معارف حدیثی

نمایش ۲۶۱ تا ۲۸۰ مورد از کل ۲٬۵۱۳ مورد.

۲۶۱.

نماد اخلاق اجتماعی نهج البلاغه و صحیفه امام با رویکرد بینامتنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: فتحیه فتاحی زاده فرشته سقا

منبع: پژوهشنامه متین سال شانزدهم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۶۵

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه تضمین اخلاق اجتماعی بینامتنیت کارگزاران ضمنی صحیفه امام

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۵۰ تعداد دانلود : ۸۰۷

اخلاق اجتماعی کارگزاران موضوعی است که در نهج البلاغه وآثار متأثِّر از آن، بسیار به آن پرداخته شده؛ از میان آثار متأثِّر متأخِّر،کتاب صحیفه امام سفارش هایی را از امام خمینی در موضوع اخلاق اجتماعی دولتمردان در بردارد. بینامتنیت، روش مطالعاتی جدیدی در علوم انسانی است که متن ها را در یک شبکه ارتباط معنایی نسبت به هم قرار می دهد به طوری که هر متن از یک سو برگرفته از متون قبل از خود است و از سوی دیگر در متون پسین نیز خود را باز می تاباند. بررسی سیر تکاملی این روش به نظریة بینامتنیت عربی-فارسی می انجامد که در آن روابط بین متن حاضر و متن غایب در سه دستة کلی روابط تعمدی-آشکار، تعمدی-پنهان و ضمنی قرار می گیرند که در گونه های فرعی تر بلاغی مانند اقتباس، حل، ترجمه، تلمیح ، الهام و...نیز قابل تقسیم اند. این پژوهش بر آن است که بینامتنیت عربی-فارسی نهج البلاغه را در مجموعة صحیفه امام در موضوع اخلاق اجتماعی کارگزاران بررسی نماید. با تأمّل در خوانش دو متن، بیشترین فراوانی به روابط بینامتنی تعمدی-آشکار از گونه حل و سپس به روابط ضمنی از گونة تلمیح تعلق پیدا می کند.

۲۶۲.

قواعد عامّ در فهم آیات و روایات عرفانی و اخلاقی از منظر کتاب سِرُّالإسراء(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مصطفی همدانی

منبع: اخلاق وحیانی سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۷)

کلیدواژه‌ها: عرفان اخلاق سِرُّالإسراء قواعد عرفانی و اخلاقی توصیه تربیتی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۹۱۳ تعداد دانلود : ۵۱۴

سِرُّالإسراء تألیف استاد عرفان و اخلاق معاصر، مرحوم آیت الله سعادت پرور; است که با روش های اجتهادی به استنباط معارف عرفانی و آموزه های اخلاقی از کتاب و سنت پرداخته است. این تحقیق، به تدوین قوانین عامی می پردازد که در پسْ زمینه روش مؤلف کتاب سِرُّالإسراء برای فهم آیات و روایات عرفانی و اخلاقی و یا در صدور توصیه های تربیتی بر اساس کتاب و سنت به کار رفته است. این قواعد، هم وزن قواعد فقهی در دانش فقه و دارای همان کاربرد و کارکرد در حوزه عرفان و اخلاق اسلامی است؛ و برای نخستین بار، در این تحقیق، به عنوان حوزه ای نو در عرفان و اخلاق اسلامی معرفی می شود. تحقیق حاضر با روش کتابخانه ای و بر اساس شیوه استقرائی (تحلیل تماتیک) با بررسی صدها نمونه از روش استاد فقید، در استنباط از آیات و روایات اخلاقی در این کتاب، توانسته نُه قاعده کلی حاکم بر روش ایشان را استخراج کند و مصادیق و کارکردهای این قواعد را نیز نشان دهد.

۲۶۳.

