فریبا پات

فریبا پات

مدرک تحصیلی: استادیارگروه تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، دانشگاه الزهرا

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۱ مورد.
۱.

جشن ها و کارکردهای آیینی آن در دوره گورکانیان هند (963-1118)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال ۱۳ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۵۱ 93 - 122

کلیدواژه‌ها: آیین جشن انسان شناسی فرهنگی گورکانیان هند

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۴ تعداد دانلود : ۹۴
جشن به عنوان آیین (Ritual) در دوره اوج حکومت گورکانیان هند، از زمان اکبرشاه تا دوره اورنگ زیب به شدت مورد توجه بود. تشریفات همراه با موسیقی و طرب، شور و نشاط زیادی به جشن ها بخشید تا جایی که آوازه این جشن های باشکوه، مرزهای امپراطوری گورکانی را درنوردید و ناظران خارجی را نیز به آگره کشاند. تلاش پادشاهان گورکانی برای برپایی این جشن هایِ مفصل و پرهزینه، تعدد و تنوع جشن ها و اهتمام به جشن های غیردینی و جشن های خاص بومیان، این سؤال را به ذهن متبادر می کند که کارکرد این جشن ها اعم از غیردینی و دینی چه بوده و چه چیز پادشاهان گورکانی را به برپایی این جشن ها سوق داده است؟ در این پژوهش سعی شده است با توجه به کارکرد آیین در انسان شناسی فرهنگی و با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و براساس منابع کتابخانه ای و نگاره های موجود در موزه ها این موضوع مورد بررسی و واکاوی قرارگیرد. بررسی ها نشان می دهد که جشن های این دوره به عنوان آیین، غیر از جنبه تفریح و سرگرمی، نقش مهمی در هویت بخشی و انسجام اجتماعی حول قدرت حاکم داشت و نماد قدرت و شوکت و ثروت تلقی می شد و به مشروعیت پادشاهان گورکانی کمک می کرد.
۲.

تأسیس نظام های دنیوی در صدر اسلام و نقد انگاره آخرت گراییِ دین اسلام (مطالعه موردی تأسیس نظام آموزشی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی سال ۵۵ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 296 - 279

کلیدواژه‌ها: اسلام آخرت گرا اسلام جامع گرا مستشرقان نظام آموزشی نهادهای دنیوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۶ تعداد دانلود : ۲۴۱
شماری از مستشرقان در آثار خود، ضمن بررسی تاریخ صدر اسلام این ادعا را طرح کرده اند که اسلام دینی آخرت گرا و به تأسیس نهادهای دنیوی بی اعتنا بوده است. این پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی و اتکای بر شواهد و مستندات گوناگون، تلاش دارد تا مسئله توجه به تأسیس نهادهای دنیوی را در صدر اسلام بررسی نماید. از این رو، برای دستیابی به این هدف، به طور ویژه تأسیس نظام آموزشی در صدر اسلام را مطالعه نموده است. یافته های پژوهش حاضر نشان داد که استدلال تاریخی به سود این ادعاست که رسول خدا(ص) در عصر خود، نظامی آموزشی را بنا نهاد. عوامل مختلفی در تأسیس این نظام آموزشی موثر بوده است که مهم ترین آن، خصلت اسلام به عنوان دینی که پیروان خود را به بهره مندی از دنیا بر محور توحید و عبودیت امر کرده است و دیگر اینکه، پیامبر(ص) برای آموزش اسلام به تازه گروندگان، مجاهدت بسیار نمود و به این آموزش جهت بخشید.
۳.

معماری اسلامی آناتولی در دوره گذار: استمرار و تحول در معماری امیرنشین های ترکمن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ و فرهنگ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱۰۸ 39 - 58

