مطالب مرتبط با کلیدواژه

اهل سنت


۲۰۱.

بررسی تطبیقی واژه «عروة الوثقی» در آیه 257 سوره بقره از نظر فریقین(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: عروه الوثقی برسی تطبیقی شیعه اهل سنت فریقین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۵ تعداد دانلود : ۸۲
یکی از واژه های قرآنی، «عروه الوثقی» است. این واژه دو بار و درآیات 22 سوره لقمان و 256 سوره بقره، به کاررفته است. در این تحقیق مصادیق این واژه از منظر شیعه و اهل سنت به صورت تطبیقی بررسی شد. از بررسی اجمالی منابع تفسیری و حدیثی شیعه و اهل سنت، به دست، می آید که علاوه بر آنچه در قرآن به عنوان مصادیق این واژه بیان گردیده است، در تفاسیر و منابع حدیثی شیعه و اهل سنت، اموری به عنوان مصادیقی، این واژه قرآنی بیان شده است. ازنظر شیعه، قرآن، توحید و شهادت به آن، اسلام، امام علی بن ابی طالبm، ولایت علی بن ابی طالبm، محبت به آن حضرت، امامان معصوم از اولاد امام حسینm، اهل بیت پیامبر( و دوستی اهل بیت و اسباب رضایت الهی، به عنوان مصادیق عروه الوثقی بیان شده است. ازنظر اهل سنت، قرآن، توحید و شهادت به آن، اسلام، علی بن ابی طالب، ابوبکر و عمر، اعتقادات حق، ایمان به قدر، دوستی و دشمنی برای خدا، اسباب رضایت خداوند، از مصادیق واژه «عروه الوثقی» شمرده شده است. از این بررسی استفاده می شود که شیعه و اهل سنت در برخی مصادیق «عروه الوثقی» نظیر قرآن، توحید و کلمه اخلاص، اسلام، امامت امام علیm دیدگاه مشترک دارند. ولی در بقیه مصادیق، تفاوت دیدگاه دارند.
۲۰۲.

راوی شناسان متقدّم اهل سنّت و نقد متنی حدیث(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: حدیث نقد متن مصادر متقدّم رجالی اهل سنت خاورشناسان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶ تعداد دانلود : ۸۷
رویکرد بیشتر خاورشناسان در حوزه مطالعات حدیثی، فرآیند نقّادی حدیث اسلامی از سوی محدّثان مسلمان را محدود به نقد سندی دانسته و بر این باور است که ایشان به پدیده نقد متنی بی توجّهی یا کم توجّهی داشته اند. در سال های اخیر پژوهش گران مسلمانان، از جریان های مختلف فکری، با ارائه نمونه های گوناگون از شواهد نقد متنی در کتب حدیثی کهن اهل سنّت سعی در نشان دادن وجود نگاه انتقادی به محتوای حدیث علاوه بر نقد سندی آن از سوی نگارندگان این کتب داشته اند. افزون بر این تلاش ها ، مطالعه کتب رجال و علل الحدیث متقدّمان در سده های سوم و چهارم، شواهدی از اهتمام محدّثان نسبت به نقد متنی را به دست می دهد. تحلیل گزارش های بر جا مانده از متقدّمان نشان از نقش قابل توجّه نقد محتوایی بر پایه ملاک های متعدّد در ارزیابی مضمون احادیث، از جمله سنجش با قرآن، سنّت، روایات مشهور و غیره دارد.
۲۰۳.

واکاوی سندی و محتوایی حدیث«لعن الله الیهود و النصاری اتخذوا قبور أنبیائهم مساجد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: لعن الله الیهود و النصاری بنای بر قبور شرک سلفیان اهل سنت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۲ تعداد دانلود : ۱۳۱
حدیث مشهور «لعن الله الیهود و النصاری اتخذوا قبور أنبیائهم مساجد» که پیامبر اسلامدر آخرین روزهای حیاتشان آن را ایراد فرمودند، در بسیاری از مصادر حدیثی شیعه و سنی آمده است و دو تفسیر از آن وجود دارد؛ سلفیان با تکیه بر مبانی خویش، تفسیری گسترده از این حدیث نموده اند و بر اساس آن بسیاری از مسلمانان را به خاطر ساخت زیارتگاه وبناهای یادبود بر قبور بزرگان دین، متهم به شرک نموده اند؛ اما جمهور محققین مسلمان با اکتفا به قدر متیقن از ظاهر روایت و پرهیز از قیاس و تعمیم حکم، تنها کسانی را مشمول آن دانسته اند که آگاهانه دچار غلو شده و اولیای خدا را در کنار او پرستش می کنند. گفتنی است ارائه تفسیر صحیح و مستند از این گونه نصوص دینی بهترین راهکار برای مقابله با پدیده تکفیر است.
۲۰۴.

