مطالب مرتبط با کلیدواژه

عشایر


۴۱.

ارزشیابی دوره های توانمندسازی معلمان مقطع ابتدایی عشایری

نویسنده:
منبع: فناوری آموزش و یادگیری سال دوم بهار ۱۳۹۵ شماره ۶ 77 - 94

کلیدواژه‌ها: معلمان ابتدایی عشایر توانمندسازی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵۴ تعداد دانلود : ۴۶۸
این پژوهش با هدف ارزشیابی دوره های توانمندسازی معلمان مقطع ابتدایی عشایری ایذه  انجام شد .روش نمونه گیری به این ترتیب بود که ابتدا از بین 152 نفر معلم ابتدایی عشایر ایذه، 110 نفر  بر اساس جدول مورگان انتخاب شدند و در بخش کیفی از روش نمونه گیری هدفمند استفاده شد و15 نفر از مسئولان آموزش عشایر و معلمانی که بیشترین حضور را طی سال های93-1390 درکلاس های ضمن خدمت داشته اند در اولویت انتخاب انجام مصاحبه قرار گرفتند. در این پژوهش از دو ابزار پرسشنامه و مصاحبه استفاده شد. یافته های حاصل از پرسشنامه ها و همچنین مصاحبه با مسئولان آموزش عشایر و معلمان نشان می دهد که نقاط قوت و ضعف این دوره ها عبارت انداز: نقاط قوت شامل افزایش دانش، افزایش مهارت، افزایش نگرش، آشنایی با اطلاعات و مهارت های جدید تدریس و همفکری معلمان با یکدیگر، تبادل نظر و استفاده از راهکارها برای اداره بهتر کلاس ها، نقاط ضعف شامل کوتاه بودن ساعات دوره و برگزاری آن در کلاس ها، کمبود رسانه های آموزشی، اجرای دوره ها در زمان نامناسب، عدم تناسب دوره ها با نیازهای آموزشی معلمان عشایر، ضعف علمی مدرسان دوره، ضعف محتوایی ارائه شده در دوره ها از لحاظ به روز بودن. نتایج نشان داد، فراگیرندگان واکنش مطلوبی نسبت به دوره های آموزشی نشان داده اند.
۴۲.

بررسی دانش بومی شناخت و طبقه بندی اجزای محیطی در جهت مدیریت بهینه مراتع (مطالعه موردی: عشایر دیلگان در استان کهگیلویه و بویراحمد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دانش های بومی ایران سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۷ 33 - 74

کلیدواژه‌ها: مدیریت مرتع عشایر دانش بومی نظام تقسیم بندی بوم سازگان فرهنگ زیست محیطی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۸ تعداد دانلود : ۵۴۵
بهره برداران مرتع، اعم از جامعه عشایری و روستایی در ایران، از سالیان بسیار دور اندوخته های ارزشمندی در زمینه دانش بومی مدیریت مرتع دارند که پتانسیل های فرهنگی و سرمایه های اجتماعی و فرهنگی این جامعه کهن به شمار می روند. لذا در این تحقیق به بررسی مبانی تقسیم بندی و نامگذاری اجزای محیط در مرتع دیلگان به عنوان عاملی مهم در نظام های طبقه بندی عرصه های مرتعی از منظر دانش بومی پرداخته شد. گرد آوری اطلاعات از طریق مصاحبه در محل زندگی عشایر و مشاهده مشارکتی بر اساس روش پیمایشی صورت پذیرفت. از اطلاعات کسب شده از شیوه های متفاوت مصاحبه، فیش برداری شده و استخراج مفاهیم کلیدی از دانش روایی بومیان صورت گرفت. نتایج این بررسی گویای آن است که عشایر دارای مشاهداتی زیرکانه و دقیق در مورد نظام های طبقه بندی شده اند که کاملا با شرایط محلی مطابقت دارد. چنانکه ایشان برای هریک از اجزای طبیعت پیرامون خود طبقه بندی های مجزایی قائل بودند. بر این اساس ایشان عرصه مرتع را بر مبنای شکل ناهمواری، دما، پوشش گیاهی، خاک، منابع آب، کاربری اراضی و راه های دسترسی تقسیم بندی نموده و برای هر یک نام و تعریف مجزایی قائلند. این اجزا به گونه ای نامگذاری و تعریف گردیده است که برای اکثر قریب به اتفاق مردم بومی دارای مفاهیمی کاربردی و شناخته شده است چنانکه هرچند که این مفاهیم به عنوان منابع مکتوب درجایی ثبت نگردیده، لیکن اشتراک های فرهنگ زیست محیطی آنچنان در نامگذاری هریک از اجزای زیست بوم لحاظ گردیده که برای اکثر مردمان ساکن در عرصه مورد مطالعه ذکر نام های اجزای طبیعت مفاهیمی مشترک را به ذهن متبادر می سازد.
۴۳.

