رضوان حسینقلی زاده

هدف اصلی این پژوهش، فهم تجربه زیسته معلمان از نحوه اجرای طرح های درس پژوهی و اقدام پژوهی و فرصت ها و چالش های آن می باشد. برای این منظور از روش پژوهش پدیدارشناسی استفاده شد. 19 تن از معلمان منتخب استانی یا کشوری این دو طرح در مدارس ابتدایی شهر مشهد به عنوان مطلعان کلیدی با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. جهت گردآوری داده ها از مصاحبه نیمه ساخت یافته استفاده شد. بر اساس نتایج به دست آمده، طرح های درس پژوهی و اقدام پژوهی طی یک فرایند رسمی و نظام مند از بالا به پایین از طریق بخشنامه ها و شیوه نامه های آموزشی به مدارس ابلاغ شده و معلمان تحت نظارت و حمایت مدیر مدرسه طی یک برنامه زمانی معین، اقدام به اجرای آن نموده و نتایج ارزیابی آن در قالب یک جشنواره اعلام می شود. معلمان اغلب باانگیزه های درونی و بیرونی متفاوت در چنین طرح های شرکت می نمایند. مهم ترین فرصت های قابل بهره برداری از این دو طرح عبارت اند از: خلق روش های تدریس نو، تجربه گردانی و اشتراک دانش معلمان، بهبود تدریس، پرورش توان پژوهشگری، توسعه حرفه ای و رشد اخلاقی معلمان، و بهبود یادگیری دانش آموزان. از مهم ترین چالش های آن نیز می توان به تعدد قوانین اداری، ضعف داوری و بازخورد نتایج، عدم استفاده از نتایج پژوهش ها، ضعف برنامه های توانمندسازی معلمان، اثرات منفی ماهیت جشنواره ای طرح ها، عدم حمایت مالی، کمبود زمان، تنوع طرح ها و فرسودگی معلمان و عدم تناسب تقدیرها با میزان سختی کار اشاره نمود. چنین به نظر می رسد اجرای این طرح ها به عنوان فرصتهای یادگیری حرفه ای معلمان به شدت نیازمند همراهی و حمایت مدیران در مراتب مختلف آموزش و پرورش به ویژه مدیران مدارس می باشد.

مناقشه درباره نظریه و نظریه پردازی در مدیریت آموزشی چالشی کهن و پابرجاست. با وجود ادعای بسیاری از متخصصان مبنی بر بین رشته ای و تلفیقی بودن حوزه مدیریت آموزشی، کار پیرامون مبانی معرفتی و شناسایی نوع و گونه بین رشته ای در مدیریت آموزشی، که منجر به نظریه معتبر در این حوزه شود، بسیار اندک است. با در نظر گرفتن دو رویکرد کلان تک رشته و بین رشته ای در تولید علم، یکی از ملاحظات نظریه پردازی، توجه به رویکرد بین رشته ای از بعد تنوع گونه های تلفیقی و کارایی متفاوت هر گونه  است. این مقاله با رویکرد تحلیلی استنتاجی پس از شناسایی و معرفی معیارهای ارزیابی بین رشته ای ها در قالب سه گونه چندرشته ای ، میان رشته ای و فرارشته ای و با تحلیل یک نمونه نظریه با عنوان «مدرسه به عنوان سیستم اجتماعی» در مدیریت آموزشی، به شناسایی وضعیت کنونی «نظریه پردازی» در مدیریت آموزشی پرداخته سپس روند طبیعی و ناگزیر آن در آینده را تبیین کرده است. یافته ها نشان داد که نظریه پردازی در مطالعات مدیریت آموزشی در وضعیت کنونی در آستانه گذر از رویکرد تک رشته ای و ورود به گونه چندرشته ای از رویکرد بین رشته ای است.  در این صورت، تحول در نظریه پردازی با گذر از گونه چندرشته ای به سوی گونه فرارشته ای قابل پیش بینی خواهد بود. 