عواقب شرعی آزاررسانی به پیامبراکرم(ص)و مخالفت با اوامر و اعمال آن حضرت از منظر آیات و روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدحسین بیات

منبع: سراج منیر سال پنجم بهار ۱۳۹۳ شماره ۱۴

کلیدواژه‌ها: روایات آیات اطاعت پیامبر مخالفت پیامبر آزار پیامبر اوامر الهی نواهی الهی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۳۷۲ تعداد دانلود : ۶۰۱

تبعیّت و اطاعت بی چون و چرا از پیامبر اکرم(ص)، امری شرعی و عقلی می باشد، چون اگر بنا باشد که هر کس طبق سلیقة خویش عمل نماید و هر جا که سخنان پیامبر(ص) موافق امیال نفسانی و دنیایی وی بود، طبق آن عمل کند و اگر در مواردی که کلام رسول اکرم(ص)، وفق مرادش نبود، بدان توجّه ننماید و در پی مخالفت برآید، بی شک چنین کسی پیرو شریعت مقدّس اسلام نباشد، گرچه به ظاهر خود را مؤمن قلمداد نماید. در واقع، چنین انسانی منافق یا جاهل به حقیقت دین می باشد که در هر دو صورت، خارج از زمرة مؤمنان است. جاهل را باید متنبّه نمود و از فتنه گری منافق باید دوری جست و در صورت امکان، باید او را به مؤمنان معرّفی کرد و آگاهی داد. این جستار در پی آنست که به اختصار و با استناد به آیات و روایات، وجوب اطاعت پیامبر اکرم(ص) و دیگر معصومان، علیهم السّلام، و حرمت مخالفت با اقوال و اعمال آن حضرات را در حدود یک مقاله بیان نماید و آثار و عواقب آزار و مخالفت با آنان را به رشتة تحریر کشد.

۲۶۴.

ویژگی های شخصیّتی مدیر از منظر قرآن و نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حسام الدین خلعتبری فریبا صدارت

منبع: سراج منیر سال پنجم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۱۶

کلیدواژه‌ها: قرآن مدیریت نهج البلاغه مدیر ویژگی شخصیتی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۶۱۳ تعداد دانلود : ۸۳۰

مدیریّت اسلامی مبتنی برجهان بینی دینی و از الزامات جامعة اسلامی است. بنابراین، باید به دنبال شناخت ویژگی هایی بود که با خلقت و فطرت انسانی همساز و متقارن باشد. بی شک چنین معیارهایی را باید در قرآن و نهج البلاغه و کلام معصومین، علیهم السّلام، جستجو کرد. در این راستا، در مقالة حاضر، به تعریف مدیر و مدیریّت پرداخته شده است و معلوم شده که آن مفهوم ذهنی که از مجموع رفتار مدیران درک می کنیم، مدیریّت نام دارد و مدیر کسی است که می تواند فعّالیّت های افراد را برای رسیدن به هدف یا اهداف معیّنی هماهنگ و به صورت شایسته ای سازمان دهد. در ادامه به شناخت ویژگیهای شخصیّتی مدیر، از جمله ایمان، تقوا و ... پرداخته و تلاش شده است که دیدگاه قرآن و نهج البلاغه دراین زمینه، مورد توجّه قرار گیرد. همچنین از نقطه نظر مفسّران عالی مقام و صاحب نظران نیز استفاده شده است.

۲۶۵.

سلامت معنوى از منظر قرآن و صحیفه سجادیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: فاطمه سادات بیطرفان فریبرز صدیقى ارفعى

منبع: معرفت سال بیست و سوم دی ۱۳۹۳ شماره ۲۰۵

کلیدواژه‌ها: قرآن سلامت آیات و روایات صحیفه سجادیه سلامت معنوى مؤلفه هاى سلامت معنوى

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۹۳ تعداد دانلود : ۹۶۰

از سال ها پیش، اندیشمندان، به ویژه اندیشمندان مسلمان، به طرح موضوع معنویت در امر مهم سلامت پرداخته اند. امروزه نیز دانشمندان دریافته اند که سلامتى بدون معنویت داراى کمبودى اساسى است. هدف اصلى این پژوهش، شناسایى مؤلفه هاى سلامت معنوى در آموزه هاى دین مبین اسلام است که با روش توصیفى تحلیلى و با مراجعه به دو منبع ارزشمند قرآن کریم و صحیفه سجادیه به استخراج این مؤلفه ها پرداخته مى شود. یافته هاى تحقیق نشان مى دهند که دین مبین اسلام در ارتقاى سلامتى پیروان خود نقش اساسى داشته و رابطه محکمى بین ایمان و سلامت روانى وجود دارد. خاستگاه سلامت معنوى در فرهنگ اسلامى، حقیقت قلب یا همان روح و نفس است که در کنار جسم قرار دارد و در عین حال، داراى شخصیتى مستقل است. مؤلفه هاى سلامت معنوى در قرآن و صحیفه سجادیه نیز عبارتند از مؤلفه هاى معرفتى، هیجانى، عملى و بازدهى.