دانش بومی گیاهان دارویی از دیدگاه بهره برداران عشایری در مرتع چهل کمان استان خراسان رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دانش های بومی ایران سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۷ 157 - 201

کلیدواژه‌ها: گیاهان دارویی عشایر مصاحبه مشارکتی روش گلوله برفی مرتع چهل-کمان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵۸ تعداد دانلود : ۵۵۲
دستیابی به تجربیات و اطلاعات نهفته و غیر مستند یکی از راهکارهای ارزشمند بازیابی سنت هایی می باشد که به صورت غیرمکتوب و در خطر نابودی هستند. هدف از این تحقیق، شناسایی گیاهان دارویی مورد استفاده بهره برداران عشایری و جمع آوری اطلاعات عشایر مرتع چهل کمان در مورد اندام های دارویی و نحوه استفاده از آن ها و همچنین، بیماری های قابل درمان با این گیاهان و در واقع مطالعه اتنوبوتانی و اتنوفارماکولوژی گیاهان دارویی مورد استفاده عشایر منطقه بود. ثبت باور ها و اطلاعات بومی عشایر به صورت گفتگو به هر دو شیوه مصاحبه در محل زندگی عشایر و مصاحبه مشارکتی در محل رویشگاه گیاهان انجام شد. مصاحبه شوندگان به روش گلوله برفی انتخاب شدند. هم زمان با مصاحبه مشارکتی، از طریق پیمایش های صحرایی، نمونه های هرباریومی از گیاهان مرتع چهل کمان برداشت و براساس منابع معتبر گیا هشناسی شناسایی شدند. برای هر گیاه دارویی، نام علمی، خانواده، نام محلی، اندام مورد استفاده، خاصیت درمانی رایج و همچنین، شیوه تهیه و مصرف داروی گیاهی تدوین شد. شاخص های فراوانی نسبی و ارزش استفاده برای هر یک از گیاهان دارویی محاسبه شدند. در منطقه مورد مطالعه 51 گونه دارویی متعلق به 26 تیره گیاهی شناسایی شد که پرجمعیت ترین خانواده های گیاهی مربوط به Asteraceae و Lamiaceae با 7 و 6 گونه بوده است. یافته ها نشان داد بیشترین فراوانی از گیاهان دارویی با 94/52 درصد برای درمان بیمارهای گوارشی کاربرد دارند. بالاترین میزان ارزش استفاده متعلق به گونه های آویشن و زیره سیاه برابر با 66/0 بود. با توجه به بالا بودن اهمیت گیاهان دارویی مرتع چهل کمان، نتایج این تحقیق و پژوهش های علمی آن، می تواند زمینه های مناسبی را برای توسعه دانش فیتوشیمی و تولید داروهای گیاهی فراهم آورد.
۴۴.

بازنمایی جنسیت در رمان «کلیدر»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات فرهنگی ایران سال یازدهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۴۴) 89 - 112

کلیدواژه‌ها: ادبیات جنسیت زبان عشایر نقد ادبی فمینیستی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۶ تعداد دانلود : ۵۱۷
این مقاله در پی بازنمایی شاخص زبانی جنسیت در بلندترین رمان فارسی، یعنی کلیدر، است. عنصر جنسیت در این رمان که زندگی عشایر شمال شرق کشور را به تصویر کشیده است به وضوح دیده می شود. نویسنده برای زن کوچ نشین، جایگاهی استثنائی قائل شده است؛ زنی که در زندگی عشایری، نقش اساسی ای بازی می کند، اما تحت تأثیر کلیشه های جنسیتی، فرودست به شمار می آید. در این مقاله که برگرفته از یک کار پژوهشی است، شاخص زبانی جنسیت به روش نقد ادبی زنانه نگر بازنمایی شده است. پرسش اصلی مقاله این است که برخورد رمان کلیدر با موضوع زن چگونه است؟ یافته اصلی مقاله حاضر این است که رمان کلیدر در رویارویی با زنان، رفتار دوگانه ای دارد؛ ازیک سو سرشار است از الفاظ، ضرب المثل ها، و موضع گیری های شخصیت های داستان در ضمن گفت و گوها که زنان و جنس زن را گاه به کنایه و گاهی به صریح ترین وجه تحقیر می کند، و از سوی دیگر، از بسیاری از قهرمانانِ زن خود شخصیت های نیرومند و مؤثری می پردازد؛ به گونه ای که خواننده تحت تأثیر نقش فعال و شخصیت های کارآمد آن ها قرار می گیرد. این امر تاحدودی ناشی از فضای عشایری داستان است که در آن زنان به ناگزیر در زندگی، به ویژه در اقتصاد خانوار، نقش مهمی دارند. روش انجام پژوهش، تحلیل متن به روش نقد ادبی است که از دغدغه های زنانه نگری الهام گرفته است.
۴۵.

بوشهر و جنگ جهانی اول

نویسنده:
منبع: پژوهش در تاریخ سال دوم تابستان ۱۳۹۰ شماره ۲ (پیاپی ۳) 93 - 112

کلیدواژه‌ها: بوشهر جنگ جهانی اول اوضاع سیاسی عشایر واسموس موقرالدوله

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۱۰ تعداد دانلود : ۶۹۰
در جنگ جهانی اول، ایران تبدیل به عرصه ای برای کارزار روسیه، عثمانی، انگلیس و حتی آلمان ها شد. قبل از این، انگلیس و روسیه طی قرارداد ۱۹۰۷ ایران را به سه منطقه تحت نفوذ تقسیم کرده بودند: روس ها در شمال، انگلیسی ها در جنوب و یک منطقه بی طرف در مرکز. با آغاز جنگ، موقعیت برتر نظامی و تجاری بوشهر باعث شد تا هم زمان مورد توجه قدرت های بزرگ قرار گیرد. بنابراین انگلیسی ها در سال ۱۳۳۳ق/۱۹۱۵م در زمان حکمرانی موقرالدوله، آنجا را به تصرف خود درآوردند. با وجود تصرف آسان آنجا، مقاومت های سرسختانه ای توسط عشایر تنگستانی و قشقایی، مثل رئیسعلی دلواری، ناصردیوان، صولت الدوله، شیخ حسن چاه کوتاهی و زایرخان اهرمی در مقابله با نیروهای انگلیسی صورت گرفت. انگلیسی ها در سال ۱۳۳۴ق/۱۹۱۶م در صفحات جنوبی کشور نیرویی به نام تفنگداران پلیس جنوب را در جهت به کارگیری اهداف خود تشکیل داده و آن را جایگزین نیروی ژاندارمری کردند. از طرف دیگر واسموس، کنسول آلمان در بوشهر به فعالیت علیه نیروهای انگلیسی پرداخت و موفق شد ضرباتی را به قوای انگلیسی وارد سازد. با وجود مقاومت های نیروهای محلی و سران عشایر، انگلیسی ها تا پایان جنگ جهانی اول در منطقه حضور داشتند.
۴۶.