هدف: هدف این پژوهش مطالعه قوم نگارانه فرهنگ سازمانی دو مدرسه ابتدایی شهر مشهد بر اساس دیدگاه شاین بود.روش شناسی: این مطالعه از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه اجرا  قوم نگاری با رویکرد کیفی بود. نمونه موردمطالعه را 15 نفر از مدیران، معاونان، معلمان و دانش آموزان در دو مدرسه ابتدایی  دخترانه و پسرانه در شهر مشهد در سال تحصیلی 99-1398 تشکیل دادند که به شیوه هدفمند و طبق اصل اشباع انتخاب شدند. کفایت حجم نمونه بر اساس اشباع نظری تعیین شد. جهت گردآوری داده ها از روش مشاهده نیمه مشارکتی و مصاحبه نیمه ساختاریافته و برای تحلیل داده ها از تکنیک کدگذاری در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و گزینشی بهره گرفته شد. اعتبار نتایج بر اساس معیارهای چهارگانه گوبا و لینکن و با اطمینان از میزان «موثق بودن» داده ها و نیز کدگذاری و بازبینی توسط اعضای تیم پژوهش تأمین شد.یافته ها: نتایج حاکی از شناسایی و استخراج 37 مقوله گزینشی در سه سطح  الگوهای رفتاری (18 کد گزینشی)،  ارزش ها و هنجارها (12 کد گزینشی) و مفروضات بنیادین و باورها (7 کد گزینشی) بر اساس دیدگاه  شاین بود. از مجموع 436 کد باز، 227 کد در سطح الگوهای رفتاری، 121 کد در سطح ارزش ها و باورها و 88 کد در سطح مفروضات بنیادین شناسایی شدند. از مجموع 88 کد محوری نیز 42 کد در سطح الگوهای رفتاری، 29 کد در سطح ارزش ها و هنجارها، و 17 کد در سطح مفروضات بنیادین فرهنگ سازمانی استخراج شدند. از ویژگی های مهم فرهنگ سازمانی در سطح الگوهای رفتاری می توان به تعامل اجتماعی ضعیف میان اعضای مدرسه و رفتار نامناسب کادر مدرسه با دانش آموزان و در سطح ارزش ها و هنجارها به همکاری، همدلی اجتماعی با والدین و انگیزش دانش آموزان و در سطح مفروضات به تعاون و همکاری والدین و دانش آموزان در امور مدرسه، نظارت و مدیریت رفتار انضباطی دانش آموزان و کارکنان اشاره نمود. بحث و نتیجه گیری: نظر به غلبه ویژگی های فرهنگ سازمانی بوروکراتیک، رسمی و قیمی از نوع کنترلی به ویژه دوگانگی بین بوروکراسی و مشارکت طلبی ضروری است توجه ویژه ای به مقوله نرم  و چندلایه ای فرهنگ سازمانی مدرسه که رفتارهای آشکار اعضای مدرسه را به ویژه در امر آموزش و یادگیری تحت تأثیر قرار می دهد، در فرایند سیاست گذاری و تصمیم گیری آموزشی از سوی سیاست گذاران آموزشی به ویژه مدیران مدارس صورت گیرد.  

هدف اصلی این پژوهش، توصیف و تحلیل ویژگی های فردی و حرفه ای مدیر، استراتژی های مدیریتی و چالش های پیش روی مدیران مدارس ابتدایی بر اساس تجارب بین المللی مدیران موفّق می باشد. از روش پژوهش مطالعه موردی با رویکرد کیفی استفاده شد. بنابراین، چهار نفر از مدیران موفّق مدارس ابتدایی شهر مشهد به عنوان نمونه مورد مطالعه انتخاب شدند. جهت گردآوری داده ها از روش مصاحبه نیمه ساخت یافته استفاده شد. تحلیل داده ها با استفاده از روش تحلیل تفسیری (کدگذاری باز و محوری) انجام شد. براساس نتایج حاصل از تحلیل داده ها، مهم ترین ویژگی های فردی و حرفه ای مدیران مورد مطالعه عبارتند از: ایفای نقش رهبری، روابط انسانی سازنده با کارکنان، تسلط مدیر بر امور مدرسه، خود توسعه ای مدیر و کسب موفّقیّت های اداری. همچنین، مدیران مورد مطالعه اغلب از استراتژی های برنامه ریزی و هدف گذاری، تقسیم کار، همکاری و مشارکت معلمان در امور مدرسه، ایجاد جوّ صمیمی و آرام در مدرسه، بهره گیری از ظرفیت های اولیا و همکاران در مدرسه، تشویق و تقدیر معلمان، نظارت و ارزیابی کار معلمان، دغدغه بهبود یادگیری دانش آموزان، بهبود آموزش از طریق یادگیری و توسعه حرفه ای معلمان، مهارت های زندگی دانش آموزان و مدیریت تعارض جهت مدیریت مدرسه بهره می گرفتند و با چالش های مهمی مانند دغدغه تأمین منابع مالی مدرسه،حجم بالای مشغله های اداری مدیران و حجم بالای دانش آموزان و ضعف مدیریت کلاس ها نیز مواجه بودند. در مقایسه با ویژگی های بارز مدیران موفّق در تجارب بین المللی،فقدان توجه به ماموریت، بینش و ارزش های مدرسه، توجّه و حمایت از دانش آموز، برابری و پاسخگویی فرهنگی، مشارکت معنی دارجامعه محلّی، توجه به برنامه درسی و به کارگیری معلمان توانمند در نتایج به دست آمده قابل ملاحظه است.

