کتایون نمیرانیان

اخلاق ریشه در ژرف ترین بخش باورهای انسانی دارد. بسیاری متون باستانی ایران بر رعایت اخلاقیات تاکید دارند. در روایات اسطوره ای و حماسی ایران، برخی دشمنان بیگانه در تقابل با ایرانیان، به یاری ایشان کوشیده اند؛ در راستای اقدامات این بیگانگان که در این پژوهش با عنوان "انیرانیان" بررسی می شوند، این پرسش مطرح می شود که دلیل یاری رسانی ها چه بوده و چقدر پیروی از موازین اخلاقی و مقاصد خیرخواهانه در تصمیم ایشان موثر بوده است؟ این پژوهش، مطالعه ای مروری است که به شیوه کتابخانه ای انجام شده است. منابع مورد بررسی آن، برخی متون باستانی ایران و نیز شاهنامه فردوسی است، که منابعی قابل اطمینان در مورد روایات کهن اسطوره ای و حماسی ایران می باشند. در این پژوهش مردان انیرانی ِتورانی بررسی شده است که دربرخی موارد نسبت به سایر قهرمانان، کمتر شناخته شده اند. اما اقداماتی بس نیک و درخور توجه انجام داده اند. اساس تصمیمات انیرانیانی که در موقعیت های مختلف، به نحوی در مواجهه با ایرانیان تصمیم به یاری آنان گرفته اند، گاهی منافع و خواست فردی را نیز در برمی گیرد اما انگیزه بیشترشان زنده نگه داشتن ارزش های اخلاقی است. این افراد یا شخصیت هایی مانند افراسیاب هستند که در گستره قدرتهای سیاسی، و غیر مستقیم به ایرانیان خدماتی کردند، و یا کسانی چون اغریرث و پیران که از روی موازین جوانمردی و اخلاقی به ایرانیان یاری رسانیدند. در نهایت با تحلیل و بررسی انگیزه های پنهان هر شخصیت برای خدمت به ایران، میتوان گفت که چه بسا مشاهده و الگوبرداری از اخلاق نیک ایرانیان، انیرانیان را به چنین اقدامات نیک و خیر خواهانه ای واداشته است.

نویافته هایی در باب مأخذ یک حکایت مثنوی معنوی     چکیده بررسی متون ادبی و تاریخی ملل عالم، شاهد یکسانی هایی است که از دیرباز اندیشه ی پژوهشگران را به خود مشغول کرده است. اگر در خصوص داستان ها به مقوله ی توارد و اقتباس تکیه کنیم، درباره ی همسانی های تاریخی چه باید گفت؟ آیا وقایع تاریخی تکرارشده یا دخل و تصرف تاریخ نگاران و فرضیه ی اقتباس روایی در میان است؟ به هر روی، یکی از مباحث مهم دراین خصوص، بررسی مشابهت ها و تبیین دلایل آن است. در این مقاله، ضمن بررسی یکی از داستان های دفتر اول مثنوی مولوی، با عنوان «پادشاه جهود که نصرانیان را می کشت»، نیز یادکرد مآخذ معهود، به شواهد تازه ای از منابع ادبی و تاریخی دست یافته ایم که در بخش سوم آمده است.

این نوشتار به معرفی و بررسی واژگان خاص مذهبی در منظومه ی «زراتشت نامه» زرتشت بهرام پژدو می پردازد. زرتشت بهرام پژدو، نامدارترین شاعر زرتشتی پارسی گوی، از سده ی هفتم است. مجموعه ی اشعار شاعران زرتشتی که به فارسی نو پس از اسلام شعر گرفته اند، بسیار کم مورد توجه و پژوهش قرار گرفته است. حال آنکه به دلیل ویژگی های خاص، از دیدگاه های مختلف محتوایی، واژگانی، سبکی، ... جای بررسی فراوان دارد. این نوشتار، به بررسی واژگان بسیار خاص مذهبی استفاده شده در منظومه می پردازد، نه آنچه که معنای آن، یا معنای اول آن برای خواننده روشن است. این واژگان که یا در واژه نامه ها نیامده اند، یا تنها با شاهدی از این شاعر، نقل شده اند، از این منظر، ویژه شمرده می شوند. گذر واژه از دوره ی باستان و میانه به فارسی نو، تحولات آوایی و معنایی آن با استفاده از منابع معتبر، مورد بررسی قرار می گیرد. واژگان کلیدی: ادبیات فارسی زرتشتی، زبان های باستانی ایران، زراتشت نامه، زرتشت بهرام پژدو