۲۶۶.

تحلیل جایگاه محورها و عوامل سبک زندگی اسلامی مبتنی بر سوره مبارکه حجرات در کتابهای درسی ادبیات فارسی دوره متوسطه ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حسن نجفی مهدی سبحانی نژاد رضا جعفری هرندی

منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال بیست و دوم دوره جدید تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲۳

کلیدواژه‌ها: کتابهای درسی ادبیات فارسی دوره متوسطه و سبک زندگی اسلامی تحلیل محتوای سبک زندگی اسلامی در کتابهای درسی سوره مبارکه حجرات و سبک زندگی اسلامی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۱۱۸ تعداد دانلود : ۶۷۳

هدف این پژوهش، تحلیل جایگاه محورها و عوامل سبک زندگی اسلامی مبتنی بر سوره مبارکه حجرات در کتابهای درسی ادبیات فارسی دوره متوسطه ایران است. روش پژوهش، توصیفی، شامل تحلیل اسنادی و نیز تحلیل محتوا، و رویکرد آن نیز کاربردی است. جامعه پژوهشی، شامل دو بخش سوره مبارکه حجرات و تفاسیر آن و تمام کتابهای درسی ادبیات فارسی دوره متوسطه در سال تحصیلی 94- 1393، است که در بخش اول، تمام آیات سوره حجرات و مستندات تفسیری آن و در بخش دوم نیز با توجه به ماهیت موضوع و محدودیت جامعه پژوهشی، کتاب به طور کامل بررسی شده است. ابزار اندازه گیری در بخش تحلیل اسنادی فرم فیش برداری و در بخش تحلیل محتوا، فرم وارسی تحلیل محتوای محقق ساخته بوده است. نتایج پژوهش در بخش اول به روش کیفی و در بخش دوم با استفاده از شاخصهای آمار توصیفی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. عمده ترین نتایج پژوهش بیان می کند که: 1. از مجموع بررسی سوره حجرات و تفاسیر آن، دو محور آداب زندگی ایجابی و سلبی با 20 عامل مفهومی مشخص و طبقه بندی شده است 2. از مجموع 5791 واحد ضبط شمارش شده در چهار کتاب ادبیات فارسی، 536 فراوانی یا 3/9 درصد به محورها و عوامل سبک زندگی اسلامی توجه کرده و میزان آن در کتابهای ادبیات فارسی پایه اول، دوم، سوم و چهارم دوره متوسطه به ترتیب 142، 116، 127 و 151 مرتبه است. 3. محور آداب زندگی ایجابی و عامل عدالت خواهی به ترتیب با 414 و 60 مرتبه تکرار بیشترین و محور آداب زندگی سلبی و عامل تجسس به ترتیب با 122 و 10 مرتبه تکرار کمترین فراوانی را داشته است.

۲۶۷.

جرم ارتداد در روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید مصطفی محقق داماد سید محسن موسوی فر

منبع: آموزه های حقوق کیفری دوره جدید پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۸

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۸۲ تعداد دانلود : ۱۴۲۹

۲۶۸.

علم غیب امیرالمومنین با تاکید بر نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدرضا شاهرودی محمدامین تفضلی

منبع: سفینه سال یازدهم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۴۴ «ویژه حدیث»

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۲۷ تعداد دانلود : ۷۸۲

۲۶۹.

نقد و تحلیلی بر روایات منشأ پیدایش کنیه «ابو تراب»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مهدی ایزدی سید محمدرضا فقیه ایمانی

منبع: مطالعات قرآن و حدیث سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲ (پیاپی ۱۴)