هدف اصلی از اجرای این پژوهش، بازخوانی مؤلفه های رهبری دانش و بررسی وضعیت گروه های آموزشی بر مبنای آن بود. برای دست یابی به این هدف، از روش پژوهش اسنادی و موردی بهره گرفته شد. نخست، مهم ترین مؤلفه های رهبری دانش با تحلیل محتوای آثار علمی معتبر در ادبیات پژوهش شناسایی و استخراج شدند سپس، با رجوع به تجارب زیسته پانزده تن از مدیران گروه های آموزشی دانشگاه فردوسی مشهد به عنوان مطلعان کلیدی که به شیوه نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند، وضعیت موجود رهبری دانش مورد بررسی قرار گرفت. تحلیل نتایج به دست آمده از مصاحبه هانشان داد که میانجی گری در حل تعارض، ایجاد جو اعتماد، دانش افزایی اعضای گروه، ایجاد فرصت های یادگیری، جهت گیری قانونی گروه، تصمیم گیری مشارکتی، رعایت احترام، تعاملات فراسازمانی، رویکرد میان رشته ای و استادان جوان منشأ تغییر از مقوله های معطوف به رهبری دانش در گروه های آموزشی مورد مطالعه به شمار می روند. به طور کلی، شواهد به دست آمده از وجود شکاف بین وضعیت موجود و مطلوب رهبری دانش در گروه های آموزشی حکایت دارد.

هدف اصلی این پژوهش، کشف نشانگان حکومت مندی در مدرسه می باشد . برای دستیابی به این هدف، استفاده از سنت کیفی و از روش پژوهش پدیدارشناسی توصیفی بهره گرفته شد. به منظور آشکارسازی تجارب زیسته دانش آموزان در باب نشانگان حکومت مندی، سعی شد ابزار مناسبی جهت گردآوری اطلاعات استفاده شود.لذا، پژوهشگر با بهره گیری از مصاحبه نیمه ساختار یافته با روش نمونه گیری هدفمند تلاش نمود تا در ذهن بیست ویک دانش آموز پایه ششم ابتدایی رسوخ کند که تجارب عمیق تری از مدرسه داشتند. بنا بر نتایج به دست آمده از تحلیل مصاحبه ها نه مضمون و پنجاه و سه مقوله شناسایی و استخراج گردید که مضامین اصلی مستخرج عبارت اند از: مراقبت واگنری: تقلید معرفت ( کلام مقدس ) ، مراقبت زمانی: سیاه چاله های زمانی، مراقبت محتسبانه: نمایش تعذیب، مراقبت محیطی: خشت های سنگی، مراقبت آموزشی- محتوایی: مغزهای چرتکه ای، مراقبت چهره گرافی: مراقبت ظاهری– فیزیکی، مراقبت پلیسی: دیوارهای شفاف، رصدگاه انسان، مراقبت ارتباطی: دیالکتیک مدرن، آگورا کشی و مراقبت سیاسی: پتک-های تکنیکی. مدرسه در تولید سوژه های فایده مند و کارآمد در تلاش است. در کنار ساخت سوژه انسانی، انقیاد و مطیع سازی، مرگ تفکر انتقادی و عدم توجه به حقوق و جایگاه کودک دیده شد. فرهنگ سکوت، اعتماد ساده لوحانه به کادر آموزشی و ناعادلانه پنداشتن قوانین از سوی دانش آموزان نیز نمایانگر تک صدایی در مدرسه مدرن بود.

هدف اصلی این پژوهش کاربرد تکنیک رویداد حساس برای مستندسازی تجربیات کارکنان می باشد. برای دستیابی به این هدف از روش تحلیل شبکه به منظور شناسایی کنشگران کلیدی حائز تجربه و نیز تکنیک تحلیل رویداد حساس به مثابه یک تکنیک مؤثر جهت گردآوری داده های موردنیاز در فرایند ثبت و مستندسازی دانش ضمنی بهره گرفته شد. مطلعان کلیدی را کارکنان دانشگاه فردوسی مشهد تشکیل دادند. نخست، موقعیت کنشگران بر اساس شاخص های مرکزیت در شبکه به دست آمد و کنشگران محوری شناسایی شدند. در ادامه به منظور مستندسازی دانش ضمنی به دست آمده در مواجه با رویداد حساس، مصاحبه با 9 نفر از کنشگران محوری در شبکه انجام شد. یافته های حاصل از تحلیل مصاحبه ها در دو دسته رفتارهای کار و ناکارآمد مدیران، کارکنان و سازمان ارائه شد. بدین ترتیب، در سطح مدیران مهم ترین رفتارهای کارا که منجر به عملکرد مطلوب در مواجهه با رویداد حساس شدند عبارتند از: ویژگی های شخصیتی، هدف گرایی، نهادینه کردن کار تیمی، انگیزش، گزینش هوشمندانه کارکنان و ایجاد همسویی در ذینفعان. همچنین، سبک مدیریت تیلوری به عنوان مهم ترین رفتار ناکارا که عملکرد کارکنان را تحت الشعاع قرار می دهد، شناخته شد. در سطح کارکنان جست وجوی هدفمند داده ها، به کارگیری سازوکارهای اشتراک دانش، برنامه ریزی، انگیزش درونی، ویژگی های شخصیتی، کار تیمی و مشارکت ذی نفعان به عنوان رفتارهای کارا، و فشار کاری، نداشتن یک دیدگاه کلی از نتیجه، اصطکاک میان کارمندان جدید و قدیمی، استفاده از روش آزمون وخطا به عنوان رفتارهای ناکارا شناخته شدند. در سطح سازمان نیز امنیت شغلی و رفت وآمد نیروی کاری به عنوان عوامل مسبب رفتارهای ناکارا معرفی شدند.