ارزیابی، نقش و جایگاه مشخصه های سیاسی، اجتماعی ایلی، در انسجام عشایر پشتکوه در دوران قاجار

نویسنده:
منبع: تاریخ نو سال هفتم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۲۰

کلیدواژه‌ها: ایلات عشایر پشتکوه حیات اجتماعی - سیاسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶۴ تعداد دانلود : ۱۱۸۲
در این پژوهش به بررسی حیات سیاسی و اجتماعی ایلات و عشایر پشتکوه در عصر قاجار پرداخته شده است. پشتکوه در دوره قاجار جزء ایلات خراج گذار والی نشین محسوب میشد. در پشتکوه والی بالاترین مقام حکومتی بود که حکم آن از طرف شاه تأیید میشد. موقعیت جغرافیایی پشتکوه و همجواری با عراق اهمیت ویژه ای به آن داده است. ایلات و عشایر پشتکوه نقش بسیار مهمی در ساختار قدرت و دفاع از مرزها ایفاء نموده اند و همچنین این منطقه همواره در طول تاریخ بستر مناسبی برای زندگی ایلی و عشیره ای ایجاد کرده بود که نشأت گرفته از شرایط این منطقه است. ساختار سیاسی و اجتماعی جامعه پشتکوه براساس ویژگیهای قومی و خویشاوندی مدافع ایلی، طایفه ای، حفظ سنت ها و نحوه تعامل آنان با حکومت محلی و والیان پشتکوه استوار بوده است و از موضوعات بسیار مهم در جامعه شناسی ایلات و عشایر بررسی مطالعه ساختار سنتی و سلسله مراتب قدرت در نظام عشایر است و کوچندگی یکی از مشخصات بارز عشایر است که براساس رده بندیهای اجتماعی شکل میگیرد.
۴۷.

تحلیل رفتار زیست محیطی عشایر پیش و پس از اجرای طرح جایکا مطالعه موردی: بخش بازفت استان چهارمحال و بختیاری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی فضایی سال نهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۳۵) 83 - 108

کلیدواژه‌ها: رفتارهای زیست محیطی عشایر طرح جایکا بخش بازفت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۳ تعداد دانلود : ۳۹۱
امروزه بحران های زیست محیطی به طرز نگران کننده ای زندگی انسان را تهدید کرده است؛ تا حدی که حیات انسان و سایر موجودات کره خاکی را به مخاطره انداخته است. نگاهی گذرا به وضعیت محیط زیست در دهه های اخیر نشان می دهد فعالیت ها و رفتارهای انسانی، مؤثرترین و مهم ترین علل تغییرات زیست محیطی است. در این بین مؤثرترین گام برای حفظ محیط زیست، ارزیابی رفتار و عملکرد مردم در رسیدن به اصول اولیه زندگی پایدار است. هدف پژوهش حاضر، ارزیابی سنجش رفتارهای زیست محیطی عشایر پیش و پس از ایجاد طرح مدیریت مشارکتی جنگل و مرتع (جایکا) در بخش بازفت استان چهارمحال و بختیاری است. این پژوهش از نوع کاربردی و از حیث روش شناسی، توصیفی- تحلیلی برمبنای شیوه پیمایش است. برای گردآوری اطلاعات لازم از بررسی های کتابخانه ای و مطالعات میدانی استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش دو گروه عشایر و مدیران محلی (دهیار و شورای اسلامی) ساکن در پنج روستای مطالعه شده است؛ شامل تبرک سفلی، گزستان، مازه رشته، دورک سفلی و طارم که طرح جایکا در آنها اجرا شده است. نمونه آماری براساس جمعیت خانوار عشایری ساکن در این 5 روستا و با استفاده از فرمول کوکران تعداد 210 خانوار انتخاب شد. پرسش نامه را نیز آنها تکمیل کردند و از گروه مسئولان تعداد 15 نفر به صورت تمام شماری انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها آزمون های آماری توصیفی و آزمون هایی همچون یومن–ویتنی، کروسکال- والیس و ویلکاکسون به کار رفت. یافته ها نشان داد رفتار زیست محیطی عشایر پس از اجرای طرح جایکا نسبت به قبل به طور مشخصی بهبود یافته است؛ به طوری که میانگین رفتارهای زیست محیطی عشایر در پیش از اجرای طرح جایکا، 9/1 و در پس از اجرای آن، 46/3 به دست آمد. همچنین نتایج نشان داد تفاوت معناداری در رفتارهای اجتماعی و فرهنگی زیست محیطی عشایر روستاهای مطالعه شده پیش و پس از اجرای طرح جایکا وجود دارد. در مقاله حاضر برای نخستین بار رفتارهای زیست محیطی عشایر پیش و پس از اجرای طرح جایکا (که برای نخستین بار در کشور اجرا شده) سنجیده و ارزیابی شده است.
۴۸.