کلیدواژه‌ها: امام علی (ع) نقد حدیث جعل حدیث فاطمه زهرا ‏‫(س) ابوتراب

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۸۰ تعداد دانلود : ۶۷۲

یکی از کنیه های امیرالمؤمنین علی (ع)، «ابو تراب» است که مطابق روایات مربوط، آن حضرت، اول بار توسط نبی مکرّم اسلام (ص) با این کنیه مورد خطاب قرار گرفت. در خصوص منشأ این کنیه، در منابع روایی و تاریخی گزارش های ضد و نقیضی نقل گردیده است. برخی از این گزارش ها به شدت مقام قدسی و ملکوتی حضرت فاطمه زهرا (س) و حضرت علی (ع) را مخدوش می نماید که متأسفانه برخی از این نوع گزارش ها در منابع روایی شیعه نیز نفوذ کرده و با آنها، با تسامح برخورد شده است. در این مقاله مجموع این گزارشها مورد بررسی قرار گرفته و مشخص گردید که بسیاری از این گزارشها ساخته و پرداخته جاعلان حدیث است. پس از آن، تحلیلی از علّت نقل و رواج چنین روایاتی ارائه گردید. در نهایت، این مقاله به دنبال آن است تا اثبات نماید که کنیه «ابو تراب» مدال افتخاری است که امیر المؤمنین علی (ع) به جهت زهد، عبادت و تقوای خود از رسول خدا (ص) دریافت نمود؛ اما مخالفان آن حضرت کوشیدند تا این فضیلت را به ضد ارزش تبدیل کنند.

۲۷۰.

جستاری در حقیقت لذت و نیازمندی های انسان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدتقی مصباح

منبع: معرفت سال بیست و سوم شهریور ۱۳۹۳ شماره ۲۰۱ «ویژه فلسفه اخلاق»

کلیدواژه‌ها: لذت دلبستگی به خدا یاد خدا احساس لذت اقسام نیازها

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۹۵۹ تعداد دانلود : ۸۷۸

این مقال شرحی است بر مناجات ذاکرین امام سجاد علیه السلام، پیرامون حقیقت لذت و نیازمندی های انسان. بی شک انسان به حسب قوای گوناگون خود، دارای لذت های متفاوت است و این لذایذ به مرور در طول زندگی انسان ظهور و بروز دارد؛ زیرا همزمان با رشد کودک، نیازهای جدیدی ایجاد و متناسب با آن لذتی پدید می آید. لذایذ گاهی مادی و گاهی غیرمادی و معنوی است. این لذایذ از طریق دلبستگی و وابستگی انسان به آنها پدید می آید. اولیای الهی، و کسانی که روحشان از دلبستگی های مادی رها شده است، به مرحله ای می رسند که پی جویی هر لذتی را جز لذت یاد خدا، برای خود خسران و گناه دانسته، از آن استغفار می کنند. ازاین رو، از کاری جز ذکر و یاد خدا لذت نمی برند.

۲۷۱.

الدراسة الصوتیة فی لغة القرآن ودلالتها فی الآیات الفقهیة (آیات الحجاب نموذجاً)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: کبری روشنفکر خلیل پروینی سعیده ممیزی راضیه سادات سادات الحسینی

منبع: آفاق الحضاره الاسلامیه سال هفدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ (۱۴۳۶ ه.ق) شماره ۲ (پیاپی ۳۴)

کلیدواژه‌ها: القرآن الکریم اللغة آیات الحجاب دراسة صوتیة الموسیقی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۶۵ تعداد دانلود : ۸۶۵

إنّ الصوت اللغوی هو البنیة اللغویة الصغری المکونة للکلمات والتراکیب والآیات، إلی جانب ذلک فهو عنصر أساس فی الإعجاز القرآنی. والأصوات اللغویة تدرس بشکل عام من جانبین: جانب الأصوات المجردة التی یُرکّز فیها على صفات الأصوات ومخارجها، وجانب الأصوات المتَشکَّلة ویُرکز فیها على المقاطع والفواصل والتنغیم وغیرها. الدراسة الصوتیة فی الآیات الفقهیة ذات أهمیة کثیرة بینما نشاهد أن المفسرین یعتنون بالجهة المعجمیة والدلالیة فیها لأجل استنباط الأحکام الشرعیة فقط ویغفلون عن الجهات الأخری منها الجهة الصوتیة. لهذا یهدف المقال هذا دراسة صوتیة لآیات الحجاب بمنهج وصفی تحلیلی وإحصائی حیث نلاحظ أنّ موسیقی هذه الآیات تتناسب مع مضمونها. فالموسیقی لاتتنافی مع قوة بیان الأحکام، فعلینا أن نعتنی بالموسیقی کمقوم أساسی للبیان حیثما لکل مقال موسیقی خاص له والإیقاع المنسجم بالمضمون یسبب تاثیراً أکثر فی المتلقین. نتائج البحث تدل علی الأمور التالیة: جاءت الجمل حسب مضمونها بالموسیقی المختلفة، ففی مواقع الشدة والقوة تُستفاد من الأصوات المجهورة والشدیدة والمنفجرة، وفی مواقع الحیاء والهدوء تُستفاد من الأصوات المهموسة، وفی مواضع الأکثر اقتراباً الی المخاطب تُستعمل الأصوات الصفیریة، وعند إطالة الکلام وامتداده تغلب المقاطع المتوسطة وعند التکلم حول موضوع یرتبط بالحیاء ترجح المقاطع القصیرة.