رای دستیابی به هدف پژوهش از روش پژوهش اسنادی بهره گرفته شد؛ بنابراین فلسفه تربیت در جمهوری اسلامی ایران، فلسفه تربیت رسمی و عمومی در جمهوری اسلامی ایران، رهنامه نظام تربیت رسمی و عمومی در جمهوری اسلامی ایران، سند تحول راهبردی نظام تعلیم و تربیت رسمی، سند تحول بنیادین آموزش وپرورش جمهوری اسلامی ایران و برنامه اجرایی سند تحول بنیادین آموزش وپرورش جمهوری اسلامی ایران با بهره گیری از روش پژوهش اسنادی موردبررسی و تحلیل قرار گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده، مهم ترین ویژگی های ساختار سازمانی مدرسه با اتکا به مقوله های به دست آمده در سه مضمون اصلی از سند عبارت اند از: پیشایندها (نظام ارزشی دینی، عوامل اجتماعی)، مؤلفه های محوری (سلسله مراتب، تمرکززدایی، شبکه سازی، قانون مداری، مسئولیت و اختیار، کار گروهی، تکوین فرایندهای تربیت) و پسایندها (حرفه ای گرایی، عدالت سازمانی و مدرسه محوری).

هدف پژوهش حاضر، ارائه چارچوب مفهومی برای طراحی فضای فیزیکی مدرسه های ابتدایی بر مبنای «نظریه یادگیری مشارکتی ویگوتسکی» است. رویکرد تحقیقی «روش پژوهش اسنادی» است و برای انجام آن از «تکنیک تحلیل محتوا» استفاده شد. قلمرو موردمطالعه این پژوهش اسناد و مدارک معتبر علمی، استانداردها و گزارش های بین المللی در طراحی مدرسه و نمونه های موردی مدرسه های طراحی شده بر مبنای رویکرد سازنده گرایی اجتماعی است که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند. بنا بر یافته های پژوهش، مهم ترین مؤلفه های یادگیری مشارکتی عبارت اند از: ساختن دانش، نقش فعال یادگیرنده، تسهیل یادگیری، تنوع مواد و منابع یادگیری، زمینه و تعامل محوری که در ابعاد فضایی (رنگ، محوطه سازی و انعطاف پذیری)، روان شناختی (مناطق اجتماعی غیررسمی)، فیزیولوژی (دما، تهویه، نور و سروصدا) و رفتاری (پیکربندی U شکل، میزهای گرد، فضاهای بازی، فضاهای شخصی، فضای عمومی یادگیری (خیابان یادگیری)) می تواند بازنمایی مطلوبی از فضای فیزیکی مدرسه های ابتدایی ارائه دهد. همچنین نتایج نشان دادند که ایجاد محیط یادگیری مشارکتی در ابعاد ساخت دانش، تعامل، تنوع در منابع و مواد آموزشی، تسهیل یادگیری و نقش فعال یادگیرنده، نیازمند طراحی فضای فیزیکی با در نظر گرفتن تنوع رنگی، انعطاف پذیری در طراحی فضا و محوطه سازی و نیز ایجاد مناطق اجتماعی غیررسمی است. علاوه بر این، توجه به ویژگی های فیزیولوژی فضا موجب تأثیر بر سرعت یادگیری، کیفیت تدریس، ارتقای رفتار اجتماعی دانش آموزان، تسهیل در دستیابی به هدف های آموزشی، دسترسی به تجهیزات و تسهیلات متنوع یادگیری و ایجاد فضای یادگیری مشارکت محور می شود.