باز خوانی و نقد دیدگاه ابن عاشور در مسأله مهدویت با تأکید بر منابع اهل سنت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ابن عاشور مهدی (ع) انکار مهدویت احادیث مهدویت اهل سنت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۹ تعداد دانلود : ۸۷
اعتقاد به ظهور حضرت مهدی(ع) از باورهای قطعی و مشهور اهل سنت است . با این وجود برخی از علمای اهل سنت به ویژه در سده های اخیر در صدد تردید یا انکار این آموزه برآمده اند. یکی از این افراد محمد طاهر معروف به ابن عاشور (متوفاى1393) از مفسران بنام اهل سنت در قرن چهارده است. این پژوهش با روش توصیفی انتقادی در صدد آن است که دیدگاه ابن عاشور در مسأله مهدویت را تبیین نماید و با تکیه بر منابع اهل سنت به بررسی و نقد آن بپردازد. از تحلیل دیدگاه ابن عاشور در سه محور کلامی، تاریخی و روایی به دست آمد که از نظر وی مهدویت تنها یک مسأله علمی است و ارتباطی با حوزه اعتقاد و اخلاق و عمل ندارد؛ پایگاه تئوری این بحث نیز شیعه است و روایات وارد شده در این زمینه هم همگی ضعیف و مردود هستند. اما بررسی ها در منابع اهل سنت حاکی از این است که ایمان به مهدویت امری لازم محسوب شده است. شیعی دانستن این مسأله هم اتهامی بدون دلیل و مقلدانه است. در بررسی روایات نیز قواعد تخصصی اعتبار سنجی آنها از سوی ابن عاشور لحاظ نشده است
۲۰۵.

تأملی در اخبار من بلغ از منظر تاریخ گرایی نو(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تاریخ گرایی نو اخبار من بلغ گفتمان اهل سنت شیعیان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۳ تعداد دانلود : ۸۶
از دیرباز بررسیها درباره مفهوم دسته ای از احادیث با نام «اخبار من بلغ» در مطالعات فقهی و اصولی جریان داشته است. تفاوتهای جزئی اما معنادار متون این روایات، نگارنده را بر آن داشت تا با رویکرد تحلیل متن این روایات را مورد بررسی قرار دهد. پیش از تحلیل متن رسیدن به متنی که از اصالت بیشتری برخوردار است ضروری است. کهن ترین منابع حدیثی موجود شیعه که اخبار من بلغ در آنان آمده است «محاسن برقی» و «کافی کلینی»اند. محاسن برقی که متقدم ترین منبع این روایات است ثواب بر انجام عمل را مقید به رسیدن آن ثواب از سوی رسول خدا(ص) کرده است؛ اما این قید در کافی و دیگر کتب بعدی وجود ندارد. با توجه به بررسی طرق و رجال سند، روشن شد آن دسته احادیثی که قید رسیدن ثواب از پیامبر اکرم(ص) را دارند از اصالت بیشتری برخوردارند. نظریه ای که بر اساس آن تحلیل متن انجام شد «تاریخ گرایی نو» است. این نظریه که از نظریات انتقادی تحلیل متن است، نوشته را سازه ای فرهنگی می داند؛ سازه ای که روایت گر و حاصل تأثیر و تأثر گفتمانها است. از این رو در جهت یافتن گفتمانهایی که اخبار من بلغ حاصل آنها است به سه گفتمان «جایگاه سخن پیامبر(ص) به عنوان تنها منبع معتبر دینی در میان اهل سنت»، «تسامح در اخبار مربوط به سنن و فضائل در میان اهل سنت» و «زندگی مسالمت آمیز شیعیان در کنار اهل سنت» روبرو شدیم. با توجه به این سه گفتمان می توان در نظر گرفت که اخبار من بلغ در جهت مدارا و همزیستی مسالمت آمیز شیعیان با اهل سنت بیان شده باشد.
۲۰۶.