۲۷۲.

جایگاه ولایت پذیری و ولایت مداری در اسلام و عوامل مؤثّر بر تحکیم آن مبتنی بر قرآن کریم و روایات معصومین(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: اسماعیل خارستانی فاطمه سیفی

منبع: سراج منیر سال پنجم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۱۷

کلیدواژه‌ها: مؤلفه تحکیم آیات قرآن کریم ولایت مداری روایات معصومین (ع)

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۷۹۰۲ تعداد دانلود : ۲۱۴۱

ولایت یکی از ارکان اصلی و آموزه های اساسی دین مبین اسلام و به تعبیر دقیق تر، اصلی ترین و اساسی ترین آموزة آن است. هدف اصلی این تحقیق، بررسی مؤلّفه های ولایت مداری و عوامل مؤثّر بر تحکیم آن بر مبنای آیات قرآن کریم و روایات معصومین(ع) است. بخش های مختلف این تحقیق شامل دلایل اهمیّت ولایت مداری، مؤلّفه های ولایت مداری، عوامل مؤثّر در تحکیم ولایت مداری، آثار روحی و معنوی ولایت مداری و پیامدهای زیانبار تکذیب و مخالفت با ولایت می باشد که در این تحقیق، با استناد به آیات قرآن کریم و روایات معصومین(ع) مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. نتیجة تحقیق نشان می دهد که آموزه های اسلامی، زمانی معنای واقعی به خود می گیرد که در چارچوب ولایت و در محور و مدار آن تحقّق یابد. شرط پذیرش اعمال، ولایت مداری است و هر کس که به ولایت نزدیکتر شود و در ولایت مداری استوارتر گردد، بهرة بیشتری از چشمه های معنوی خواهد برد.

۲۷۳.

واکاوی سبک زندگی علمی حضرت زینب (س) با رویکردی به قرآن و حدیث(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سهراب مروتی زهرا منصورزاده

منبع: سراج منیر سال پنجم بهار ۱۳۹۳ شماره ۱۴

کلیدواژه‌ها: سبک زندگی قرآن حدیث حضرت زینب (س) زندگی علمی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۱۸

آیات تطهیر، مباهله، مودّت، تبلیغ و... به نوعی جلوه گر تقدیر خداوند از اهل بیت (ع) است. زندگی علمی حضرت زینب (س) زاویه ای است که نیاز به واکاوی و تحلیل دقیق تری دارد؛ زیرا دربارة این خاندان گفته شده: «إِنَّ هَؤلاَء وَرَثُوا العِلمَ وَ الفَصَاحَةَ زُقُّوا العِلمَ زُقّاً». حضرت زینب(س) علاوه بر علم لدّنی، تمام شرایط یک راوی موثّق را در حدّ کمال داراست. بدین لحاظ، به او (س) عالمه گفته اند. همچنین علم پیشگویی حوادث را نیز دارا می باشد، چنان که کیفیّت شهادت خود را پیشگویی کرد. صفت دیگر ایشان (ع) عقیله است که ابن عبّاس به او داده است. همچنین مفسّری بی بدلیل است؛ زیرا خطبه های آن حضرت(س) آکنده از آیات قرآنی است.

۲۷۴.