ریخت شناسی سیاه چادر در عشایر جنوب غرب ایران (مطالعه موردی: عشایر جنوب استان ایلام و شمال استان خوزستان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنر و تمدن شرق سال هشتم بهار ۱۳۹۹ شماره ۲۷ 15 - 26

کلیدواژه‌ها: عشایر سکونتگاه سیاه چادر ایلام خوزستان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۴۶ تعداد دانلود : ۱۸۱۸
سیاه چادر، سکونت گاهی چهار فصل است، که با اندکی تغییرات خود را با فصول و اقلیم مختلف منطقه هماهنگ می شود و در آن علاوه بر رعایت شرایط لازم برای زندگی، به جنبه های فرهنگی و هنری نیز توجه شده و نوعی از تکنولوژی بومی اصیل و ابتکار را به نمایش می گذارد. بر این اساس، مهمترین سؤال پژوهش، تفاوت های فرهنگ و اجتماع در بین عشایر کوچ رو کُرد و بختیاری چه میزان بر ریخت سیاه چادر تاثیرگذار بوده است؟ این پژوهش، به منظور شناسایی عوامل به وجود آورنده این واحد سکونتی، وجه اشتراک و تفاوت ها در ریخت شناسی سیاه چادر در بین دو ایل کُرد و بختیاری در حوزه جنوب استان ایلام و شمال استان خوزستان و همچنین تأثیر آن بر الگوی مسکن و ساختار معماری انجام می گیرد. جمع آوری اطلاعات این پژوهش، براساس مطالعات کتابخانه ای و برداشت میدانی بوده و روش تحقیق با طبقه بندی و تحلیل محتوایی انجام می گیرد، در ادامه مقایسه تطبیقی ریخت شناسی سیاه چادر از منظر فرهنگی می باشد. نتایج پژوهش نشان می دهد، ریخت سیاه چادر در منطقه مورد مطالعه تحت تأثیر عوامل اقلیمی، مهمان نوازی، مراسم شادی، حفاظت و امنیت، هنر و زیبایی بوده است. این تفاوت در ریخت سیاه چادر بیشتر متأثر از فرهنگ و جغرافیایی منطقه می باشد، هر چند پهنه فرهنگی در بین عشایر بسیار نزدیک است، اما در تقسیمات فضای داخل و ابعاد و اندازه و سازه سیاه چادر تفاوت های وجود دارد و استفاده از تزئینات و پرداختن به نمای سیاه چادر ایل بختیاری بیشتر از ایل کُرد می باشد.
۴۹.

ارزیابی مکان یابی کانون های اسکان عشایر با استفاده از مدل تاپسیس: مطالعه موردی استان چهارمحال و بختیاری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: عشایر کانون های اسکان هدایتی کانون های اسکان خودجوش مدل تاپسیس (TOPSIS) چهارمحال و بختیاری (استان)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۶ تعداد دانلود : ۲۷۷
در تحقیق کاربردی حاضر، مکان یابی اسکان عشایر در کانون های عشایر استان چهارمحال و بختیاری با استفاده از مدل تاپسیس (TOPSIS) به روش توصیفی– تحلیلی صورت گرفت. جامعه آماری تحقیق 1500 خانوار ساکن در 22 کانون عشایری این استان شامل 306 نمونه بود. ارزیابی اسکان با استفاده از 31 شاخص در سال 1395 انجام شد. بر اساس نتایج تحقیق، از مجموع 22 کانون استان، امتیاز شش کانون بالا (6/0 تا یک)، هفت کانون متوسط (4/0 تا 599/0) و نُه کانون ضعیف (صفر تا 399/0) بود؛ همچنین، در بین ابعاد مورد بررسی، بدترین وضعیت به ابعاد اقتصادی و زیست محیطی اختصاص داشت. بر این اساس، مکان یابی موفق کانون های جدید و پایداری کانون های موجود مستلزم توجه به تمامی ابعاد توسعه به صورت یکپارچه است.
۵۰.

واکاوی سیاست های حکومت قاجار در برابر ایل بختیاری

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال دهم بهار ۱۳۹۴ شماره ۳۸

کلیدواژه‌ها: قاجار بختیاری ها ایلات عشایر تفرقه انگیزی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۰ تعداد دانلود : ۱۷۰۶
یکی از مهم ترین ایلات و عشایر ایران، بختیاری ها بودند که همیشه در تاریخ ایران منشا تحولات و وقایعی بوده اند، به ویژه در تاریخ معاصر ایران فعالیت و عملکرد آنها بیشتر و پر رنگ تر شد، بنابراین نقش آنها در دوره ی قاجار از اهمیت بیشتری برخوردار است. انگیزه و علاقه شدید ایل بختیاری و رؤسای آن برای نیل به قدرت و مقابله آنها با ظلم قاجارها باعث گردید تا دولت قاجار، همیشه با آنها در حال جنگ و ستیز باشد. دولت قاجار برای کنترل بختیاری ها و اداره ی امور، سیاست هایی از جمله مطیع کردن کردن خوانین، تفرقه افکنی، اخذ مالیات، گروگانگیری، گرفتن سوار و سرباز از ایل بختیاری و قلع و قمع آنها اتخاذ نمود. موفقیت در سیاست ها و روش هایی که شاهان قاجار در برابر ایل بختیاری به کار بردند، ناشی از ساختار درونی ایل بختیاری بود. منطق درونی ایل یعنی تمایز، جدایی، تفرقه و فقدان کنش ارتباطی- کلامی از جمله عناصر فرهنگی بختیاری ها بود.
۵۱.