واکاوی زمینه های نگارش اولین کتب فضائل اهل البیت در آثار معتزله(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: فضائل اهل بیت (ع) اهل سنت معتزله بغداد اسکافی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷ تعداد دانلود : ۸۰
روایات فضائل اهل بیت(ع) بعد از رحلت پیامبر اکرم (ع) دست خوش حوادث مختلفی گردید و مسئله جانشینی رسول الله(ع) تاثیر بسزایی در عدم نقل این دسته از روایات را در میان محدثان اهل سنت بر خلاف محدثان شیعه ایفا می کرد. اما با این حال با شروع قرن سوم هجری روایات فضائل اهل بیت (ع) خصوصا امام علی(ع) که قبل از این زمان به صورت جسته و گریخته در برخی از منابع اهل سنت نقل می شد به صورت کتاب مستقل به نگارش درآمد. پرسش بنیادین این پژوهش، آن است که مهمترین زمینه های نگارش اولین کتب مناقب اهل بیت(ع) توسط معتزله چه بوده است؟ در این مقاله با روش تحلیلی-توصیفی و پژوهش در منابع تاریخی و حدیثی، منشأ توجه محدثان معتزله به روایات فضائل اهل بیت (ع) و نگارش کتاب مستقل در این موضوع مورد پژوهش قرار گرفت که بررسی زمینه های مختلف، بیانگر آن است: برداشته شدن قانون منع تدوین حدیث، ضعف و انحطاط بنی امیه، روی کارآمدن بنی عباس با شعار (الرضا من آل محمد (ع))، پیگیری افضلیت امام علی (ع) توسط مامون برای جلب رضایت امام رضا (ع) و شیعیان، فضای سیاسی-اجتماعی بغداد و ارتباط معتزلیان با شیعیان خصوصا زیدیان، باقی بودن فضای مسموم بنی امیه و تعصبات عثمانیه، بیشترین تاثیر را در نگارش اولین کتب فضائل اهل بیت (ع) توسط ابوجعفر اسکافی معتزلی ایفا نموده است.
۲۰۷.

جایگاه حضرت مهدی (عج) در آثار مکتوب اهل سنت قرن هشتم

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: حضرت مهدی آثار مکتوب اهل سنت قرن هشتم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۲ تعداد دانلود : ۵۵
یکی از مهمترین مسائل مسلمانان وحدت بین مذاهب است. بنابراین، دانستن مشترکات مذاهب اسلامی، الزامی و رهگشاست. برای اهل تشیع نیز اثبات وجود حضرت مهدی (عج) ضروری است. دانستن نظرات بزرگان و علمای اهل سنت درباره ائمه به ویژه حضرت مهدی (عج) به تعامل بهتر بین شیعیان و اهل سنت و جماعت می انجامد. پژوهش حاضر از نوع کتابخانه ای و بهروش توصیفی-تحلیلی است که مکتوبات موجود در آثار نویسندگان بزرگ و اندیشمندان دینی-مذهبی اهل سنت در قرن هشتم را جمع آوری می کند؛ زیرا از قرن ششم به بعد به دلیل حمایت حکومت ها از اهل سنت باتوجه به جغرافیای محل سکونت ایشان، آثار بیشتری ثبت شده است. نگارنده در پژوهش حاضر، مطالب اهل سنت درباره حضرت مهدی (عج) شامل گزارش های کوتاه و مختصر و نگاه های مثبت این عالمان به ائمه شیعه به ویژه حضرت مهدی (عج) را بررسی می کند.
۲۰۸.

نگاهی نو به دلالت آیه تطهیر بر عصمت اهل بیت (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اهل بیت (ع) دلالت آیه تطهیر عصمت اهل سنت شیعه تفاسیر فریقین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱ تعداد دانلود : ۷۶
آیه تطهیر یکی از آیات بحث برانگیز میان علمای شیعه و اهل سنت است به گونه ای که غالب دانشمندان اهل سنت دلالت آن بر عصمت اهل بیت را نمی پذیرند. این تحقیق با روش جمع آوری اطلاعات و تحلیل آن ها درصدد بیان این نکته است که نه روش تفسیری اهل سنت در رابطه با آیه تطهیر مسیر صحیحی را پیموده و نه روش تفسیر مشهور شیعه. راه صحیح و مطابق با سیاق و قواعد ادبی آن است که؛ از طریق آیه تطهیر درصدد اثبات عارضی عصمت اهل بیت از طریق امر و نهی های خداوند نسبت به زنان پیامبر اکرم(ص) باشیم که اثبات چنین مقامی از عصمت فراتر از عصمت ذاتی اهل بیت است. نتایج تحقیق نشان می دهد که چهار اشکال اساسی در روش تفسیری اهل سنت و نیز پنج اشکال عمده در روش تفسیری مشهور شیعه نسبت به آیه تطهیر وجود دارد. از جمله می توان به عدم تناسب با سیاق، عدم تناسب با روایات قطعی الصدور، عدم تناسب با قواعد ادبی و عدم امکان داخل نمودن پیامبر اکرم(ص) در ذیل عنوان اهل بیت اشاره کرد.
۲۰۹.

