زهره موسی زاده

پیشرفت تکنولوژی و گستردگی جوامع سبب افزایش اهمیت موضوعات میان رشته ای شده است. یکی از این موضوعات که در آموزش و پرورش اهمیتی بسزا دارد، تربیت اقتصادی است. اولین گام برای پرداختن به این موضوع، شناسایی و تبیین مؤلفه های آن است. تربیت اقتصادی به تبعیت از اقتصاد، دارای سه حوزة تولید، توزیع و مصرف است. هدف این پژوهش، تبیین مؤلفه های تربیت اقتصادی در حوزة توزیع براساس آموزه های اسلامی است تا برمبنای آن برنامه های آموزشی متناسب با جامعة اسلامی برای این حوزه طراحی شود. این پژوهش با روش تحلیل متن قیاسی- استقرایی انجام شده است. جامعة آماری پژوهش آیات قرآن کریم است؛ به این ترتیب که به روش نمونه گیری هدفمند، آیاتی که با موضوع پژوهش ارتباط داشتند، به عنوان نمونه انتخاب شدند. از پرسش نامة محقق ساخته به منظور تأیید تناسب مقوله های استخراج شده با اهداف پژوهش استفاده شد. یافته های پژوهش بیانگر آن است که این مؤلفه ها در حوزة توزیع در سه مقولة هدف توزیع، ابزارهای مالی توزیع و آسیب شناسی توزیع ثروت به همراه زیرمقوله هایشان قابل طبقه بندی است: ذیل مقولة هدف توزیع زیرمقولة برقراری عدالت، ذیل مقولة ابزارهای مالی توزیع زیرمقوله های انفاق، قرض، زکات و خمس و ذیل مقولة آسیب شناسی توزیع ثروت زیرمقولة مفاسد اقتصادی استخراج و تبیین شد.

ابوزید بلخی حکیم، ادیب، فیلسوف، متکلم و اندیشمند مسلمان ایرانی است که در سده های سوم و چهارم هجری می زیست و برای اولین بار در کتاب «مصالح الابدان و الانفس» به بررسی موضوع بهداشت و سلامت روان در راستای بهداشت و سلامت جسم و تأثیرات متقابل آن ها بر یکدیگر پرداخته است. بلخی، در بیان اندیشه های خود در زمینه سلامت روان، متأثر ازآموزه های قرآنی وتعالیم دینی، سنت های حاکم بر نظام خلقت و هستی را به حکمت الهی و تدبیر امور عالم توسط خداوند نسبت داده است. وی به عنوان اولین روان شناس اسلامی، با استفاده از شیوه طب کل نگر و مکمل در به کارگیری رویکردهای روان درمانی، شناخت درمانی، روان شناسی فیزیولوژیک و تشخیص بیماری های روان تنی پیشگام بود. هدف از تدوین این مقاله با استفاده از روش اسنادی، شناسایی مفهوم، ماهیت، عوامل مؤثر و راه کارهای پیش گیری و مهار خشم از دیدگاه ابوزید بلخی است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که ماهیت خشم از منظر این اندیشمند مسلمان شامل عارضه ای نفسانی است که از اندوه و غم نشأت گرفته است و با نگرانی و دلهره خاتمه می یابد. ابوزید بلخی، منشأ بیماری های عصبی و اختلالات روانی را در چهار نوع ناهنجاری هیجانی، شامل ترس و اضطراب، خشم و پرخاشگری، غمگینی (حزن) یا افسردگی، و وسواس طبقه بندی کرده و هم چنین عوامل برانگیزاننده و شیوه های پیش گیری و مهار خشم را به دو دسته بیرونی و درونی تقسیم نموده است و در این خصوص راه کارهای مؤثری را در قالب شیوه های کنترل شناختی، عاطفی و رفتاری ارائه کرده است.