کلیدواژه‌ها: معماری اسلامی آناتولی سلاجقه روم امیرنشین های ترکمن قره مانیان امیرنشین آیدین امیرنشین منتشا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۴ تعداد دانلود : ۲۴۹
با آغاز دوره موسوم به امیرنشین های ترکمن در آناتولی، معماری اسلامی این منطقه نیز دوره متفاوتی را تجربه کرد. می توان از تحولات معماری این دوره به مثابه دوره گذار یاد کرد. به رغم اینکه سبک معماری به جای مانده از عهد سلاجقه روم، به شکلی رایج در بنای آثار و ابنیه استفاده می شد، اما به تدریج تغییراتی ملموس در معماری برخی امیرنشین های ترکمن پدیدار شد. نکته قابل توجه در این تغییرات در امیرنشین های آناتولی مرکزی ازجمله قره مانیان، چندان چشمگیر نبود، اما در امیرنشین های غرب آن مانند آیدین و منتشا نوآوری های ملموسی در معماری به وقوع پیوست. ازاین رو، پژوهش حاضر بر آن است تا با بررسی  معماری اسلامی این دوره از تاریخ آناتولی اسلامی و ترسیم ویژگی های آن، تحولات صورت گرفته را تبیین نماید. یافته های مقاله نشان می دهد که، اگرچه سبک معماری مسجد و مدرسه در شهرهایی مانند قونیه، مغنیسیا (مانیسا)، ارمناک و تیره، مبتنی بر سبک معماری دوره سلجوقیان بود، اما در امیرنشین های ترکمن غرب آناتولی، با وجود استمرار ویژگی های کلی سبک دوره پیشین، معماران این دوره تغییراتی مانند افزایش مساحت زیر گنبد در بناها و مساجد را به انجام رسانده اند. بر این اساس، می توان از معماری دوره ملوک الطوایفی امیرنشین های ترکمن به واسطه ویژگی استمرار و تحول در معماری این منطقه، به عنوان حلقه وصل معماری دو دوره مهمِ تاریخی سلجوقیان و عثمانیان در آناتولی یاد کرد.
۴.

بافته های موزه وزیری از دوره صفویه تا قاجاریه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنرهای زیبا - هنرهای تجسمی دوره ۲۶ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ 17 - 26

کلیدواژه‌ها: موزه وزیری یزد بافته ها دوره صفوی دوره زندیه دوره قاجار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۷ تعداد دانلود : ۲۴۳
 هدف این پژوهش بررسی و تحلیل بر روی منسوجاتی است که در کتابخانه و موزه وزیری شهر یزد، یکی از مجموعه های مهم فرهنگی- تاریخی ایران نگهداری می شود. این منسوجات به دوره های صفوی، زند و قاجار مربوط می شوند. در این نوشتار به منظور بررسی روند تحولات تولید منسوجات در دوره های مذکور، پارچه ها و لباس های این موزه به لحاظ تزئینات، طرح ها و نقوش، رنگ، جنس الیاف، شیوه های دوخت، انواع رودوزی ها و کاربرد هر یک از آن ها مورد بررسی قرار گرفته اند. ساده تر شدن دستگاه های بافندگی، استفاده از مواد اولیه با کیفیت پایین و قیمت ارزانتر، کاهش عیار طلا در گلابتون های به کاررفته و به کاربردن پارچه های روسی در مرمت منسوجات در دوره قاجار، از جمله مهم ترین تغییرات در هنر- صنعت پارچه بافی بعد از دوره صفوی بوده است.  این تغییرات، همگی حاکی از تأثیر عوامل سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ایران بعد از سقوط سلسله صفوی بر رکود و انحطاط هنر- صنعت پارچه بافی است. در این پژوهش منسوجات موزه وزیری برای نخستین بار شناسایی، عکاسی، طبقه بندی، تجزیه و تحلیل و به صورت علمی مستندسازی می شوند. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی و گردآوری اطلاعات با استفاده از منابع کتابخانه ای، مطالعات میدانی، مصاحبه با اساتید رشته های مختلف پارچه بافی و رودوزی های سنتی ایران و مشاوره با کارشناسان موزه ها بوده است.
۵.

کارکرد ازدواج های سیاسی در تنظیم روابط حکومت های متقارن ازقرن 4-7ق ( با تکیه بر تواریخ عمومی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ ایران بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۳۰) 25 - 44

