درخت حوزه‌های تخصصی

"کسانی که به نحوی در امر تدریس ترجمه متون مشغولند اغلب با این شکایت دانشجویان مواجهند که استاد! فان لغت را در فرهنگ لغات نیافتیم. فرومیکن و رودمن 1988 Fromian & Rodman)، ص 123) بر این باورند که رشته آواهای کلامی در یک زبان را می توان به سه گروه موجود (existing)، غیرممکن (impossible) و ممکن اما بدون بسامد (possible but non-occuring) تقسیم بندی نمود. نیومارک Newmark) 1988، صص 176 و (177 نیز کلماتی را که ممکن است در یک زبان به طور بالقوه موجود باشند ولی دسترسی به معنای آنها مشکل باشد تحت عنوان کلمات نایافتنی (unfindable words) به هجده مقوله تقسیم می نماید، اما در این مقاله قصد بر آنست که فقط به قسمتی از یک مقوله مهم تر تحت عنوان نوواژگان یا واژگان بدیع (neologisms) پرداخته شود. در واقع، نوواژگان یا واژگان بدیع می توانند هر نوع ساخت جدید از واژه ها یا عبارات (newly-coined words)، هماینده های جدید (new collocations)، اسامی مرکب (compound words)، اصلاحات جدید (new terminology)، عبارات قدیمی با کاربردهای جدید (old phrases with new senses)، سرواژه ها (aconyms)، اختصارات (abbrevional)، ترکیبات (blends)، کلمات مشتق از اسامی خاص (eponymous words) و ترکیبات اشتقاقی(derivational combinations) را در بر گیرند. در این مقاله واژگان نو بر حسب نوع ساختار به نوزده گروه مختلف تقسیم بندی شده، سپس تلاش بر اینست که با بررسی روند ترجمه برخی از آنها با توجه به شفافیت و ویژگیهای زیبایی شناختی آوایی (phonaesthetic) و زیبایی شناختی معنایی (synaesthetic)، مثالهای بیشتری از هر مقوله ذکر گردیده تا راهگشای بحث مبسوط تری در این زمینه برای علاقمندان گردد. "

پژوهش حاضر به بررسی ترجمه آزمایی به عنوان یکی از بحث برانگیزترین مسایل در پژوهشهای زبان می پردازد. سوال پژوهشی این بررسی آن است که آیا میان شکل آزمون و عملکرد بهتر ترجمه آموزان در آزمون رابطه ای وجود دارد یا خیر. برای پاسخ به این سوال، 45 دانشجوی سال آخر تربیت مترجم زبان انگلیسی دانشگاه آزاد اسلامی تنکابن انتخاب و به صورت تصادفی به سه گروه تقسیم شدند. هر گروه با آزمونی متفاوت در ترجمه (ولی محتوای یکسان) مورد آزمایش قرار گرفتند. داده ها توسط روش آماری تحلیل واریانس مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت و نتیجه گرفته شد که میان متغیرهای این پژوهش رابطه وجود دارد.

زبان انگلیسى و ترجمه از این زبان، به عنوان جزء لاینفک جامعهء ایران و زبان فارسى درآمده است. کثرت و گستردگى ترجمه سبب شده تا زبان فارسى آماج آسیب ها و صدمات متعدد و گوناگونى گردد. مقالهء حاضر به دو موضوع توجه دارد: یکى آن که آسیب شناسى زبان فارسى باید از حد واژگان که معمولآ بحث رایج محافل است، فراتر رفته و واحدهاى مهم تر و بزرگ ترى همچون عبارات و جملات نیز مد نظر قرار گیرد. مسئلهء دیگر آن که تعامل با زبان انگلیسى، لزوما موجب تخریب زبان فارسى نخواهد شد، بلکه اگر از ویژگى هاى زیبایى شناختى زبان انگلیسى توسط مترجمان زبردست بهره برده شود، مى تواند حتى در غنابخشى به زبان فارسى مفید واقع شود و این همان چیزى است که ادیبان و شعراى ما با زبان عربى انجام داده اند. در هر یک از این زمینه ها مثال هایى از مطبوعات رایج کشور ارانه شده است.

مقاله حاضر ضمن مرور ادبیات تحقیق در زمینه نقش ایدئولوژی در ترجمه، ابتدا ماهیت مفهومی ایدئولوژی را مورد بررسی قرار می دهد و سپس در چارچوب نظری تحلیل انتقادی گفتمان بر ابعاد ایدئولوژیک ترجمه و وجوه اقتدار منشانه آن متمرکز می شود و در نهایت به ذکر نمونه وار مصادیقی از فرآیندهای تعدیل ایدئولوژیک خواهد پرداخت.

