اعتیاد مجازی

بی تاک یک شبکه اجتماعیِ دسترس پذیر از طریق تلفن همراه است که طیف وسیعی از کاربران را به خود جلب کرده است. محوریت یافتن شبکه های اجتماعی در زندگی روزمره، به ویژه در میان نسل نوجوان و جوان، سبب نوعی دگردیسی پایه ای در فرایندهای هویت یابی، معناسازی و به طور خاص در فرم و محتوای ارتباط شده است. این جستار، تحقیقی است درباره کاربران شبکه بی تاک، تعامل ها و فعالیت ها و تجارب آنها در این فضای مجازی، و احساس ها، لذت ها، معناها و نگرش هایی که از قِبَل حضور در این شبکه عایدشان می شود. پژوهش به شیوه کیفی انجام شده است. کاربران شبکه اجتماعیِ بی تاک نمونه های مورد مطالعه هستند که از میان دانشجویان دانشگاه کردستان انتخاب شده اند. برای انتخاب نمونه ها از شیوه نمونه گیری باز استفادع شده است. فن گردآوری داده ها مشاهده مستقیم فضای درون شبکه و مصاحبه نیمه ساخت یافته با کاربران و روش تحلیل داده ها، نظریه زمینه ای است. نتایج تحقیق نشان می دهد که شرایط/ زمینه هایی همچون «پیگیری علایق واقعی در دنیای غیر واقعی» و «بازنمایی خواست ها/ صداها در فضای مجازی» ورود و مشارکت کاربران در شبکه بی تاک را آسان تر می کنند؛ و عامل «دسترس پذیری آنی» همچون شرطی مداخله گر این مشارکت را تشدید می کند. مشارکت و فعالیت کاربران در این شبکه، ضمن تغییر تعامل های اجتماعیِ پیشین آنها در جهان واقعی، به شکل گیری فرم های نوین تعامل و ارتباط می انجامد که «نمایش هویت ساختگی»، «تجربه فضایی کارناوالی»، «سواد حبابی» و «زمان/ مکان زدایی از ارتباط» برجسته ترین خصایل این اَشکال نوین ارتباطند. این مشارکت/ فعالیت همچنین واجد پیامدهایی چون «اعتیاد مجازی» و «جمع گرایی مجازی» در زندگی روزمره کاربران است که خود به تغییر فرایندهای کسب معنا و هویت در حیات اجتماعی آنها دامن می زند. می توان گفت حاصل مشارکت/ فعالیت کاربران در این شبکه، در کل، ورود به نوعی «ارتباط ایماژمحور و شبیه سازی شده» است که تفاوت هایی بنیادین با تعامل های واقعیِ جهان خارج دارد. تجربه ارتباط در اینجا دیگر آن تجربه واجد اصالت، غنا و سرزندگی نیست بلکه آنی، ساختگی و فاقد توان حیات بخشی است.

امروزه اینترنت و بازی های رایانه ای در تمام نقاط دنیا نفوذ کرده اند، البته با رواج هر فناوری پیامد مثبت و منفی آن نیز در جامعه رواج پیدا می کند. پدیده اعتیاد مجازی بعنوان پیامد منفی استفاده از اینترنت چند سالی است که در برخی از کلان شهرهای کشور رواج داشته و از این رو توسعه روزافزون آن مشکلاتی برای فرد، خانواده و جامعه به همراه داشته است. هدف اصلی این پژوهش  بررسی میزان اعتیاد مجازی در بین نوجوانان و جوانان نواحی شهری استان قم و عوامل موثر بر آن می باشد. این پژوهش به لحاظ نوع روش تحقیق، از نوع تحقیقات توصیفی و تحلیلی (بصورت رابطه ای) است که در آن برای رسیدن به اهداف تحقیق از دو روش اسنادی و پیمایشی (تکنیک پرسشنامه) استفاده شد. جامعه آماری تحقیق، شامل نوجوانان و جوانان 12 تا 30 سال نواحی شهری استان قم می باشد که تعداد 650 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند و پرسشنامه ها با مراجعه به درب منازل، کافی نت ها و گیم نت ها تکمیل گردید. یافته های تحقیق نشان می دهد که 51 درصد نوجوانان و جوانان اعتیاد مجازی ندارند و اما 42 درصد از آنان در معرض اعتیاد و 7 درصد از آنان بصورت بالفعل معتاد می باشند. در ضمن شاخص اعتیاد مجازی از مجموع سه شاخص اعتیاد رفتاری، عاطفی و شناختی ساخته شد. با توجه به نتایج بدست آمده از رگرسیون چند متغیره، متغیر «احساس حمایت اجتماعی از طریق کار با اینترنت» (29/0 = Beta ) بیشترین رابطه را با اعتیاد مجازی دارد. در مرحله بعد متغیرهای «احساس خودارزشی از طریق اینترنت» (25/0= Beta ) و «ارتباط برقرار کردن با دوستان و آشنایان از طریق اینترنت» (18/0 = Beta ) بر اعتیاد مجازی تأثیر داشتند. اما نتیجه متغیر «سن» (13/0- = Beta ) نشان می دهد که اینترنت برای جوانان در مقایسه با نوجوانان چندان دارای سرگرمی نمی باشد. در مورد و ضعیت تأهل و اشتغال نتیجه نشان می دهد که اشتغال به کار و ازدواج در این میان نقش تعدیل گر دارد، زیرا اشتغال و ازدواج باعث می شود که این افراد کمتر به اینترنت (جهت انجام کارهای غیر ضروری) وابسته شوند. 

با گسترش پدیده اعتیاد مجازی، بسیاری از جنبه های اخلاقی و ارزش های فردی، تحت تأثیر قرار گرفته اند. در همین راستا، پژوهش حاضر به منظور پیش بینی بخشش(گذشت) بر مبنای اعتیاد مجازی طراحی و اجرا شده و هدف آن، پیش بینی بخشش بر اساس اعتیاد مجازی با میانجی گری متغیرهای جمعیت شناختی( سن، جنسیت و مدرک تحصیلی) در میان جوانان کلان شهر تهران، است. پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی است و به روش همبستگی با تکنیک پیمایش و ابزار اندازه گیری پرسشنامه انجام شده است. جامعه آماری شامل کلیه جوانان20 تا 38 ساله ساکن شهر تهران است. نمونه مورد مطالعه 384 نفر هستند و به شیوه نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شده اند. نتایج نشان داد که میان سن جوانان با بعد رفتاری، بعد اعتقادی و تمام ابعاد بخشش، رابطه مثبت و معنی دار وجود دارد، و هرچه سن جوانان بالاتر باشد، ابعاد رفتاری و اعتقادی و وضعیت کلی بخشش در آنان، بالاتر است. بین میزان تحصیلات جوانان با بعد رفتاری، بعد اعتقادی و تمام ابعاد بخشش، رابطه مثبت و معنی دار، ولی همچنان تحصیلات با بعد شناختی و بعد عاطفی رابطه معنی داری ندارد. نتایج درباره اثر جنسیت، میان زن بودن با بعد شناختی، عاطفی، اعتقادی و تمام ابعاد بخشش، رابطه منفی و معنی داری نشان می دهد، بدین معنی که زنان در ابعاد سه گانه شناختی، عاطفی و اعتقادی نسبت به مردان در زمینه بخشش وضعیت پایین تری داشته و متغیر جنسیت باعث شده که شناخت، اعتقاد و حتی عاطفه و احساس آنان نسبت به بخشش و گذشت کمتر از مردان باشد. مجرد بودن با بعد اعتقادی و تمامی ابعاد بخشش، رابطه منفی و معنی داری داشته است.