ای، یک مفهوم چندبعدی و پویاست که شامل ابعاد فرهنگی، دینی، اجتماعی و سیاسی است. امام خامنه ای با تأکید بر پیوند ناگسستنی میان دین و سیاست، هویت اسلامی-انقلابی را به عنوان رکن اساسی در شکل دهی به جامعه اسلامی مطرح می کنند. این پژوهش با هدف تبیین اندیشه سیاسی امام خامنه ای پیرامون مولفه های هویت در نظام انقلابی است و با بررسی ابعاد مختلف هویت در گفتمان انقلاب اسلامی، به تبیین نقش مؤلفه های مذکور در تقویت و استمرار نظام انقلابی می پردازد و تلاش می کند تا با تحلیل دیدگاه های امام خامنه ای، نقش این هویت در مقابله با چالش های معاصر و تهدیدات فرهنگی-سیاسی نظام سلطه جهانی را بررسی نماید. تحقیق از نوع کیفی می باشد و به روش تحلیل محتوا انجام شده است. جامعه آماری تحقیق مجموعه سخنرانی های مقام معظم رهبری از سال 1380 تا 1403 پیرامون مفهوم هویت و معنای آن در چارچوب نظام انقلابی می باشد. ابتدا این سخنرانی ها مورد مطالعه قرار گرفت و در گام بعدی مفاهیم و کلمات کلیدی آن ها مضمون یابی، کدگذاری و سپس مقوله بندی گردید. نتایج تحقیق نشان داد که از دیدگاه امام خامنه ای هویت نظام انقلابی می بایست تماما بر مبنای حکومت خداوند و مبانی اسلامی و سه مولفه هویت اسلامی، هویت انقلابی و هویت ایرانی استوار باشد و بر اساس آن ها عمل گردد. در این چارچوب، مؤلفه هایی چون استقلال سیاسی، مقاومت در برابر نظام سلطه، عدالت خواهی، وحدت امت اسلامی و تقویت روحیه انقلابی در میان مردم، به ویژه جوانان، از اهمیتی ویژه برخوردارند.