"زبان و ادبیات فارسی بی گمان جلوه گاه عالمی و جهانی است که ایرانیان در درازنای سده های پیاپی در آن به معنی ژرف فلسفی به سخن پرداخته و خویش را در چهارچوب و قالب ادب فارسی متجلی و نمایان ساخته اند. آنچه، شاید ادب فارسی را از دیگر زبانها به ویژه زبانهای اروپایی متمایز می سازد، گستردگی و فراخی ساحت تخیل و به سخن دیگر ""عالم تخیل و خیال"" و بروز و ظهور آن در شعر است. بی گمان علاقمندان ناآشنا به زبان فارسی را برای ورود به چنین عالمی گریزی نبوده است جز از طریق برگردان های گونگون به زبانهای اروپایی. منبع شناسی گرد آمده، کوششی است متواضعانه برای هویداسازی چنین تلاشی برای آشنایی با شعر فارسی و به تبع آن ورود به ""عالم خیال"" جهان ایرانی."

"آنچه معمولا به عنوان ""ادبیات فارسی"" شناخته می شود همان است که بعد از فتح ایران به دست اعراب در این سرزمین متداول شده است. همین ادب فارسی بعد از اسلام است که به انگلیسی ترجمه شده، و با معمول شدن در ادبیات انگلیسی برخی از ادیبان برجسته آن را به شدت تحت تاثیر قرار داده است. گرچه بیان مجدد تمام محسنات شعری اشعار فارسی در ترجمه انگلیسی امکان پذیر نیست اما انعکاس افکار و عقاید ادب فارسی در ادبیات انگلیسی نشانگر این حقیقت است که دانشمندان انگلیسی بسیاری عمیقا تحت تاثیر سروده های غزل سرایان نامی ایران به ویژه سعدی و حافظ شیرازی قرار گرفته اند. مقاله حاضر تلاشی است در جهت تبیین موقعیت ترجمه شعر فارسی در ادبیات انگلیسی، و نیز بیان اینکه چگونه و چرا برخی از شرق شناسان نام آور بریتانیا، مانند سر ویلیام جونز و همکاران و پیروان وی، سعی کردند وسایل آشنایی با زبان و فرهنگ فارسی را برای کارکنان کمپانی هند شرقی فراهم کنند. "

در این مقاله سعى شده است ترجمه لغات و اصطلاحات اسلامى در زبان فرانسه بررسى و نقاط ضعف و قوت آن ها با تجزیه و تحلیل فرهنگ هاى لغت معتبر مشخص شود. یکى از شاخص هاى مهم تفاوت ترجمهء متون وجود لغات و اصطلاحات تخصصى است. در نتیجه مترجم متون اسلامى باید به این اصطلاحات تسلط داشته باشد و به درستى از آن ها استفاده کند. استفاده از نویسه گردانى و آوانگارى لغات و اصطلاحات، به فهم بهتر مطالب کمک مى کند، در نتیجه دانشجویان باید با این قواعد و فنون آشنا شوند. در صورتى که قواعد نویسه گردانى رعایت نشود، خواندن متن دشوار و گاه نادرست خواهد بود. در نویسه گردانى اسامى و اصطلاحات اسلامى از اسلوبى متفاوت از اسلوب هاى پذیرفته شده در سایر علوم استفاده مى شود. دسته بندى و بررسى لغات و اصطلاحات از ویژگى هاى این مقاله است. براى بررسى دقیق تر واژه ها از فرهنگ هاى تخصصى استفاده شده است.

مقاله حاضر توصیف راهبردهایی ارتباطی است که در فرایند ترجمه شعر "خطاب به مارگریت- دنباله"، سروده آرنولد، اتخاذ شده اند (کولی نیا، 101 :1381). این توصیف عمدتا بر طبقه بندی کرینگز )1986(Krings، یعنی درک متن، استخراج معادل (equivalent retrieval)، تعدیل معادل (equivalent monitoring) تصمیم گیری، و تقلیل (reduction)، مبتنی است؛ هر چند تعیین مرز بین تعدیل معادل و تصمیم گیری و حتی ترتیب سلسله مراتبی آنها مجادله آمیز می نماید. به هر حال، در برخی موارد از الگوهای پیشنهادی دیگران نیز تبعیت شده که در جای خود مورد اشاره قرار خواهند گرفت

"ترجمه عملی است که بر کاربرد زبان (language use) اعمال می شود. این امر مسلما به این مفهوم است که ترجمه خود همواره محل تلاقی ایدئولوژیهاست. در طول قرنها، اشخاص و نهادها عقاید خاص خود را به منظور ایجاد تاثیرات مشخص و مورد نظر در ترجمه اعمال کرده اند. این مقاله قصد دارد نقش پیش فرضهای عقیدتی مترجم را در ترجمه های قرآن مجید بررسی کند. که شیوه تحقیق توصیفی است و محققان قصد ندارند در مورد درستی یا نادرستی ترجمه ها یا پیش فرضهای عقیدتی در ترجمه قضاوت کنند."