بررسی زمینه های تحول مذهبی در عشایر جنوب عراق (سده نوزدهم میلادی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال اول بهار ۱۳۹۰ شماره ۱ 47-78

کلیدواژه‌ها: عراق عشایر تشیع عثمانی عتبات عالیات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۷ تعداد دانلود : ۷۵۶
عراق از دید تاریخی، اصلی ترین مرکز شیعیان در ده قرن نخست اسلام بوده است و حتی پس از برپایی دولت صفویه در ایران تا کنون از مراکز عمده تشیع در جهان اسلام به شمار می آید. جنوب عراق، خاستگاه معنوی بنیادین تشیع و جایگاه روی دادهای حماسی و غم بار آن در دهه های نخستین اسلام بود و تأثیر و نفوذش در رشد فکری و معنوی شیعیان در درازنای تاریخ انکارناشدنی است، اما گسترش تشیع میان عشای ر جنوب ع راق و سرانجام بدل شدن آن ب ه «مذهب اکثریت»، از دید داخلی و خارجی، معلول اوضاع ویژه سده های هجدهم تا بیستم (دوران حکومت عثمانی ها) بود. اگرچه تشیع در عراق پیشینه ای هزار ساله داشت، تا آن روز بیش تر در برخی از مراکز شهری مانند کربلا و نجف نمود داشت. بررسی روند دگرگونی مذهبی عشایر جنوب عراق از تسنن به تشیع و عوامل تأثیرگذار در این تحول، بن مایه این پژوهش است.
۵۲.

پژوهشی در انواع فنون بافت دست بافته های قشقایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دانش های بومی ایران سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱۰ 151 - 185

کلیدواژه‌ها: عشایر قشقایی دستبافته ها فنون بافت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۳۸ تعداد دانلود : ۶۴۱
دست بافته های عشایری و به طور ویژه قشقایی، مهم ترین هنر تجسمی ایشان است. اصالت این بافته ها متشکل از هویت زیباشناختی(طرح و نقش و رنگ بندی) و فن شناختی(فنون بافت، رنگرزی) است. بخش مهمی از چهره سازی و هویت بخشی دست بافته های ایل ها و عشایر مختلف کشور، بر عهده ی فنون بافت است. دست بافته های قشقایی دارای انواع متنوعی از فنون بافت است که بخش اعظمی از آن ها، کاربرد خود را از دست داده است و یا کم رنگ شده است. مقاله حاضر یک تحقیق کاملاً میدانی و در ارتباط با توصیف، تحلیل، طبقه بندی و معرفی انواع فنون بافت در بین ایل و عشایر قشقایی است. فن بافت مهم-ترین عنصر در نظام بافندگی است که عامل اصلی در بافتن یک دست بافته و آفرینش نقش و طرح است. چه این که بدون فن-بافت و چگونگی رفتار تار، پود و پُرز، بافته ای به وجود نمی آید. یافته های تحقیق حاضر چنین است : دست بافته های قشقایی براساس فن و ساختار بافت، به پنج طبقه پُرزدار، پودنما، تارنما، سوزنی و تلفیقی تقسیم می شوند. فنون رایج و معمول در نظام بافندگی قشقایی شامل لول بافت(نیم و تمام لول)، تخت بافت(تخت پودشُل و تخت پود سفت)، پیچ بافت و تلفیقی(ترکیبی از فنون یاد شده) است. از دست بافته های پُرزدار می توان به قالی و گبه و پودنماها(تخت پول شُل) به گلیم و چرخ و تارنماها(تخت پود سفت) به جاجیم، پلاس، اُیی، ششه درمه، جاجیم مرکب بافی و سوزنی ها به دوره چین(وارونه پیچ) و رند(جاجیم گل و سیباما) و تلفیقی(پُرزدار، تخت بافت و پیچ بافت) به ترکمن نقش(قالی بُری) و گَچمه.
۵۳.

نقش عشایر استان ایلام در دفاع و امنیت مرزی استان (دوران هشت ساله دفاع مقدس)

نویسنده:
منبع: مطالعات دفاع مقدس و نبردهای معاصر سال اول بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱ 124 - 143

کلیدواژه‌ها: عشایر نقش عشایر در دفاع مقدس عشایر و امنیت مرزی مرز امنیت مرزی انواع مرزها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۰ تعداد دانلود : ۶۴۵
موضوع این تحقیق، بررسی نقش عشایر استان ایلام در دفاع مقدس وحفظ امنیت مرزهای استان است. هدف کلی در قالب این سؤال اصلی مطرح شده است: «آیا عشایر استان در دفاع مقدس و امنیت مرزی نقش داشته اند؟». متغیر مستقل: عشایر استان ایلام و شناخت عوامل مؤثر در توانمندی های عشایر در ارتباط با امنیت مرزها و متغیر وابسته «امنیت و دفاع مرزی عشایر استان ایلام» است. تحقیق حاضر از نوع کاربردی است وبا روش توصیفی، تحلیلی و پیمایشی انجام نشده است. در این تحقیق جمع آوری اطلاعات به روش کتابخانه ای و میدانی صورت گرفته و از ابزار مطالعه اسناد و مدارک، فیش برداری، بررسی نقشه ها و تصاویر و نیز مصاحبه، پرسش نامه و مشاهده استفاده شده است. در اسناد کتابخانه ای، از اسناد سازمان ها و نهادهای امنیتی، جزوات و کتاب های منتشره، مستندات لازم جمع آوری شده و مصاحبه به عنوان یکی از ابزارهای معتبر با دعوت از فرماندهان، بزرگان طوایف و افراد مؤثر در سازماندهی و حضور عشایر به صورت تیمی در قالب سؤالات مشخص، انجام شده و بعد از آن جهت روایی و تأیید تحلیلی تحقیق، پرسش نامه ای تهیه و بین جامعه آماری توزیع شده و نتایج جمع آوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته که تأییدکننده «حضور عشایر در روزهای اولیه تهاجم دشمن، تشکیل پایگاه ها با انجام پشتیبانی مردمی و کُند حرکت دشمن، و در ادامه، حضور فعال در قالب تشکیلات سازمان رزم، گردان ها، تیپ و لشکر سازمانی» است. در نهایت نتیجه می گیریم که نقش عشایر استان ایلام به موقع، مهم، مثبت و اثرگذار در امنیت مرزی استان و دفاع مقدس بوده است.
۵۴.

