درخت حوزه‌های تخصصی

تحولات فزاینده در ابعاد گوناگون جامعه و گسترش علوم و دانش بشری؛ نیاز به بازنگری و تغییر در برنامه های درسی را ضروری می نماید.این ضرورت بیش از پیش در نظام آموزش عالی احساس می شود. این پژوهش در پی آن است که ضرورت و امکان استفاده از برنامه درسی تلفیقی در نظام آموزش عالی بخصوص رشته علوم تربیتی (مطالعه موردی: گرایش مدیریت آموزشی) را با استفاده از روش توصیفی– پیمایشی مورد بررسی قرار دهد. جامعه آماری انتخاب شده شامل استادان و دانشجویان مقطع کارشناسی گرایش مدیریت آموزشی دانشگاه های دولتی شهر تهران می باشد. یافته های بدست آمده، با ضریب اطمینان 99% نشان دهنده نارضایتی استادان و دانشجویان گرایش مدیریت آموزشی از برنامه درسی فعلی از یک سو و حمایت ایشان از برنامه درسی تلفیقی، از سوی دیگر می باشد. در نهایت با استناد به یافته های تحقیق چنین نتیجه گیری می شود که: عدم کارایی برنامه درسی کنونی در نظام آموزش عالی اثبات و ضرورت تغییر این برنامه درسی احساس شده و در نهایت امکان این تغییر و تحول در برنامه درسی و حرکت به سمت تلفیق وجود دارد.

انتخاب رشته تحصیلی یکی از مهم ترین تصمیم هایی است که دانش آموزان در دوران تحصیل خود می گیرند به طوری که می تواند سرنوشت شغلی و آینده شغلی آنان را رقم بزند.مطالعه حاضر با هدف بررسی عوامل مؤثر در گرایش انتخاب رشتهٔ تحصیلی دانش آموزان شهرستان نوشهر انجام شد. روش پژوهش حاضر توصیفی بود و جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان دختر و پسر سال دوم دبیرستان، در حال تحصیل در سه رشته ریاضی فیزیک، علوم تجربی و علوم انسانی دبیرستان در سال تحصیلی96-1395بود. 200 نفر از جدول کرجسی و مورگان به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده در این مطالعه پرسشنامه محقق ساخته عوامل مؤثر در گرایش انتخاب رشته است.تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از آزمون t تک نمونه ای و آزمون فریدمن انجام شد. یافته های این مطالعه نشان داد نظر دبیر و مشاور تحصیلی، علاقه دانش آموز، سوابق تحصیلی، نظر خانواده و استعداد تحصیلی در گرایش انتخاب رشتهٔ تحصیلی دانش آموزان شهرستان نوشهر مؤثر است (05/0 ).همچنین مؤلفه نظر خانواده دارای بالاترین رتبه و مؤلفه نظر دبیر و مشاور تحصیلی دارای پایین ترین رتبه است.

هدف از این مطالعه، آسیب شناسی ابعاد آموزشی هنرستان های کشاورزی دو استان همدان و کردستان است که مسائل و مشکلات آموزشی این هنرستان ها بر اساس عناصر نظام آموزشی مورد بررسی قرار گرفته است. روش پژوهش از نوع آمیخته است که در آن تلفیقی از روش های کمی و کیفی مورد استفاده قرار گرفته است. جامعه آماری این پژوهش را سه گروه: 1- مدیران و معلمان، 2- هنرجویان، 3- دانش آموختگان هنرستان های کشاورزی تشکیل می دهند که تعداد کل آنها به ترتیب 78، 291 و 100 نفر دانش آموخته برای سال تحصیلی 91-1390بوده است. تعداد نمونه ها در چهار هنرستان کشاورزی مورد مطالعه 165 نفر هنرجو 38 نفر مدیر و معلم و 30 نفر دانش آموختگان در دسترس و کلیدی بوده اند. داده های مورد نیاز برای این پژوهش از راه مصاحبه های نیمه ساخت دهی شده و پرسش نامه های محقق ساخته گردآوری شده است. پرسش نامه از نظر روایی و پایایی مورد تأیید قرار گرفت. میزان پایایی پرسش های پرسشنامه با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون کرونباخ آلفا محاسبه گردیده و میزان پایایی سوالات پرسشنامه در کل85/0 به دست آمد. پرسش های مصاحبه هم از نظر روایی و اطمینان پذیری مورد تایید کارشناسان فن قرار گرفته و از این روش هم اطمینان حاصل شد. داده های جمع آوری شده به سه صورت توصیفی، استنباطی و اکتشافی با استفاده از روش ها و آزمون های آماری و روش کیفی تحلیل محتوا مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که مشکلات پیش آمده برای هنرستان های کشاورزی استان های همدان و کردستان از نظر آموزشی در پنج بعد گوناگون برنامه ریزی و محتوای دروس کشاورزی، روش های تدریس، وسایل و امکانات، مهارت معلمان کشاورزی و شیوه های ارزشیابی می باشد. از جمله مهم ترین این مشکلات عبارت بودند از: 1) کمبود وسایل و امکانات و قدیمی بودن اقلام موجود، 2)کم اهمیت بودن روش های ارزشیابی عملی، 3) مشکل پیداکردن کار برای دانش آموختگان، 4) عدم استفاده از روش های فعال و فناوری های نوین، 5) برنامه ریزی نامناسب دروس کشاورزی. از جمله مهم ترین راهکارهای به دست آمده در خصوص رفع مشکلات آموزشی هنرستان های کشاورزی عبارت بودند از: تجهیز و نوسازی هنرستان به وسایل و امکانات جدید، برگزاری مستمر کارگاه های آموزشی برای معلمان در ضمن خدمت، جدیت و دقت در اجرای ارزشیابی های عملی کشاورزی با انجام فعالیت ها و تکالیف گوناگون، برنامه ریزی در جهت حل مشکلات اشتغال هنرجویان.

