منطقه اورامان

مقاله حاضر از منظر رویکرد تفسیرگرایی اجتماعی، درک معنایی سازه های مؤثر بر تغییرات کیفیت زندگی را در میان ساکنان منطقه اورامان لهون تحلیل می کند. محدوده مورد مطالعه، منطقه اورامان لهون در استان کرمانشاه است. مطالعه به صورت کیفی انجام گرفت و برای تولید داده، روش های مشاهده آزاد، مشاهده مشارکتی، مصاحبه عمیق و بحث گروهی به کار گرفته شد. برای تحلیل داده ها، شیوه تحلیل محتوای تفسیری به شکل عام استفاده شد. درمجموع، داده های تولیدشده در قالب 81 مفهوم اولیه، 8 مقوله عمده و 1 هسته مرکزی کدگذاری و تحلیل شدند. مقوله های عمده عبارت اند از: خرده نظام اقتصادی، خرده نظام اجتماعی، خرده نظام فرهنگی و خرده نظام سیاسی. مقوله مرکزی تبیین گرهای کیفیت زندگی هستند که دیگر مقوله ها حول آن ها شکل گرفته اند و بیانگر سازه های مؤثر بر تغییرات کیفیت زندگی نزد کنشگران اجتماعی محدوده مورد مطالعه هستند. مطابق یافته ها، سازه های تأثیرگذار بر کیفیت زندگی در میان ساکنان یک منطقه، چندبعدی و پیچیده، و متأثر از مؤلفه هایی مانند زمان و مکان، و عوامل بیرونی و درونی هستند. به همین دلیل، برای افراد و گروه های مختلف، معانی گوناگونی بر آن مترتب است. تبیین گرهای کیفیت زندگی در منطقه اورامان لهون برساخت هایی اجتماعی اند که بر زندگی مردم این منطقه متمرکزند. با وجود این، تنها خود اهالی منطقه هستند که می توانند به درستی قضاوت کنند و به ارزیابی عوامل و تغییرات زندگی خود بپردازند. نکته دیگر اینکه تعداد ابعادی که این عوامل تأثیرگذار بررسی می کنند چندان مهم نیست، بلکه آنچه اهمیتی حیاتی دارد این است که مدل پیشنهادی برای تبیین گرهای کیفیت زندگی باید چارچوبی چندبعدی داشته باشد و در آن، درنظر گرفته شود که چه چیزهایی برای افراد در تعیین تغییرات کیفیت زندگی شان مهم است.

امروزه برای تحقق محیطی بانشاط در روستاها و دستیابی به بهزیستی ذهنی زنان روستایی، که به دلایل اجتماعی و اقتصادی در انزوا قرار گرفته اند، با توجه به وجود فقر و بیکاری گسترده در روستاها و ضرورت رفع آن ها به منظور تحقق محیطی بانشاط، بر بهره گیری از پتانسیل های روستاها جهت رونق اقتصادی و حضور زنان در آن ها تأکید می شود. در این میان، از گردشگری روستایی، به دلیل ماهیت مشاغل و درآمد مناسبی که برای زنان دارد، استقبال شده و برنامه ریزی هایی برای آن اتخاذ شده است. یکی از مناطق روستایی کشور، منطقه اورامان در شهرستان سروآباد است که حضور زنان در عرصه گردشگری پررنگ است. بنابراین، در پژوهش کاربردی حاضر، که با روش توصیفی تحلیلی انجام گرفته است، تأثیر حضور زنان روستایی در فعالیت های گردشگری بر بهزیستی ذهنی شان بررسی شد. به دنبال توزیع پرسش نامه در میان 90 نفر از زنان روستایی، روستاهای هدف گردشگری که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند و تجزیه و تحلیل داده های حاصله با استفاده از آزمون های استنباطی (T تک نمونه ای، خی دو، رتبه ای فریدمن و کای دو توافقی) این نتیجه حامل آمد که حضور زنان در فعالیت های گردشگری در سطح معنا داری 001 / 0 و با میانگین محاسبه شده برابر 47 / 3، موجب افزایش و بهبود بهزیستی ذهنی زنان روستایی شده است. در میان شاخص های بررسی شده نیز، شاخص های شناختی بهزیستی ذهنی با میانگین برابر 55 / 3 و در میان متغیرهای بررسی شده، به ترتیب رضایت از محیط روستا و وابستگی به آن و کاهش احساس فقر و رضایت از زندگی، دارای بیشترین بهبود وضعیت و اثرپذیری از حضور زنان در فعالیت های گردشگری بوده اند. همچنین، یافته ها نشان دادند که بین میزان رضایت از توسعه و وابستگی درآمدی به فعالیت های گردشگری و میزان بهزیستی ذهنی زنان روستایی مورد بررسی، ارتباط معنا دار، مثبت و مستقیمی وجود دارد.

مخاطرات طبیعی یکی از مهم ترین چالش های پیش روی مناطق کوهستان محسوب می شوند. از جمله مناطقی که در معرض مخاطرات طبیعی قرار دارد، منطقه اورامان در غرب کشور است. با توجه به اهمیت موضوع، در این پژوهش به ارزیابی وضعیت آسیب پذیری روستاهای منطقه اورامان در برابر مخاطرات طبیعی پرداخته شده است. در این تحقیق از روش های توصیفی - تحلیلی استفاده شده است. مهم ترین داده های تحقیق مدل رقومی ارتفاع 30 متر STRM، لایه رقومی نقشه های زمین شناسی 1:100000 منطقه و لایه های اطلاعاتی مربوط به پارامترهای مورد استفاده بوده است. مهم ترین ابزارهای مورد استفاده، ArcGIS و Expert Choice بوده است. همچنین در این تحقیق از مدل تلفیقی Fuzzy - AHP استفاده شده است. در این تحقیق ابتدا به شناسایی مناطق آسیب پذیر در برابر مخاطرات زمین لغزش، سیلاب و زمین لرزه پرداخته شده است و سپس نقشه وضعیت مخاطره پذیری منطقه تهیه شده است. نتایج پژوهش نشان داد مناطق مرکزی محدوده اورامان از جمله روستاهای برقرو، نی آباد، دگاگاه، ماضی بن، نسل و بوری در به دلیل اینکه از نظر هر سه مخاطره (زمین لغزش، زمین لرزه و سیلاب) دارای پتانسیل آسیب پذیری بالایی هستند، به عنوان مخاطره پذیرترین روستاهای منطقه اورامان محسوب می شوند. با توجه به نتایج حاصله می توان گفت که منطقه اورامان دارای پتانسیل آسیب پذیری بالایی در برابر مخاطرات طبیعی است، بنابراین ضروری است تا در برنامه ریزی های توسعه ای این منطقه، به عواملی همچون استحکام ساختمان ها در برابر زمین لرزه، تعیین حریم رودخانه ها و جلوگیری از پیشروی سکونتگاه ها به سمت آن ها در مناطق سیل خیز و همچنین پتانسیل حرکت دامنه ها توجه ویژه ای شود.