عملیات کربلای 4 پیچیده ترین عملیات دفاع مقدس و علل شکست آن

نویسنده:
منبع: مطالعات دفاع مقدس و نبردهای معاصر سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ 155 - 176

کلیدواژه‌ها: عشایر نقش عشایر در دفاع مقدس عشایر و امنیت مرزی مرز امنیت مرزی انواع مرزها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۶۳۴ تعداد دانلود : ۱۱۷۷
عملیات کربلای 4 در وضعیت خاص سیاسی- نظامی کشور در تاریخ 3/10/65 صورت پذیرفت. در این عملیات رزمندگان اسلام با جلوداری غواصان بی بدیل دریادل در قرارگاه نجف، به صف صدامیان زده و پنج ضلعی را به تصرف خود درآوردند. در این عملیات اما قرارگاه قدس که تلاش اصلی عملیات را بر عهده داشت، نتوانست به اهداف خود دست یابد. از این رو فرمانده سپاه پس از بررسی جوانب کار و به منظور حفظ نیرو، دستور توقف عملیات را صادر نمود.  عملیات کربلای 4 به دلایل متعدد با عدم الفتح روبرو شد و نتوانست در سال تعیین سرنوشت جنگ سهم بسزایی ایفا نماید. در این عملیات علی رغم زحمات بسیار رزمندگان اسلام و آمادگی های فوق العاده یگان های غواص، نتیجه مطلوب حاصل نشد.  این تحقیق در پی پاسخ به این سؤال است که چه، علل و عواملی عدم موفقیت عملیات کربلای 4 را رقم زد؟ در این مقاله سعی گردیده است تا با تشریح زوایای مختلف این عملیات، علل و عوامل اصلی عدم موفقیت عملیات کربلای 4 مورد واکاوی قرار گرفته و با یک نگاه عالمانه و بی طرف، ضمن احصاء و استفاده از تجربیات تلخ این عملیات در طراحی و اجرا موجبات رشد و بالندگی یگان های سپاه پاسداران را فراهم آورد. نتایج آن از دلایل عدم موفقیت در این عملیات می توان به موارد زیر اشاره کرد:      1 –  انتخاب تاکتیک تکراری        2 –  انتخاب یک منطقه کوچک برای مبدأ عملیات       3 – حمایت اطلاعاتی امریکا        4 –  سخت گیری بیش از اندازه حفاظتی        5 –  غرور ناشی از پیروزی عملیات والفجر 8 و در نتیجه طراحی یک عملیات بزرگ تر و فوق العاده پیچیده 6 –  عبور از تنگه توسط غواص ها و مراقبت شدید دشمن از آن
۵۵.

مطالعه جامعه شناختی راهکارهای توانمند سازی زنان روستایی و عشایر

نویسنده:
منبع: رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری پاییز ۱۳۹۹ شماره ۴۵ (جلد ششم) 1-15

کلیدواژه‌ها: توانمندسازی زنان روستا عشایر عوامل اجتماعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۹۷ تعداد دانلود : ۵۱۸
از حدود یک دهه پیش رویکرد توانمندسازی زنان روستایی و عشایر در برنامه های توسعه طرح شده است. همسو با رویکرد مذکور، هدف تحقیق حاضر مطالعه جامعه شناختی راهکارهای توانمندسازی زنان روستایی و عشایر بوده است. در کشورهای در حال توسعه، با وجود اینکه زنان در اجتماعات کوچک از جمله روستایی و عشایر نقش حیاتی ایفای نقش می کنند، اما توانایی آنان به میزان بسیار کمتری ارزش گذاری شده است. بر این اساس، شناسایی عوامل موثر بر توانمندسازی زنان روستایی و عشایر که تقریباً نیمی از جمعیت فعال جامعه را تشکیل می دهند، می تواند در جهت افزایش توانایی این زنان، موثر واقع شود. چارچوب نظری تحقیق برگرفته از نظریات توانمندسازی و روش تحقیق، از نظر گردآوری داده ها، اسنادی- توصیفی و از نظر هدف از نوع کاربردی می باشد. یافته های تحقیق نشان می دهد که مهمترین عوامل موثر بر توانمند سازی زنان روستایی و عشایر، همکاری آنان در فعالیت های اقتصادی، عوامل فردی و اجتماعی است. علاوه بر این، اساسی ترین موانع موجود در مسیر توانمندسازی زنان عواملی نظیر نبود فرصت های شغلی، پایین بودن میزان تحصیلات، وجود تعصبات خانوادگی و نبود حمایت های قانونی و شبکه ارتباطی می باشد. نتایج تحقیق بیانگر این است برای ارتقاء توانمندی زنان روستایی و عشایر، برنامه ریزی جهت گسترش مشارکت آنان در فعالیت های اجتماعی، اقتصادی و حذف این موانع مشارکت ضروری است؛ بنابراین، سیاستگذاران و برنامه ریزان حوزه زنان می بایست به دنبال روش هایی برای افزایش انگیزه زنان روستایی و عشایر، به منظور شکوفایی استعدادها و تواناییهای آنان و ایجاد زمینه های لازم برای بکارگیری این استعدادها باشند. می بایست به دنبال روش هایی برای افزایش انگیزه زنان روستایی و عشایر، به منظور شکوفایی استعدادها و تواناییهای آنان و ایجاد زمینه های لازم برای بکارگیری این استعدادها باشند.
۵۶.