ادبیات به عنوان جزئی از یک نظام کلان به نام فرهنگ، درگیر انتظام های گوناگون است و درنظام زبان شکل می گیرد، در نظام ادبیات تعین می یابد، و در نظام اجتماعی- فرهنگی هویت پیدا می کند . تعامل این نظامها متن ادبی را وارد فرایندی از تقید- آزادی می کند و باعث می شود که ادبیات در عین پذیرش نوعی انتظام، میل به فرا رفتن ازآن را داشته باشد، و از این رو موجودیتی سیال و متغیر بیابد.

نقد ترجمه اظهار نظر کردن در مورد یک ترجمه است که به معنی دقیق از طریق تشخیص کیفیت متن ترجمه و ارزشیابی آن در مقایسه با متن اصلی صورت می گیرد. نقد یک سویه که فقط براساس ترجمه و بدون مقایسه آن با متن اصلی انجام می پذیرد فرایند کاملی نیست، زیرا این متن اصلی است که معیار ارزیابی ترجمه می باشد. یک ترجمه ممکن است زبان طبیعی، سبک معمولی، محتوای قابل فهم، و متن سلیس و روان داشته باشد، اما پیام ارائه شده در آن مطابق با متن اصلی نباشد. بنابراین، طبیعی بودن زبان در متن ترجمه و نیز درست بودن ترجمه در رساندن پیام متن اصلی با توجه به هدف و نقش مورد نظر، معیارهای اساسی در نقد ترجمه می باشند. مقاله حاضر تلاشی در جهت بیان تفصیلی این معیارها است.

"ترجمه یعنی انتقال معنا از یک نظام زبانی به نظام زبانی دیگر بدون کاهش یا تغییر معنا. ترجمه در قالب مدل چامسکی یعنی انتقال معنا از یک ژرف ساخت به ژرف ساخت زبان دیگر. با پذیرش ثابت ماندن ژرف ساخت معنایی زبان مبدا (TL) و زبان مقصد (SL) به عنوان شرط ترجمه پذیری، روش شناسی چامسکی در جدا کردن توانش از کنش محدودیتهای جدی در انتقال برخی معانی به وجود می آورد. ژرف ساخت سطحی معنایی است ولی فقط ابعادی از معنا را در بر دارد که واژگانی شده باشد و بتواند از طریق قواعد درج واژه در ژرف ساخت وارد شود. لذا معانی بافتی که در حوزه کاربرد شناسی قرار می گیرند امکان انتقال پیدا نمی کند مگر اینکه در زبانهای مبدا و مقصد هر دو واژگانی شده باشند یا این معانی بافتی به طور قراردادی با یک واژه در زبانهای مبدا و مقصد در ارتباط باشند. "

مفهوم نهضت ترجمه بحث انگیز است و سوالهای متعددی در ذهن متبادر می کند. در این مقاله سعی می شود مباحثی که پیرامون این مفهوم در طول تاریخ ترجمه مطرح بوده و هست بررسی شود و ضمن بررسی تاریخی این پدیده در ایران و جهان درباره تعریف، ضرورت، تاثیر (فواید یا مضرات)، عوامل فرهنگی، اجتماعی و سیاسی زمینه ساز نهضت ترجمه جستجو شود.

"هدف از نگارش مقاله حاضر، معرفی ترجمه ناپذیری و بررسی ابعاد گوناگون آن است. ترجمه ناپذیری از آن جهت مورد توجه و با اهمیت است که هر گونه اظهار نظر در خصوص آن می تواند به ارائه راه حلی برای دست یابی به معادلهایی دقیق تر برای واحدهای مختلف ترجمه که فاقد معادل هستند یا پیدا نمودن معادل برایشان دشوار می نماید، منجر گردد. در این مقاله ابتدا به تعریف این پدیده در حوزه ترجمه و از دیدگاه استادان فن پرداخته شده است سپس نقطه نظرات موجود مورد بحث قرار گرفته است. همچنین با ارائه مستندات، شرایط قابل انکار بودن آن بررسی شده است. "