جایگاه اعتصام به خدا در کلام امام سجاد علیه السلام (1)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدتقی مصباح

منبع: معرفت سال بیست و سوم آذر ۱۳۹۳ شماره ۲۰۴

کلیدواژه‌ها: اسباب توسل اعتصام احساس نیاز به خدا

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۰۴ تعداد دانلود : ۶۸۶

این مقال شرحى است بر مناجات معتصمین امام سجاد علیه السلام. ازآنجاکه انسان بیشتر نیازهاى خود را مستقیما به وسیله اسبابى که در اختیار دارد تأمین مى کند، خود را نیازمند آن اسباب مى پندارد. ازاین رو، گمان مى کند از مسبب الاسباب بى نیاز است. به همین دلیل، وقتى نعمت هاى بى کران الهى در اختیار ماست و نیازهاى ما را برطرف مى کند، و با اسبابى در اختیار خود، مشکلات خود را برطرف مى کنیم، خود را بى نیاز از خدا مى پنداریم. این امر ناشى از غفلت و جهل به این حقیقت است که خداى قادر متعال، نیازها و حوایج ما را برطرف مى کند. این در حالى است که خداى متعال همواره از ما مى خواهد که به اسباب ظاهرى اعتماد نکنیم؛ چون اختیار آن اسباب نیز در دست خداست؛ تا او اراده نکند، کارى از آنها ساخته نیست. به همین دلیل، امام سجاد علیه السلام سفارش مؤکد دارند که نباید به غیر خدا امید بست، ما محتاج خداى متعال هستیم.

۲۷۵.

دلیل معرفت در کلام امام سجاد علیه السلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمد عباس زاده جهرمی

منبع: معرفت کلامی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۱۲)

کلیدواژه‌ها: دلیل برهان صدیقین خداشناسی دلیل معرفت

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۰۵۷ تعداد دانلود : ۴۹۲

اندیشه دربارة شناخت خدا بنیادی ترین اندیشة دینی هر فرد به شمار می آید. فراز «معرفتی یا مولای دلیلی علیک» از کلام امام سجاد می تواند بیانگر نوعی از این اندیشه باشد، که لازم است مورد تحلیل قرار گیرد . برای این فراز می توان دو تبیین ارائه کرد. در تبیین اول، این تعبیر بیانگر معرفت خدا به خداست که در تبیین های فلاسفه از ابن سینا تا علّامه طباطبائی به گونه های مختلفی نمود داشته است. این معرفت که در مقابل آن معرفت آفاقی و انفسی قرار می گیرد. عالی ترین راه برای شناخت خداوند تعریف شده که با عنوان «برهان صدیقین» شهرت یافته است. در تبیینی دیگر، این فراز بیان کنندة ارتباط با خداوند و گرایش به سمت اوست که با دقت در کاربرد دیگری از واژة «دلیل» حاصل می شود. معرفت انسان به خداوند در این نگرش، رهنما و عامل رهیابی به بارگاه دوست، تکلم با او و درخواست از او تلقی می شود.

۲۷۶.

مبانی انسان شناسی وحیانی نظریه پیشرفت با رویکردی عرفانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدجواد رودگر

منبع: قبسات سال نوزدهم بهار ۱۳۹۳ شماره ۷۱

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۳۹۷ تعداد دانلود : ۸۷۳

۲۷۷.

علل شکل گیری نفاق در جامعه دینی و پیامدهای آن در بیان حضرت زهرا سلام الله علیها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: قاسم بستانی نصره باجی

منبع: سفینه سال یازدهم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۴۳ «ویژه پژوهش های فاطمی»

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی انسان و جامعه در روایات

تعداد بازدید : ۱۲۹۹ تعداد دانلود : ۱۱۳۳

۲۷۸.

بازخوانی احادیث جری و بطن با تأملی بر مباحث روایی المیزان(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: غلامعلی عزیزی کیا

منبع: قرآن شناخت سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲ (پیاپی ۱۴)

کلیدواژه‌ها: علامه طباطبایی تأویل باطن تطبیق المیزان جری فراتر از تفسیر

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۷۳ تعداد دانلود : ۵۹۴

از بایسته های حدیث پژوهی، چگونگی طبقه بندی احادیث ذیل آیات قرآن کریم است. پیش از علامه طباطبایی، عالمان قرآن پژوه و حدیث پژوه به بیان نکاتی در باب فهم احادیث ذیل آیات پرداخته و بخشی از مباحث مربوط را بازگفته اند؛ اما هیچ یک از آنان به تفصیل و در حد و اندازه المیزان سخن نگفته اند. روش پژوهش حاضر توصیفی تحلیلی بوده، هدف از آن ارائه تعاریفی نسبتا جامع از جری و تطبیق و باطن و تأویل با بازخوانی احادیث جری و بطن و تأملی بر مباحث روایی المیزان به منظور شناسایی احادیث بیانگر جری و باطن قرآن است. حاصل پژوهش اینکه جری عبارت است از: بیان مصداق های آیه اعم از مصداق برتر و روزآمد و غیر آن، که در زمان نزول مخفی بوده است و باطن نیز عبارت است از بیان معانی توسعه یافته فراتر از ظاهر الفاظ و عبارات آیات و نیز بیان لایه های معنایی (معانی دقیق تر و مخفی) آیات قرآن. با این تعاریف می توان برخی احادیث مندرج در تفاسیر روایی را به لحاظ نسبت آن با تفسیر قرآن، سنخ شناسی و طبقه بندی کرد.