مدیران آموزشی، در کیفیت اجرای برنامه های آموزشی و پیشبرد اهداف تعلیم و تربیت لازم است از ویژگی ها و شایستگی های متناسب با این مسئولیت خطیر برخوردار باشند؛ زیرا یک نظام آموزشی بدون بهره مندی از مدیران شایسته، دلسوز، متقی، مخلص، مدبر و با تجربه، نایل به اهداف خود نمی گرددد . بنابراین استفاده از چارچوب کلی و نظام مند و اجرای طرح های مناسب در زمینه جذب، تربیت و نگهداری مدیران از ضروری ترین اقدامات در جهت اصلاح مدیریت آموزش و پرورش و حرکت به سوی اعمال اصل شایسته سالاری در مدیریت آموزشی است. پژوهش حاضر در صدد است با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و به کارگیری روش تحلیل متن به شیوه قیاسی- استقرایی، با در نظر گرفتن مفهوم شایستگی و فرایند شایسته سالاری، به بررسی صلاحیت های شخصی مدیران آموزشی از دیدگاه امام علی(ع) در نهج البلاغه بپردازد. یافته های تحقیق بیانگر آن است که در رویکرد شایسته گزینی، ویژگی های قدرت تسلط بر خویشتن هنگام بر انگیختگی، قاطعیت، رازداری و عیب پوشانی، رفق و مدارا و وفای به عهد و پیمان، از جمله صلاحیت های شخصی مدیران آموزشی در نهج البلاغه است که از نظر متخصصان علوم دینی و دانش مدیریت بیشترین اهمیت را دارا می باشند.

با مطالعه دقیق فرآیند شکل­گیری تفکر فلسفی در جهان اسلام و ورود آن به اندلس، و سیر در مکتب مترجمان طلیطله و سپس ترویج آن در دیگر کشورهای جهان غرب و با بررسی و تحلیل نقش هر یک از فلاسفه اسلامی و آثار آن ها در می یابیم که ابن سینا از معماران اصلی بنای تفکر، فلسفه و علم در شرق و غرب بوده است، تا حدی که می­توان ابن­سینا و حکمت سینوی را سرچشمه رشد و تحول تفکر فلسفی غرب در سده های میانی، تصور کرد. نقش مؤثر و پویای تفکر اسلامی در کشور اسپانیا به دلیل هویت تاریخی800 ساله آن تحت تأثیر حکومت اسلامی اندلس، این کشور را در سده های میانی به­ عنوان ناقل اصلی تفکر اسلامی به جهان غرب مبدل نمود. در عصر حاضر نیز موضع واقع گرای اندیشمندان و محققان اسپانیایی، در شیوه برخورد با نقش متفکران اسلامی در فلسفه و تأثیر آن در فلسفه مدرسی و سپس در رنسانس، بهترین تصویر را از جایگاه و نقش تفکر اسلامی در جهان غرب ارائه می­کند. این مقاله در صدد است به تبیین فرآیند سیر و میزان نقش و تأثیر ابن­سینا و حکمت سینوی بر اندلس و اسپانیای معاصر به عنوان گذرگاه انتقال فلسفه اسلامی به جهان غرب بپردازد.

انتخاب و انتصاب مسئولین رده های مختلف اداری و اجرایی، یکی از مسایل مهم و ضروری و از وظایف خطیر حکومت اسلامی است؛ چرا که مهم ترین عامل دوام یک نظام و حکومت، فرزانگی و شایستگی مسئولین و کارگزاران آن نظام می باشد. اگر مدیران شایسته و تربیت یافته در راس سازمان ها قرارگیرند، کیفیت فعالیت های سازمانی به طور فزاینده ای بهبود خواهد یافت. زیرا مدیریت شایسته، محور اصلی توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ملت ها به شمار می آید. بنابراین انتخاب و انتصاب افراد در رده های مختلف سازمانی باید بر اساس معیارها و ملاک هایی باشد تا افراد شایسته جهت تصدی پست های سازمانی انتخاب و به کار گمارده شوند. در پژوهش حاضر سعی بر این شده تا ضمن روشن ساختن مفهوم شایستگی و فرآیند شایسته سالاری، با استفاده از روش تحلیل محتوا به بررسی معیارهای انتخاب و انتصاب مدیران شایسته با عنایت به کلام گهربار مولای متقیان در کتاب ارزشمند نهج البلاغه پرداخته شود که معیارهای انتخاب و انتصاب مدیران در این پژوهش شامل معیارهای ایدئولوژیکی، معیارهای زمینه ساز و معیارهای تخصصی بوده که ریشه در جهان بینی اسلامی دارند.