پژوهش حاضر با هدف مطالعه نهادهای مسئول و نظام ارزیابی شایستگی های حرفه ای مدیران مدارس ایران، مالزی و ایالت کالیفرنیا امریکا به منظور فراهم شدن زمینه نقد و مسئله گشایی از برنامه های توسعه شایستگی های حرفه ای مدیران در ایران با بهره گیری از تجارب و آموزه های کشور مالزی و ایالت کالیفرنیا که در حوزه مطالعات و اصلاحات مدیریت آموزشی پیشرو می باشند به انجام رسید. روشی که در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفت، روش جرج. زی. اف. بردی در مطالعات آموزش و پرورش تطبیقی مشتمل بر مراحل توصیف، تفسیر، هم جواری و مقایسه بود. برای جمع آوری اطلاعات و داده ها از شیوه مطالعه منابع کتابخانه ای شامل اسناد، گزارش ها، مطالعات تطبیقی انجام گرفته پیرامون موضوع استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد ایده ها و انگاره های نابی در حوزه موضوع مورد پژوهش در کشور مالزی و ایالت کالیفرنیا وجود دارد که می تواند در اصلاح و بهبود نظام توسعه شایستگی های حرفه ای مدیران مدارس در ایران راه گشا باشد. بر اساس یافته ها بازنگری در وظایف و کارکردهای نهادهای متولی توصیف، توسعه و ارزیابی شایستگی های حرفه ای مدیران مدارس و هم چنین نظام ارزیابی شایستگی های حرفه ای مدیران مدارس در کشور به عنوان امر ضروری مشخص شد. در پایان بر مبنای آموزه های برگرفته از این مطالعه پیشنهادهایی جهت اصلاح و یادگیری خط مشی های مربوطه در ایران ارائه گردید.

یکی از چالش های اساسی حوزه آموزش عالی، «چگونگی پیوند آموزش و پژوهش» است. هدف اصلی در این نوشتار، مرور پیشینه پژوهشی درباره پیوند آموزش و پژوهش به عنوان کارکردهای اصلی دانشگاه است. برای دستیابی به این هدف از روش مرور نظام مند بهره گرفته شد. پس از جستجو، غربالگری و ارزیابی مطالعات انجام گرفته، ۳۹ مطالعه به عنوان نمونه پژوهش بررسی شد. بدین ترتیب، شواهد پژوهشی مرتبط در پایگاه های اطلاعاتی معتبر (امرالد، سیج، اسپرینگر، ساینس دایرکت، مگیران، اس ای دی و نورمگز) در بازه زمانی 2018-2013 شناسایی و استخراج شدند. ضمن تحلیل محتوای آنها، نتایج پژوهش در پاسخ به این پرسش اساسی که چه عواملی بر پیوند آموزش و پژوهش مؤثرند، ترکیب شدند. تحلیل نتایج به دست آمده، نشان دهنده آن بود که پیوند آموزش و پژوهش در دانشگاه از فعالیت های جاری در کلاس، فرایندهای جاری در ساختار نظام آموزش عالی، زیرساخت های موجود در نظام آموزش عالی و تعامل دانشگاه با محیط متأثر است. از این رو، چنین به نظر می رسد که برقراری این پیوند در دانشگاه به سه عامل اساسی از جمله برنامه درسی، اعضای هیئت علمی و دانشجویان معطوف است که توجه به آن از سوی سیاست گذاران آموزشی، ضرورت می یابد.

هدف اصلی این پژوهش، شناسایی ابعاد و مؤلفه های مسئولیت پذیری اجتماعی مدرسه و مطالعه آن در دو مدرسه متوسطه دخترانه شهر مشهد است. برای دستیابی به این هدف از روش مطالعه موردی استفاده شده است. خبرگان اصلی شامل مدیران مدارس، معلمان، دانش آموزان و والدین آنها بودند. علاوه بر این، برای جمع آوری داده ها از گروه کانونی، مصاحبه نیمه ساخت یافته، مشاهده و بررسی اسناد استفاده شد. داده ها به شیوه تفسیری در فرایند کدگذاری تحلیل شده است. نتایج نشان می دهد ابعاد اجتماعی- سیاسی، اخلاقی- فرهنگی، قانونی، اقتصادی و زیستی مهمترین ابعاد مسئولیت پذیری اجتماعی مدرسه معرفی شده اند. در نتیجه، یکصد و یازده مؤلفه مسئولیت پذیری اجتماعی مدرسه شناسایی و استخراج شد. نتایج حاصل از مطالعه دو مدرسه با هدف بررسی چگونگی تحقق مسئولیت پذیری اجتماعی نشان می دهد توجه به ابعاد اجتماعی- سیاسی، اخلاقی- فرهنگی و قانونی بیش از ابعاد زیست محیطی و اقتصادی بوده است.