قصه های عامیانه بخش مهمی از فرهنگ عامه را تشکیل می دهند که به دلیل دربرداشتن گنجینه عظیمی از دانش فرهنگی از ارزش بالایی برخوردار هستند؛ به ویژه آن دسته که هنوز به صورت شفاهی توسط مردم روایت می شوند، بستری مناسب برای مطالعه بن مایه های اسطوره ای فرهنگ یک منطقه و نیز بررسی کهن الگوهای جمعی و قومی را فراهم می سازند. دست یافتن به الگویی کلی برای بررسی قصه ها در صورت پژوهش عمیق و علمی در داده های گردآوری شده میسر می گردد. در این مقاله، یکی از رایج ترین قصه های عامیانه بخش اوز واقع در استان فارس، براساس روش پگاه خدیش که بر پایه الگوی پیشنهادی پراپ برای قصه های ایرانی تنظیم گردیده، ریخت شناسی شده است و سپس با رویکرد نمادشناسی اسطوره ای مورد تحلیل قرار گرفته است. نویسندگان این مقاله بر آن هستند تا ضمن ارائه الگویی پیشنهادی برای تحلیل و بررسی قصه های عامیانه، نشان دهند که چگونه می توان از درون یک قصه به ظاهر ساده که در نقاط دورافتاده و توسط مردم عامه گفته می شود، الگوها و بن مایه های متعدد و متنوع اسطوره ای را استخراج کرد و از این راه در شناخت نقاط مبهم اسطوره ها و نیز نمادها گام تازه ای برداشت.

این مقاله به بررسی آرایه های ادبی در گات ها (کهن ترین متن ادبی - دینی ایران) می پردازد. ابتدا به معرفی گات ها و محتوای آن پرداخته می شود و سپس معیارهای نقد آرایه های ادبی امروز و کلام رسا مورد بررسی قرار می گیرد. هر چند ممکن است معیارهای زیبایی شناسی کلام در طول زمان دگرگون شود، اما با تکیه بر دانسته های امروز – که جز آن راه دیگری نداریم - این تطابق در قالب بندها و ترجمه های آن صورت می گیرد. در پایان پس از بررسی حدود 14 آرایه (صنعت) نتیجه گیری در پی خواهد آمد.

یکی از راه های حفظ زبان ها و گویش ها کوشش برای ثبت علمی دقیق آن هاست. در این مقاله سیستم آوایی گویش کوردهی به گونه ای مختصر مورد بررسی قرار می گیرد. پس از معرفی واج ها و واج گونه های گویش کوردهی، ساختار هجایی سپس فرایند های آوایی و آنگاه مشخصات زبر زنجیری گویش مورد بررسی قرار گرفته است.

"در طول تاریخ، در منابع مختلف زرتشتى و غیر زرتشتیت، ایرانى و غیر ایرانى، زرتشتیان ایرانى از سوى خود و دیگران، به نامها و عناوین گوناگونى، نامیده شده‏اند.هدف از نگارش این مقاله بررسى و نمایاندن روند تاریخى این نامها، با بارهاى معنایى و ارزشى متفاوت آنها در سیر زمان است که بگونه‏اى ضمنى و میزان شناخت جامعه اکثریت و تعامل دو جامعه اقلیت و اکثریت را در رسیدن به یک نام مشترک باز مى‏نمایاند. "