در طی دو دهه گذشته، اغلب نظام های آموزش عالی جهان کوشش هایی برای انجام ارزیابی و بهبود کیفیت آموزش، پژوهش و عرضه خدمات تخصصی در سطح دانشگاه و نیز در سطح نظام های آموزش عالی به عمل آورده اند. کشورهایی که به کسب تجربه موفق در این زمینه نایل آمده اند، به انجام ارزیابی مستمر پرداخته اند و از ارزیابی درونی به عنوان رویکردی زیربنایی جهت اشاعه فرهنگ کیفیت استفاده کرده اند. در اغلب این کشورها انجام ارزیابی درونی بر اساس هدف های واحد سازمانی آموزش عالی انجام می شود. در ایران نیز اجرای طرح های مربوط به ارزیابی مستمر از سال 1375 آغاز شد. پس از آن کوشش هایی در انجام ارزیابی درونی در گروه های آموزشی دانشگاهی به عمل آمده است. اما در این تجربه ها هدف گذاری برای ارزیابی درونی گروه های آموزشی همواره با چالش مواجه بوده است. تازه ترین تجربه ارزیابی درونی در آموزش عالی ایران، اجرای طرح ارزیابی درونی گروه مدیریت و برنامه ریزی آموزشی دانشگاه تهران است که هدف گذاری برای انجام آن از نوآوری ویژه ای برخوردار می باشد. در این مقاله ضمن بیان تجربه های ملی ارزیابی درونی در دهه اخیر، با تاکید بر تجربه یاد شده به تحلیل چگونگی هدف گذاری برای ارزیابی درونی گروه های آموزشی دانشگاهی پرداخته می شود و چارچوبی برای این منظور عرضه می گردد.

در این پژوهش تلاش شد به تدوین چارچوب ارزشیابی اثربخشی برنامه های درسی بر اساس رویکرد راهبردی به مثابه یک حوزه مطالعات میان رشته ای پرداخته شود. روش پژوهش کیفی و به طور ویژه «مطالعه موردی کیفی» است. در این راستا ز اعضای هیأت علمی در رشته برنامه ریزی درسی در دانشگاه های دولتی ایران به عنوان خبرگان تخصصی و با استفاده از «رویکرد هدفمند» و با «روش انتخاب صاحبنظران کلیدی» و استفاده از «معیار اشباع نظری» با 17 نفر به عنوان نمونه مصاحبه صورت گرفت. داده های به دست آمده با استفاده از نرم افزار Nvivo از طریق فن تحلیل مضمون مورد تحلیل قرار گرفت و یافته ها در قالب سه مجموع مضامین پایه، سازمان دهنده و فراگیر دسته بندی و شبکه مضامین سازماندهی شد. بر اساس نتایج به دست آمده، یک چارچوب ماتریسی از ابعاد اثربخشی برنامه های درسی آموزش عالی (درونی، بیرونی و نهادی) و رویکرد راهبردی (در دو بعد جهت گیری و اقدام) شکل گرفت. بدین صورت که ارزشیابی اثربخشی برنامه های درسی آموزش عالی (به عنوان مضمون فراگیر) شامل ابعاد اثربخشی درونی با جهت گیری راهبردی و اقدام راهبردی، اثربخشی بیرونی با جهت گیری راهبردی و اقدام راهبردی، اثربخشی نهادی با جهت گیری راهبردی و اقدام راهبردی مضامین سازمان دهنده بودند. هر یک از این دسته ها خود دارای ابعاد گوناگونی در مضامین پایه می باشند که شبکه مضامین به عنوان چارچوب ارزشیابی اثربخشی برنامه های درسی آموزش عالی بر اساس رویکرد راهبردی سازماندهی شدند. بدیهی است که یافته های این پژوهش امکان ارزشیابی برنامه های درسی آموزش عالی از منظر رویکرد راهبردی را فراهم آورده است.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی وضعیت موجود شایستگی مدیران گروههای آموزشی و ارزیابی شایستگی مدیران گروههای آموزشی دانشگاه شهید بهشتی در سه بُعد مدیریتی، اجتماعی و فردی می باشد. روش پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ نحوه گردآوری اطلاعات، از نوع آمیخته میباشد. جامعه آماری مرحله کیفی را خبرگان حوزه شایستگی و مدیران گروههای آموزشی تشکیل دادند که از روش نمونهگیری هدفمند برای انتخاب نمونه آماری استفاده شد و ریاست دانشکدهها، اعضای هیئت علمی و مدیران گروههای آموزشی دانشگاه شهید بهشتی نیز جامعه آماری مرحله کمی پژوهش را تشکیل دادند. نمونهگیری به صورت طبقهای نسبی بود و 246 نفر نمونه آن را تشکیل دادند. همچنین جهت گردآوری دادهها از مصاحبه باز و پرسشنامه محقق ساخته با پایایی 87/. استفاده شد. جهت تحلیل دادههای بخش کیفی از روش تحلیل محتوا استفاده شد و جهت تحلیل دادههای بخش کمی از آزمون t تک نمونهای، F، شفه، و تحلیل واریانس چند متغیره استفاده شد. نتایج نشان داد در وضعیت موجود شایستگی مدیران گروههای آموزشی نقاط ضعفی وجود دارد و همچنین شایستگی مدیران گروههای آموزشی دانشگاه شهید بهشتی در حد بالاتر از میانگین فرضی میباشد.