در پژوهش حاضر از روش ارزشیابی هدف آزاد اسکریون بهره گرفته شد. دو مدرسه دخترانه مقطع متوسطه اول در ناحیه 1 و 4 مشهد در بازه زمانی سال تحصیلی 96-1395 قلمرو این مطالعه را تشکیل دادند. جهت گردآوری داده های موردنیاز، از ابزار های چندگانه مشاهده، مصاحبه، تحلیل برنامه تعالی و چک لیست محقق ساخته استفاده شد. فرایند تحلیل داده ها با استفاده از فرایند کدگذاری و به شیوه تفسیری انجام شد. براساس یافته های  این پژوهش، نتایج واقعی حاصل از اجرای برنامه تعالی مدیریت آموزشگاهی در شش مقوله اصلی «فعالیت های فوق برنامه»، «ارزشیابی»، «مدیریت کلاس»، «فعالیت های اجرایی»، «مسائل آموزشی» و «مسائل تربیتی» با نظر به تجارب مثبت و منفی آن مشاهده شد و با ارزش گذاری چک لیست حاصل از نتایج واقعی مشخص گردید که در طیف متوسط قرار دارد. همچنین، نتایج حاصل از ارزشیابی اهداف قصد شده در برنامه تعالی نشان داد هدف  اول این برنامه با عنوان «زمینه سازی به منظور ارتقای کیفیت آموزشی و پرورشی مدارس» در سطح ارزشیابی پویا قرار دارد. با این توضیح که این هدف در حد مطلوب و سایر اهداف با قرار گرفتن در سطح ارزشیابی کمتر از حدانتظار، محقق نشدند. علاوه براین با نمره گذاری چک لیست مشخص شد که وضعیت موجود مبتنی بر اهداف قصدشده در سطح ضعیف قرار دارد با نظر به اینکه دو چک لیست نتایج واقعی و اهداف قصد شده با دو طیف بندی متفاوت نمره گذاری شدند.

هدف اصلی این پژوهش، بررسی وضعیت بهره وری دانش در پژوهشکده های مستقر در دانشگاه فردوسی مشهد است. برای دست یابی به این هدف، از روش پژوهش توصیفی-پیمایشی استفاده شد. جامعه آماری شامل کلیه اعضای هیئت علمی و کارکنان عضو پژوهشکده های دانشگاه فردوسی مشهد است. از این مجموع، 148 نفر به عنوان نمونه مورد مطالعه به شیوه طبقه ای متناسب انتخاب شدند. جهت گردآوری داده های مورد نیاز از پرسشنامه محقق ساخته بهره وری دانش استفاده شد و روایی پرسشنامه از طریق روایی سازه و روایی محتوایی تعیین گردید. بر اساس یافته های حاصل از این پژوهش، وضعیت مطلوب بهره وری دانش در ابعاد شش گانه آن از دیدگاه خبرگان و متخصصان مدیریت دانش با در نظر گرفتن نقطه برش برای هر یک از مؤلفه ها تعیین شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که نقطه برش این شش مؤلفه با یکدیگر تفاوت دارند؛ به بیان دیگر مؤلفه های تعیین کننده بهره وری از درجات متفاوت برخوردارند؛ به نحوی که مؤلفه تلقی کارکنان به عنوان دارایی و نه هزینه با اختصاص بالاترین نقطه برش در درجه اول اهمیت از دیدگاه خبرگان قرار گرفت و مؤلفه های نوآوری، یادگیری، کیفیت، وظیفه و استقلال در مراتب بعدی قرار گرفتند. همچنین، نتایج حاصل از مقایسه وضع موجود با مطلوب نشان داد که وضعیت بهره وری دانش در هر یک از مؤلفه های شش گانه مورد نظر پیتر دراکر در پژوهشکده های مستقر در دانشگاه فردوسی مشهد در سطح مطلوبی قرار ندارد. چنانکه، مؤلفه تمرکز بر وظیفه و مؤلفه تلقی کارکنان به عنوان دارایی و نه هزینه به ترتیب از بیشترین و کم ترین میزان برخوردار بودند.

هدف اصلی این پژوهش، بررسی عوامل مؤثر بر توزیع قدرت در شبکه سازمانی می باشد. برای دستیابی به این هدف، از روش پژوهشی همبستگی از نوع معادلات ساختاری بهره گرفته شد. جامعه آماری این پژوهش را تمام کارکنان غیر عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد (1250 نفر) در دوازده دانشکده و شش معاونت تشکیل دادند. در مجموع 141 نفر از کارکنان در این پژوهش مشارکت داشتند. نخست به منظور ترسیم شبکه سازمانی دانشگاه فردوسی مشهد با استفاده از داده های تحلیل شبکه، گراف شبکه ترسیم شد و موقعیت کنشگران کلیدی بر اساس دو شاخص مرکزیت درون درجه و مرکزیت بینیت در شبکه شناسایی شد. سپس بر اساس نتایج حاصل از تحلیل معادلات ساختاری، تأثیر منابع قدرت فردی و واحدهای سازمانی مؤثر بر توزیع قدرت سنجیده شد. به این ترتیب، منابع قدرت فردی از طریق اطلاعات و منابع قدرت واحدهای سازمانی از طریق مرکزیت بر توزیع قدرت اثر می گذارند.

