ایده آلیسم توسعه

در دهه های اخیر در جریان شروع برنامه های توسعه و نوسازی و ورود ارزش های مدرن به کشورهای در حال توسعه، نهاد خانواده دچار تغییرات اساسی شده است. بر این اساس هدف پژوهش حاضر، تحلیل نسلی تغییرات کارکردی خانواده در بستر ایده آلیسم توسعه در شهر تبریز است. این پژوهش به روش پیمایشی در بین افراد متاهل 18 سال به بالای شهر تبریز در سال 1399 صورت گرفته است. روش نمونه گیری، خوشه ای چندمرحله ای است و حجم نمونه 600 نفر برآورد شده است. یافته های پژوهش بیانگر آن است که اگرچه میانگین یا میزان کارکردهای خانواده در بین نسل های مختلف متفاوت است، اما این تفاوت به لحاظ آماری معنادار نیست. این بدان معنا است که اگرچه نهاد خانواده دچار تغییراتی شده است با این حال، خانواده هنوز از اهمیت و جایگاه بالایی نزد افراد برخوردار است. همچنین بین ایده آلیسم توسعه و کارکردهای خانواده در بین نسل های مختلف همبستگی معنادار معکوسی وجود دارد. ضرایب تبیین به دست آمده از آزمون رگرسیون چندگانه نیز بیانگر آن است که مولفه های ایده آلیسم توسعه در نسل اول 28/0، در نسل دوم 35/0، در نسل سوم 38/0 و در نسل چهارم 48/0 از واریانس یا تغییرات کارکردهای خانواده را تبیین کرده اند.

این مقاله به مقایسه تفاوت های بین نسلی نگرش ها و ارزش های مادران و دختران نسبت به ازدواج و تشکیل خانواده می پردازد. روش پیمایشی و با استفاده از نمونه گیری خوشه ایی روی 510 نفر از مادران و دختران آنها در شهر دیواندره در استان کردستان انجام گرفته است. نتایج نشان می دهد که هر دو نسل در مورد سن مناسب ازدواج، فرزندان و اهمیت نقش مادری ارزش های مشابه دارند، اما در مورد چند همسری مردان و ازدواج خویشاوندی دارای نگرش های متضاد هستند. نگرش های دختران نسبت به مادران در خصوص زمان بندی برای تولد فرزند اول، فاصله سنی مناسب زوجین، نحوه انتخاب همسر دارای نگرش های مدرنتری بوده و این تفاوتها از نظر آماری معنادار شد. مهمترین تعیین کننده های تغییر نگرش دختران به ارزش های ازدواج، خانواده و فرزندآوری سطح تحصیلات مادران و مدت تماشای برنامه های تلوزیونی و سطح درآمد پدر خانواده می باشد. اگر چه ازدواج در منطقه مورد مطالعه از اهمیت بالائی برخوردار است، ولی نتایج بیانگر نفوذ آرام ارزش های مدرن ازدواج و خانواده در این منطقه نسبتاً سنتی است.