بررسی تطبیقی واژه و مفهوم ممیز و غیر ممیز در فقه امامیه و اهل سنت

کلیدواژه‌ها: ممیز غیرممیز فقه امامیه اهل سنت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷ تعداد دانلود : ۳۹
ممیز و غیر ممیز، از واژگان فقهی مهمی است که به خاطر بار تکلیف فقهی، نیازمند بررسی و ارزیابی است؛ زیرا تا ممیز و غیر ممیز معلوم و مشخص نشود، نمی توان بار فقهی ای را که از ممیز و غیر ممیز حاصل می شود، دریافت کرد؛ چرا که فقه به دلیل گستردگی و فروعاتی که دارد، نیازمند تحقیق و تفحص است. مقاله حاضر، به بررسی واژه ممیز در لغت و اصطلاح و در شش دیدگاه از فقهای امامیه و بیان نظر اجمالی علمای اهل سنت و سپس به تبیین واژه غیر ممیز با روش کتابخانه ای می پردازد. شش دیدگاه به طور اجمال عبارت است از: 1. تشخیص آسیب بیشتر و کمتر و نیز تشخیص سودمندتر از سودمند؛ 2. ملاک تشخیص عرف است؛ 3. برخی فقهای معاصر، سخن از ممیز را به طور اجمال در ذیل مباحثی، همچون سلام ممیز بر شخص مصلی، شرایط ذبح و غیره مطرح کرده اند؛ 4. ملاک تشخیص زن و مرد است؛ 5. صغیری که به بلوغ شرعی نرسیده است؛ 6. قدرت تشخیص عورت و غیر عورت را داشته باشد. در بین دیدگاه ها اشکالاتی به دیدگاه اول و دوم گرفته می شود و جواب اشکال نیز داده می شود. در دیدگاه سوم نظر یکی از اهل سنت به صورت مصداقی بیان می شود.
۲۱۰.

سیمای امام علی علیه السلام در ادبیات منظوم و عرفانی اهل سنت

کلیدواژه‌ها: امام علی (ع) اهل سنت شعر ادبیات آزاداندیشی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳ تعداد دانلود : ۴۲
همواره سیمای حضرت امیرالمومنین امام علی7 را از نگاه دانشمندان و شیفتگان حضرتش نگریسته ایم و چه بسا این توهم پدید آمده باشد که این همه صفات متعالی و این همه خصوصیات فرا انسانی را، ما شیعیان، محبان و دلدادگانِ آن حضرت به ایشان نسبت داده ایم. ما در این پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی بر آنیم که از نگاه محققان، ادب دوستان و علمای اهل سنت به جایگاه رفیع و والای مولای متقیان امام علی7 بالاخص در قالب شعر که زبان جهانی و رسای انسان هاست بپردازیم. فرهیختگان و آزاداندیشان اهل سنت همسو با شیعیان و محبان آن حضرت چه در قالب نثر و چه نظم نسبت به ساحت مقدس حضرت امیرالمومنین امام علی7 ادای احترام کرده و سرِ تعظیم فرو آورده اند.
۲۱۱.