هدف اصلی این پژوهش، طراحی برنامه های آموزشی مدیران دانشگاهی برمبنای رویکرد شایستگی است. برای دستیابی به این هدف از روش پژوهش آمیخته بهره گرفته شد. به منظور گردآوری داده های موردنیاز از تحلیل اسناد، مصاحبه و پرسشنامه استفاده شد. جمعیت موردمطالعه را کلیه مدیران دانشگاه فردوسی مشهد در سطوح عالی، میانی و اجرایی تشکیل دادند. رویکرد موردنظر در طراحی الگوی شایستگی، اقتباسی- طراحی است. با این توضیح که با نظر به شواهد نظری و پژوهشی فراوان و تجربیات معتبر در این زمینه، فهرستی از شایستگی های مورد انتظار مدیران در محیط های دانشگاهی و غیردانشگاهی شناسایی و استخراج شد. علاوه براین، ضمن مصاحبه با خبرگان حوزه مدیریت منابع انسانی، اسناد مرتبط با جایگاه مدیران در دانشگاه مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج به دست آمده از تحلیل منابع اطلاعاتی مختلف حاکی از شناسایی 71 شایستگی در پنج دسته شایستگی های سازمانی، ادراکی، تغییر و نوآوری، فردی و میان فردی است. این مجموعه شامل 22 شایستگی سازمانی، 12 شایستگی میان فردی، 6 شایستگی تغییر و نوآوری، 7 شایستگی ادراکی، و 24 شایستگی فردی است. همچنین، یافته ها نشان داد شایستگی های مدیران دانشگاه فردوسی مشهد برحسب تناسب آن با نوع مسئولیت و سطح مدیریتی متفاوت است. لذا، شایستگی ها برحسب این دو ویژگی در بین پاسخگویان به پرسشنامه شایستگی ها رتبه بندی شدند. به طورکلی، نتایج حاکی از اختصاص بالاترین رتبه به شایستگی های سازمانی، میان فردی، سپس ادراکی و تغییر و نوآوری است. در ادامه، برمبنای مدل شایستگی پیشنهادی، 34 عنوان برنامه آموزشی مفهوم سازی شد و مخاطبان آن برمبنای نتایج رتبه بندی شایستگی ها مشخص شدند. سرانجام با رجوع به تعریف و شاخص های رفتاری مرتبط با هر یک از شایستگی ها، مشخصات برنامه آموزشی موردنظر بر اساس چهارچوب عناصر طراحی برنامه آموزشی تدوین گردید.

هدف اصلی این پژوهش، تبیین شکاف نظریه، تحقیق و عمل در برنامه تعالی مدیریت مدرسه با تکیه بر سیر تاریخی جنبش اثربخشی مدرسه از دهه 1960 تاکنون می باشد. برای دستیابی به این هدف از روش پژوهش اسنادی بهره گرفته شد. مرور رویدادهای تاریخی معطوف به جنبش اثربخشی مدرسه حاکی از توسعه کمی و کیفی فعالیت های صورت گرفته به شکل نظام مند برای کاهش شکاف بین نظریه، تحقیق و عمل می باشد. اثربخشی، تعالی و بهبود، نقاط عطف این مطالعات در طول تاریخ اصلاحات آموزشی قلمداد می شوند. دستاورد مهم این مطالعات، خلق پیکره دانش اثربخشی مدرسه است که با روندی تکاملی، تصویری روشن از سیمای مدرسه اثربخش در همگرایی با تعالی و بهبود ارائه نمود. هم سویی و همراهی متخصصان، محققان آموزشی و مجریان و نیز تأکید بر اجرای برنامه های مبتنی بر شواهد پژوهش زمینه محور از مهم ترین دلالت های مطالعات مدارس اثربخش به شمار می روند. این درحالی است انطباق این دستاوردها با تجربه اصلاحات آموزشی در ایران به ویژه برنامه تعالی مدیریت مدرسه حاکی از ناهم سویی مشاهدات صورت گرفته با ویژگی ها و ملاحظات جنبش اثربخشی و نبود ارتباط و تعامل پویا و موثر محققان، متخصصان و سیاست گذاران آموزشی است.