رتبه بندی سطوح توسعه یافتگی مناطق روستایی (مطالعه موردی: دهستان های استان کرمانشاه)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و مطالعات محیطی سال چهارم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱۴ 181 - 192

کلیدواژه‌ها: ایران دوره قشلاقی دوره ییلاقی عشایر توسعه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۰ تعداد دانلود : ۲۸۹
فراهم نمودن زمینه برخورداری از خدمات مختلف رفاهی و زیربنایی، تسهیلات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی از اساسی ترین شاخص ها در هر واحد از برنامه ریزی، بویژه مناطق روستایی است. به همین منظور هدف از انجام پژوهش حاضر ارزیابی و تحلیل سطوح توسعه یافتگی این شاخص ها در سطح دهستان های استان کرمانشاه و تعیین میزان برخورداری آنها می باشد. روش انجام این تحقیق بر اساس هدف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری تحقیق 85 دهستان از 14 شهرستان استان کرمانشاه است. به منظور ارزیابی و رتبه بندی سطوح توسعه یافتگی 69 متغیر از فرهنگ آبادی های سال 1390 استان انتخاب شد، این متغیرها با استفاده از روش آنتروپی شانون وزن دهی شدند و برای تجزیه و تحلیل داده ها و رتبه بندی و تعیین درجه توسعه یافتگی دهستان ها از روش تصمیم گیری چند معیاره ویکور استفاده گردید. یافته های تحقیق بیانگر تفاوت در توسعه یافتگی در سطح دهستان های استان است. به گونه ای که از 85 دهستان، 3 دهستان توسعه یافته، 19 دهستان نسبتاً توسعه یافته، 33 دهستان در حال توسعه، 28 دهستان نسبتاً محروم و 2 دهستان در وضعیت محروم از توسعه قرار داشتند، در نهایت برای بهبود و ارتقای وضعیت توسعه دهستان ها پیشنهاداتی ارائه گردید.
۵۷.

بررسی و تطبیق فرهنگ قوم بختیاری با تمدن ایلام باستان برپایه شواهد و مطالعات باستان شناسی مطالعه موردی: آداب و رسوم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ و ادبیات عامه سال نهم خرداد و تیر ۱۴۰۰ شماره ۳۸ 79-113

کلیدواژه‌ها: فرهنگ آداب و رسوم ایلام باستان عشایر قوم بختیاری شواهد باستان شناسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷۰ تعداد دانلود : ۵۳۵
شناخت پیشینه فرهنگ حاکم بر جوامع سنتی امروزی، ازجمله مباحث مهم و قابل توجهی است که تاکنون از منظرهای مختلفی مورد مطالعه پژوهشگران خارجی و داخلی قرار گرفته است. باستان شناسان ازجمله پژوهشگرانی هستند که به کمک سایر علوم میان رشته ای توانسته و می توانند با بررسی یافته های حاصل از کاوش و تطبیق آن ها با جنبه های گوناگون زندگی مردم کوچ رو و عشایر، فرهنگِ مردمانِ گذشته در ادوار پیشین را بازسازی کنند. این پژوهش تلاش دارد آداب و رسوم قوم بختیاری را مورد مطالعه قرار دهد و هدف اصلی، بررسی و هم پوشانی خُرده فرهنگ هایی است که در قالب آداب و رسومی از حکومت ایلام باستان در زندگی مردمان قوم بختیاری نمود پیدا کرده است. فرضیه های پژوهش بر این پرسش ها بنیان نهاده شده اند که: بختیاری ها در چه زمینه هایی توانسته اند آداب و رسوم ایلامیان باستان را به اِرث ببرند و این نمود بیشتر در چه جنبه هایی از زندگی آن ها نفوذ پیدا کرده است؟ روش پژوهش، توصیفی تحلیلی همراه با بازدید میدانی با رویکردی تاریخی است. در این پژوهش تعداد 23 اثر باستان شناختی از تمدن ایلام باستان بررسی شده است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که آداب و رسوم مردمی که امروزه با عنوان قوم بختیاری شناخته می شود تا حدودی تداوم آداب و رسوم همان مردمانی است که روزگاری با عنوان حکومت قدرتمند ایلام باستان در منطقه وجود داشته اند. باوجود اینکه ترکیب فرهنگی و جمعیتی بختیاری در طول هزاران سال دست خوش تغییرات فراوانی شده است، باز هم نشانه هایی وجود دارد که می توان آن ها را وارث فرهنگ کهن ایلام باستان در منطقه نامید.
۵۸.