براهین عقلی امامت از دیدگاه شیعه و اهل سنت

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: اهل سنت امامت برهان شیعه عقل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲ تعداد دانلود : ۲۴
امامت در میان متکلّمان مسلمان به ریاست عامه در امر دین و دنیا و جانشینی پیامبر و احکام دین در فروع تعریف می شود. ظاهراً در این تعریف، اختلافی بین شیعه و اهل سنت وجود ندارد؛ امّا در اثبات ضرورت امامت، راه های گوناگونی پیموده شده که برهان عقلی، یکی از آنهاست. تمسّک به برهان عقلی از آن جهت است که مبادی عقلی سالم تر و به حقیقت نزدیک تر است. امامیه هم دلایل شرعى و هم براهین عقلى براى اثبات ضرورت امامت اقامه کرده اند؛ امّا ادّعاى اصلى آنان ضرورت عقلى امامت است. به این معنى که عقل، بدون وساطت شرع مى تواند چنین ضرورتى را درک کند؛ هرچند که شارع نیز درک عقل را در این زمینه، تأیید و امضا کرده است. بی شک، برهان عقلی به ما کمک می کند که مسئله امامت، فراتراز ادلّه نقلی، صورت تحقّق و ثبوت به خود بپوشد و اهل تشکیک را با دلایل محکم عقلی، مانند برهان تقدّم فاضل بر مفضول و معصوم بر غیر معصوم و... مجاب سازد. بنابر این، این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی به نقد و بررسی براهین عقلی در مسئله امامت از دیدگاه شیعه و اهل سنت پرداخته است. آنچه که به عنوان یافته های پژوهش در این مقال می توان ذکر کرد این است که در ضرورت امامت و کبری کلی مسئله، بین شیعه و اهل وحدت نظر وجود دارد و در برخی شئون و صلاحیت های لازم برای شخص امام، همگرایی بین دو مذهب قابل مشاهده و ملاحظه است. اگرچه در شیوه بهره گیری از ادلّه عقلیه در بین مذاهب اسلامی، تفاوت هایی را شاهدیم.
۲۱۲.

بازخوانی خاستگاه پیدایش و اصول اعتقادی اعتزال قدیم

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: معتزله عقل گرایی اهل سنت واصل بن عطا فرقه کلامی اصول پنج گانه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹ تعداد دانلود : ۲۳
معتزله فرقه ای نام آشنا در دانش کلام است. این گروه در اوایل قرن دوم هجری ظهور کردند و رفته رفته به صورت فرقه اصلی اهل سنت درآمدند. معتزلیان در تقابل با منطق اکثریت اهل سنت که طریق نقل گرایی را پیشه کرده بودند، بر عقل گرایی تأکید میورزند. ملاک معتزلی بودن پذیرش اصول پنجگانه این گروه است. معتزله از قرن پنجم به بعد از رونق افتاد و به حاشیه رفت. منشأ و چرایی پیدایش این فرقه، اندیشمندان شاخص این مذهب و اندیشههای اصلی این گرایش از جمله سوالاتی است که نوشتار پیشرو با مراجعه به منابع کتابخانهای و روش توصیفی به دنبال یافتن پاسخی برای آن هاست. اصول پنج گانه معتزله، توحید، عدل، وعد و وعید، منزله بین المنزلتین، و امر به معروف و نهی از منکر، می باشد. شخصیت های اصلی و محوری این گرایش واصل بن عطاء، ابو الهذیل علاف، ابراهیم نظام، ابوعلی جبایی، ابوهاشم جبایی و قاضی عبدالجبار است که نقش کلیدی در شکوفایی معتزله ایفا کردند.
۲۱۳.

بازشناسی تطبیقی اسباب و روش حل اختلاف اخبار از منظر فریقین

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: اختلاف الحدیث مختلف الحدیث مشکل الحدیث شیعه اهل سنت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰ تعداد دانلود : ۱۸
یکی از موضوعات علوم حدیث، مختلف الحدیث است. موضوع این علم، روایاتی است که در یک موضوع وارد شده اند، ولی با یکدیگر متفاوت هستند را مورد بررسی قرار می دهد و برای برون رفت از اختلاف میان آنان راه چاره ارائه می دهد. در اهمیت این بحث همین بس که این موضوع در میان فریقین از قدیم مطرح بوده است. حال سؤال این است که اسباب و روش های اختلاف اخبار از منظر فریقین چگونه بررسی می گردد؟ پژوهش پیش رو به روش توصیفی تحلیلی به دنبال پاسخی برای پرسش های فوق است. نتایج پژوهش نشانگر این است که در باب اختلاف الحدیث دو موضوع از اهمیت ویژه ای برخوردار است، در این نوشتار مورد بررسی قرار می گیرد: اول: در مورد اسباب اختلاف الحدیث است که در دو بخش اختصاصی و اشتراکی فریقین مورد بررسی قرار خواهد گرفت. دوم: روش های حل اختلاف اخبار نیز به موارد اختصاصی و اشتراکی فریقین تقسیم می شود.
۲۱۴.