هدف اصلی این مطالعه، ارائه تجربه بازنگری برنامه درسی رشته مدیریت آموزشی در مقطع کارشناسی ارشد در دانشگاه فردوسی مشهد است. برای دستیابی به این هدف با بهره گیری از روش مطالعه موردی و گردآوری داده های کمی و کیفی مورد نیاز از منابع اطلاعاتی مختلف (ادبیات مدیریت آموزشی، اسناد فرادستی، تجارب دانشگاه های برتر داخلی و خارجی، دیدگاه های دانش آموختگان و کارفرمایان این رشته) برنامه درسی جدید رشته مدیریت آموزشی پیشنهاد شد. برای گردآوری داده های مورد نیاز از پرسشنامه، مصاحبه و تحلیل اسناد استفاده شد. بنا بر تحلیل نتایج به دست آمده، مشخصات کلی برنامه درسی از قبیل عناوین درس های جدید به انضمام مشخصات کامل آن از قبیل اهداف کلی و ویژه درس، توانایی ها و انتظارات درس، سرفصل درس، روش یاددهی یادگیری و روش ارزشیابی با معرفی فهرست منابع پیشنهادی درس به تفصیل تدوین شد. این تجربه به عنوان تجربه ای موفق در دانشگاه فردوسی مشهد تصویب و به تأیید شورای برنامه درسی دانشگاه فردوسی مشهد رسیده است.

هدف اصلی این پژوهش، بررسی رابطه میان ویژگیهای شخصیتی و رفتار اشتراک دانش معلمان با نقش واسط نگرش، انگیزش و هنجارهای ذهنی است. برای دستیابی به این هدف، از روش پژوهش همبستگی از نوع رگرسیون چندگانه و تحلیل مسیر بهره گرفته شده است. جامعه آماری مطالعه را همه دبیران دوره دوم متوسطه شهر بیرجند تشکیل داده اند که عده آنان مشتمل بر 570 نفر است. از این عده، 150 نفر مرد و 207 نفر زن به روش نمونه گیری سهمیه ای به منزله حجم نمونه انتخاب شدند. به منظور گردآوری داده های موردنیاز از پرسشنامه اشتراک دانش محقق ساخته و پرسشنامه ویژگیهای شخصیتی کاستا و مک کری (1992) استفاده شده است. نتایج حاصل از تحلیل معادلات ساختاری حاکی از معناداری ضرایب مسیر ویژگیهای شخصیتی به نگرش، نگرش به انگیزش، انگیزش به رفتار، ویژگیهای شخصیتی به هنجار ذهنی، هنجار ذهنی به انگیزش و انگیزه اشتراک دانش به رفتار است. بنابراین، در تأیید فرضیه اصلی پژوهش، نقش متغیرهای میانجی نگرش، هنجارهای ذهنی و انگیزش در رابطه میان ویژگیهای شخصیتی و رفتار اشتراک دانش معنادار است. در توصیف نتایج به دست آمده، عامل انگیزش درونی برجسته به نظر می رسد. دبیران موردمطالعه، اشتراک دانش را ارزشی مهم تلقی کرده و براین باورند که اشتراک دانش موجب تسهیل یادگیری در آنان می شود و با تشریک دانش خود می توانند از ایده های همکاران بهره مند شده و از این طریق ایده های خود را توسعه دهند. علاوه براین، نتایج حاکی از عدم تفاوت معنادار میان دبیران زن و مرد از نظر رفتار اشتراک دانش است.

هدف اصلی این پژوهش توصیف و تحلیل مهارت های مدیریت دانش شخصی در بین کارکنان دانشگاه فردوسی مشهد می باشد. برای دست یابی به این هدف از روش پژوهش موردی بهره گرفته شد. جامعه آماری مورد مطالعه را کلیه کارکنان غیر هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد با عنوان پست کارشناس رسمی قطعی تشکیل دادند.گردآوری داده ها در دو مرحله انجام شد. نخست به منظور توصیف میزان برخورداری کارکنان دانشگاه فردوسی مشهد از مهارت های مدیریت دانش شخصی، 137 نفر از کارشناسان دانشگاه به عنوان نمونه مورد مطالعه انتخاب شدند. در این مرحله به منظورگردآوری داده ها از پرسشنامه مهارت های مدیریت دانش شخصی اوری و همکاران (2001) استفاده شد. نتایج به دست آمده از تحلیل داده های کمی نشان دادکه کارکنان دانشگاه فردوسی مشهد در حد متوسط به بالا از مهارت های مدیریت اطلاعات برخوردارند. در مرحله دوم، به منظور شناسایی فعالیت های معطوف به هر یک از مهارت های مدیریت دانش شخصی از مصاحبه نیمه ساخت یافته استفاده شد. تعداد مطلعان کلیدی در این مرحله از پژوهش مشتمل بر شانزده تن از کارشناسان رسمی قطعی دانشگاه فردوسی مشهد بودند. براساس یافته های حاصل از تحلیل داده های کیفی در این مرحله، مهمترین فعالیت های ناظر به مهارتهای مدیریت دانش شخصی مشخص شد.