۲۷۹.

زهد و وارستگى دوستان خدا و بى اعتنایى آنان به دنیا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدتقى مصباح

منبع: معرفت سال بیست و سوم بهمن ۱۳۹۳ شماره ۲۰۶

کلیدواژه‌ها: دنیا شیطان مظاهر دنیا تباهى انسان

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۹۸۶ تعداد دانلود : ۷۹۴

این مقاله به شرح مناجات زاهدان امام سجاد علیه السلام، پیرامون زهد و بى رغبتى به دنیا مى پردازد. در قرآن کریم، پنج ویژگى براى دنیا بیان شده است: لعب و بازى، لهو و سرگرمى، زینت، تفاخر و تکاثر. این ویژگى ها منطبق با سنین کودکى، نوجوانى، جوانى و پیرى و کهنسالى انسان است. دنیا از این جهت که مخلوق خداست، نکوهیده و نازیبا نیست، هرآنچه مخلوق خداست، زیباست. آنچه موجب انحراف ها از سرشت و خطرات خدادادى خود مى شود، جلوه هاى زیباى دنیا، هواى نفس و شیطان است. اگر این سه نبودند، انسان هرگز دچار کژى و انحراف و گناه نمى شد. افزون بر اینکه، محدودیت ها در برخوردارى از مظاهر زندگى عامل دیگر گناه و تزاحم زندگى بشر است. اگر محدودیت ها نبود و همه چیز به وفور در اختیار انسان بود، شاهد سرکشى انسان نبودیم.

۲۸۰.

بررسی متنی سندی روایات عصمت امامان علیهم السلام

نویسنده: صمد عبداللهی عابد جمشید بیات محمد احسانی اصل

منبع: حسنا سال ششم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۲۲

کلیدواژه‌ها: عصمت اهل بیت امام روایت متن و سند

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۱۵ تعداد دانلود : ۸۹۷

در این نوشتار، روایات عصمت که در کتب معتبر حدیثی شیعه، هم چون «الکافی، معانی الأخبار، الخصال و کفایه الأثر» وجود دارند، مورد بررسی سندی متنی قرار گرفته و مشخص شده است که مهم ترین مستند عصمت امامان علیهم السلام، وجود نصوص قرآنی و روایاتی است که در میان امامیه بر آنها اتفاق نظر وجود دارد و از آنجا که هدف اصلی، بررسی روایاتی است که لفظ «عصمت» در آنها به کار رفته، با بررسی انجام گرفته، این روایات حدوداً، 47 حدیث است که با حذف احادیث تکراری، نزدیک به پانزده حدیث می رسد. در حالت کلی می توان گفت وضعیت راویان، بر مبنای آراء رجالیون شیعه در بیشتر سلسله سند روایات عصمت، افراد موثق قرار گرفته اند و البته اندکی از آنان نیز طبق گفته های رجالیان موثق نیستند؛ ولی درصدی از این راویان مجهول، افرادی هستند که در سلسله سند روایات «کامل الزیارات» قرار گرفته اند و از آنجا که ابن قولویه، در مقدمه این کتاب، همه راویان این کتاب را ثقه، معرفی کرده است، می توان برای این افراد، درجه ای از وثاقت قائل شد. در بین این روایات، اکثر روایات از نوع احادیث معنعن هستند که احادیث صحیح، حسن و موثق را شامل می شود. بررسی محتوایی این روایات، بیانگر آن است که محور غالب این احادیث، فضائل و صفاتی است که ضرورت دارد فرد معصوم حائز آن باشد، از جمله این صفات: معصوم از گناهان، امین خدا بودن، مطهر از ذنوب و عیوب و ...است. با بررسی های انجام شده ثابت شده است که این صفات به امامان معصوم اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله اختصاص دارد.

درخت حوزه‌های تخصصی