گونه شناسی تطبیقی منقولات أمّ سلمه در منابع فریقین

کلیدواژه‌ها: ام سلمه گونه شناسی شیعه اهل سنت روایات منابع فریقین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹ تعداد دانلود : ۲۲
یکی از مهمترین موضوعاتی که در صدر اسلام و دوران پس از آن، از جایگاه ویژه ای برخوردار بود، موضوع نقل حدیث و روایتگری است؛ به طوری که مقام یک راوی حدیث از هزار عابد بالاتر دانسته می شود. اهمیّت گونه شناسیِ تطبیقیِ منقولاتِ رواییِ أمّ سلمه در منابع فریقین، به دلیل جایگاه او به عنوان همسر پیامبر گرامی اسلام(ص) و یکی از صحابه مهم ایشان که در میان مردم از شأن خاصی برخوردار بود، برجسته است. بدین جهت، پژوهش حاضر با بهره گیری از روش توصیفی تحلیلی و منابع کتابخانه ای گسترده از شیعه و اهل سنّت، به دنبال ارائه گونه شناسیِ تطبیقیِ موضوعاتِ رواییِ أمّ سلمه در منابع فریقین می باشد. نتایج این پژوهش نشان می دهد برخی از روایات او به طور انحصاری در منابع اهل سنّت، برخی دیگر در منابع شیعه و برخی دیگر مشترک میان منابع این دو مذهب دیده می شوند. روایات انحصاری بیشتر در موضوعات کلامی مطرح شده اند، درحالی که روایات مشترک شامل موضوعات کلامی، فقهی، اخلاقی-تربیتی و تفسیری هستند.
۲۱۵.

خوانشی انتقادی بر رویکردهای اهل سنت به مسأله جانشینی پیامبر(ص)

کلیدواژه‌ها: امامت پژوهی جانشینی پیامبر (ص) امام علی (ع) رویکرد شیعه اهل سنت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰ تعداد دانلود : ۱۸
جانشینی پیامبر اکرم(ص) به عنوان موضوع شکل گیری مهمترین باور اختصاصی شیعه، پرسش کلیدی در اسلام شیعی و اصل اساسی تفاوت اندیشه شیعه با اهل سنت است. شیعیان و اهل سنّت رویکردهای مختلفی در بررسی این مساله به کار گرفته اند که شناخت و ارزیابی دقیق هر یک، از اهمیتی ویژه برخوردار است. در نوشتار پیش رو، با تکیه بر منابع کتابخانه ای و به روش توصیفی-تحلیلی به گردآوری و معرفی این رویکردها پرداخته و سپس رویکردهای مورد استفاده ی اهل سنت در این مسأله تبیین و مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج این پژوهش نشان می دهد، از آن جا که اهل سنت امامت را بحثی فرعی و از اعمال مکلفین دانسته اند، رویکرد کلامی و فلسفی به آن نداشته و طرح این موضوع در برخی از کتب کلامی ایشان، از باب ردّ نظریه تنصیصی بودن امامت و اثبات مشروعیت خلافت خلفای ایشان بوده است. رویکرد تاریخی و نصّ گرایانه نیز به ویژه در پاسخ به عقیده شیعه، در تنصیصی بودن امامت، مورد توجه آنان است. البته برخی از ایشان که قائل به نصّ جلی یا خفی بر خلافت ابوبکر بوده اند، به آیات و روایات نبوی(ص) و سنّت صحابه استناد کرده اند. گاهی نیز استناد به این موارد برای اثبات مشروعیت خلافت وی بوده است و نه تنصیصی بودن آن. در دهه های اخیر رویکرد نصّ گرایانه تهاجمی نیز در دستور کار برخی از سلفیه قرار گرفته است که با مراجعه انتقادی به منابع شیعی سعی در به چالش کشیدن مبانی تشیع داشته اند. نقد هر یک از این رویکردها و مبانی نهفته در آن نیز در ذیل هر یک صورت پذیرفته است.
۲۱۶.