نقش عشایر استان کهگیلویه و بویراحمد در پیروزی انقلاب اسلامی: پاسخی به یک شبهه تاریخی

نویسنده:
منبع: تاریخنامه انقلاب سال چهارم بهار - زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱ تا ۴ (پیاپی ۷ و ۸) 179 - 206

کلیدواژه‌ها: عشایر کهگیلویه و بویراحمد انقلاب اسلامی روحانیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۲ تعداد دانلود : ۴۹۵
هدف پژوهش حاضر بررسی نقش عشایر استان کهگیلویه و بویراحمد در پیروزی انقلاب اسلامی است. آنچه ضرورت انجام این پژوهش را موجب گردید پراکنده نویسی درباره نقش عشایر استان در کتاب های مختلف به صورت بحث حاشیه ای و به شکلی متناقض بود. سؤال اصلی مقاله این است که آیا عشایر استان کهگیلویه و بویراحمد در دهه چهل به بعد و در مبارزه با رژیم شاه نقشی مستقل از روحانیت و دارای انگیزه های خاص مادی داشتند یا دارای نقشی همسو با نهضت اسلامی به رهبری روحانیت و دارای انگیزه های دینی بودند؟ فرضیه اصلی پژوهش به تجمیع انگیزه های مادی و دینی در عشایر برای رسیدن به خواسته های خود ذیل رهبری روحانیت اشاره دارد. برای انجام پژوهش از روش اسنادی و مصاحبه با افراد آگاه محلی استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد برخلاف دو دیدگاه غالب که می کوشند این مبارزات را کاملاً مستقل یا کاملاً هم راستا ارزیابی نمایند؛ عشایر در دهه چهل و پنجاه مبارزات خود را با دو انگیزه مادی و مذهبی به شکل توأمان دنبال کرده و در شیوه های مبارزاتی آنان علیه شاه تغییرات جدی رخ داده است. 
۵۹.

گبه ها: نقاشی های بافته شده در عشایر بررسی فرآیند بافت، تحلیل و تطبیق گبه های قدیم و جدید با نقاشی مدرن

نویسنده:
منبع: رج شمار دوره اول پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ 139 - 157

کلیدواژه‌ها: عشایر دستبافته گبه سبک نقاشی مدرن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۳ تعداد دانلود : ۲۷۵
گبه ها نمونه ای از دست بافته های عشایری و منظومه ای از هویت فرهنگی و هنری عشایر است. چگونگیِ بافت و نقش پردازی این دست بافته های درشت بافت با پُرزهای بلند، آن ها را تبدیل به آثار هنری مدرن و بومی خاص عشایر نموده است. به نظر می رسد فرآیند تولید گبه هایِ بر بوم بافته، بیش ترین قرابت و نزدیکی را با نقاشی های سبک های مدرن و آغازین قرن بیستم نظیر امپرسیون، فوویسم، خام(ابتدایی) و انتزاعی دارد. بافت گبه ها که از گذشته تا چند دهه پیش توسط بافندگان عشایری به ویژه قشقایی و بختیاری صرفاً با هدف جنبه خودمصرفی، بدون نگاه اقتصادی و آگاهی از پیش تعیین شده بافته می شد، هم-زمان با تغییر شیوه زندگی عشایر از کوچ نشینی به اسکان دائم و از بین رفتن کارکرد گبه ها؛ بسیار کم و یا به نوعی از بین رفته است. طی دو دهه گذشته این نوع دست بافته ها؛ با گسترش عواملی هم چون گفتمان کارآفرینی بومی هنر با هدف استفاده از ظرفیت های پیدا و پنهان بافته های عشایری و هم چنین نزدیکی این بافته ها با هنر مدرن، با استقبال فراگیر ملی و فراملی از سوی تولیدکنندگان عمده و خرده روبه رو شد و بافت مجدد آن با هدف بهره برداری از قابلیت های اقتصادی آغاز گردیده است. این مقاله درپاسخ به این سوال که، چگونه سفارش دهندگان می توانند با استفاده از پتانسیل های هنر مدرن، برای ارتقاء مفاهیم ذهنی و انسانی پایدار و جایگزین عمل کنند؟ به بررسی فرآیند چگونگی بافت گبه های قدیم و جدید عشایر و تطبیق آن با سبک های مدرن هنر نقاشی می پردازد تا ظرفیت های این دست بافته های بومی را برای تبدیل شدن به هنری با رویکرد اقتصادی کشف و بررسی کند.
۶۰.

پیش بینی عملکرد تحصیلی دانشجویان با استفاده از خودکارآمدی تصمیم گیری مسیر شغلی، انطباق پذیری مسیر شغلی و سلامت خواب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مشاوره شغلی و سازمانی دوره ۱۳ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۴۹) 93-106

کلیدواژه‌ها: خانواده زنان کودکان روستا عشایر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۳ تعداد دانلود : ۳۲۷
هدف پژوهش حاضر پیشبینی عملکرد تحصیلی دانشجویان با استفاده از خودکارآمدی تصمیم گیری شغلی، انطباق پذیری مسیر شغلی و سلامت خواب بود. روش پژوهش توصیفی-پیمایشی از نوع همبستگی بود که در آن 320 نفر از دانشجویان استان تهران بود که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و توسط مقیاس انطباق پذیری مسیر شغلی ؛ پرسشنامه خودکارآمدی تصمیم گیری مسیر شغلی، پرسشنامه سلامت خواب و سنجه عمکلرد تحصیلی مورد سنجش قرار گرفتند. داده ها با استفاده از تحلیل همبستگی پیرسون و روش رگرسیون همزمان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته های پژوهش نشان داد بین سلامت خواب، خودکارآمدی تصمیم گیری مسیر شغلی و انطباق پذیری شغلی با عملکرد تحصیلی رابطه مثبت ومعناداری وجود دارد و متغیر های مستقل می توانند در یک مدل رگرسیونی تغیرات متغیر عملکرد تحصیلی را پیش بینی کنند. با توجه به یافته های به دست آمده می توان گفت سلامت خواب در بهبود عملکرد تحصیلی؛ خودکارآمدی تصمیم گیری مسیر شغلی در دورنمای شغلی؛ و انطباق پذیری مسیر شغلی در پیشبرد عملکرد تحصیلی دانشجویان نقش کلیدی دارند.