بررسی تطبیقی نقش مذهبِ راوی در وثاقت و عدم آن

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: علم رجال روایت مذهب راوی شیعه اهل سنت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸ تعداد دانلود : ۲۴
موضوع نقش مذهبِ راوی در وثاقت یا عدم وثاقت از بحث های پر چالش بین علمای رجال شیعه و اهل سنت از گذشته تاکنون بوده است، چرا که مذهب راوی در اثبات وثاقت و عدم آن، نقش تعیین کننده ای در اثبات عدالت و در نتیجه قبول روایت راوی ایفا می کند. با این بیان، ملاک مذهبِ راوی امر پذیرفته شده نزد فریقین است. از این جهت که حکم قبول یا رد روایات بر اساس مذهب راوی شکل می گیرد. اهمیت مذهب راوی به گونه ای است که گویا سرنوشت راوی را مذهب او تعیین می کند؛ در نتیجه مذهب راوی او را در جایگاه وثاقت نشانده و روایت او را بر کرسی قبول نهاده است و در نگاهی دیگر او را از عدالت و وثاقت ساقط کرده و روایتش مردود واقع شده است. از سوی دیگر، هر حدیثی در عین حدیث بودن، نگرش فکری راوی آن حدیث را نیز منعکس می کند و این امر تا جایی پیش رفته که گفته اند: «ما من راوٍ إلّا وله فی الأصول والفروع مذهب یختاره ورأی یستصوبه ویمیل إلیه؛ هیج روایت کننده ای نیست مگر آنکه در اصول و یا فروع مذهبی دارد که آن را اختیار نموده و آن را صائب دانسته و به آن میل می کند».
۲۱۷.

رویکرد به علم کلام از منظر اهل سنت (پذیرش یا عدم پذیرش)

کلیدواژه‌ها: علم کلام اشاعره ماتریدیه اهل حدیث اهل سنت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹ تعداد دانلود : ۱۸
اقبال و ادبار به علم کلام از دیرباز در میان دانشمندان سنی مذهب، منشأ اختلاف و درگیری بوده است. عده ای آن را کفر و زندقه و متکلمان را مرتد و گمراه، و گروه دیگر آن را اشرف علوم دانسته و گفته اند یادگیری و آموزش این علم، پسندیده و در مواردی حتی ضروری و لازم است. از آنجاییکه وظیفه این دانش، پاسداری از عقاید دینی است، سفارش پرداختن به آن، منطقی و عقلانی تر بهنظر می رسد؛ اما اینکه چرا عده ای رأی به عدم یادگیری و پرهیز از آن داده اند، نیازمند تحلیل و بررسی دقیق است. آیا مقصود آنها از تکفیر متکلمان، همان کسانی است که از اصول دین و عقاید اسلامی دفاع میکنند یا گروه خاصی از متکلمان منظور ایشان است؟ نوشتار حاضر با بهره گیری از روش توصیفی تحلیلی به این نتیجه رسیده است که تکفیر متکلمان و رأی به پرهیز از آموختن کلام، ارتباطی به «علم کلام» رایج در میان مسلمانان ندارد، بلکه مقصود، برخی از مباحث کلامی و گروه خاصی از متکلمان و فرقه های کلامی است.
۲۱۸.

بررسی دیدگاه های مفسران اهل سنت پیرامون آیه مباهله

کلیدواژه‌ها: آیه مباهله اهل سنت مفسران دیدگاه مفسّران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰ تعداد دانلود : ۸
آیه 61 آل عمران که به آیه مباهله معروف است از مهم ترین ادله قرآنی، در خصوص فضیلت و برتری اهل بیت (ع) به شمار می آید. مفسران و دانشمندان مذهب اهل سنت در طول تاریخ درباره این آیه بحث های مختلفی کرده اند. در این مقاله با توجه به اهمیت موضوع، آیه «مباهله» از نگاه مفسرین اهل سنت بررسی می شود. نکته حائز اهمیت این است که با توجه به ظاهر آیه «مباهله» نمی توان ولایت و رهبری اهل بیت (ع) را اثبات نمود؛ چون این آیه در ظاهر فقط مصداقی برای 5 تن آل عبا می باشد، ولی با توجه به معنا و مفهوم آیه و مقایسه مصادیق آن با دیگران، می توان از آن در حداقل فضیلت و برتری اهل بیت (ع) را بهره برد. این نگارش با روش توصیفی و تحلیلی با بهره از منابع تاریخی و تفسیری به موضوع مقاله خواهد پرداخت. در رابطه با آیه مباهله دو دیدگاه در منابع اهل سنت دیده می شود؛ از دیدگاه برخی مفسران اهل سنت علاوه بر فضیلت 5 تن آل عبا امامت و شایستگی آنان بر خلافت پیامبر اکرم (ص) نیز ثابت می شود و برخی دیگر آن را بر نتافتند و در اثبات امامت و جانشینی امام علی (ع) بر آیه مباهله، خدشه وارد کردند.