کلیدواژه‌ها: ازدواج سیاسی خلفای عباسی بویهیان سلجوقیان غزنویان قراخانیان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۶ تعداد دانلود : ۳۳۸
ازدواج سیاسی، پیوندی مصلحتی میان خاندان های حکومتگر بود و به عنوان راهکاری مؤثر برای دستیابی به اهداف مهم حکومتی محسوب می شد. این نوع ازدواج از قرن چهارم ق به بعد، همزمان با شکل گیری و توسعه ی حکومت های نیمه مستقل در ایران، رواج بیشتری یافت. حاکمان که نیازمند برقراری روابط مسالمت آمیز و بهره برداری از موقعیت های پیش رو بودند، در حل معادلات پیچیده ی سیاسی از آن استفاده می کردند. در این خصوص که ازدواج های سیاسی در تنظیم روابط حکومت ها از قرن 4-7ق چه کارکردی داشته، تا کنون پژوهشی منسجم وموضوعی به ویژه مبتنی بر تواریخ عمومی انجام نیافته است. یافته ها نشان می دهد، برخی از خلفای عباسی، حکومت های نیمه مستقل آل بویه، غزنویان، سلجوقیان، قراخانیان و برخی از حکومت های محلی بیشترین بهره برداری را از آن داشته اند. نتایج حاکی از آن است که حکومت ها معمولا برای حفظ موقعیت، مقابله با دشمن، تعمیق دوستی، صلح و امنیت، گسترش قلمرو و به ندرت تهدید و تحقیر، پیوند زناشویی برقرار می نمودند. کارکرد عمده این ازدواجها تسهیل، تضمین و تکمیل توافقات بود و گاه تنها راه حل محسوب می شد. مقاله ی حاضر با روش توصیفی تحلیلی به تبیین مصادیق ازدواج سیاسی در تنظیم روابط حکومت ها خواهد پرداخت.
۷.

موسیقی درکتاب عقد الفرید ابن عبدربه: جواز موسیقی، نوازندگان زن و مرد و انواع سازها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی سال ۵۴ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ 313 - 332

کلیدواژه‌ها: ابن عبدربه العِقد الفرید الیاقوته الثانیه موسیقی سازها دوره اموی دوره عباسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۹ تعداد دانلود : ۲۵۳
بخش «الیاقوته الثانیه فی علم الالحان و اختلاف الناس فیه» در کتاب  العقدالفرید ، یکی از مهم ترین منابع آگاهی ما از بحث های مربوط به جایگاه موسیقی و وضع و حال موسیقیدانان و انواع سازها در دوره اموی و عباسی است. ابن عبدربه اندلسی از جمله دانشمندانی است که در این بخش از کتابش به سود موسیقی و هنرهای مرتبط با آن مثل نوازندگی و آوازخوانی رأی داده و بر نوع «موسیقی آوازی» مورد علاقه روزگار خود تأکید کرده است. وی ضمن معرفی هفتاد و هفت تن از موسیقی دانان زمان امویان و عباسیان که بیشتر آن ها مرد و جزو هنرمندان درباری بودند، روابط میان خلفا و هنرمندان را دوستانه به تصویر کشیده و شماری از سازهای رایج آن زمان را معرفی کرده است. در این مقاله کوشش شده است تا دیدگاه ها و استدلال های ابن عبدربه در باب موسیقی و نقش و جایگاه موسیقی دانان دوره های اموی و عباسی، به صورت تحلیلی و آماری بررسی شود.
۹.

مریم؛ زنی در مقام ولایت یا نبوت؟ بازخوانی داستان مریم در قرآن و تقابل آن با تفسیر مرد محورانه از این داستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه زنان سال یازدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۳۳) 1-27

کلیدواژه‌ها: مریم زن در سنت اسلامی کرامت طهارت نبی ولی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۸ تعداد دانلود : ۳۶۱
داستان زندگی حضرت مریم از جمله داستانهای مشترک قرآن و اناجیل اربعه (عهد جدید) است. با وجود این مریم در این داستانها نقش و جایگاه یکسانی ندارد. با استناد بر اناجیل ویژگی های مهم مریم به اعتبار مادر عیسی بودن و تولد معجزه آسای او است. اما این تصویر در فرهنگ و سنّت مسیحی به تدریج تا آنجا تحوّل می یابد که مریم به شخصیتی مقدّس بدل می شود و مقام الوهیّت پیدا می کند. به این تصویر در قرآن اشاره می شود و در واقع حکایت قرآن از داستان مریم با نفی این دیدگاه همراه است. امّا در مجموع آنچه در قرآن حکایت می شود بسیار فراتر از روایت اناجیل است. در آیات قرآن ویژگی هایی برای مریم نقل می شود که بی شباهت به ویژگی های انبیاء نیست. هرچند که مفسرّان به ویژه مفسرّانی با گرایش های عرفانی تلاش کرده اند این ویژگی ها را به گونه ای دیگر تفسیر کنند و در نهایت مریم را واجد مقام ولایت بدانند. در این مقاله ضمن سیر تحوّل جایگاه مریم در مسیحیّت و اسلام بازگو می شود به این موضوع مهم نیز پرداخته می شود که چرا در سنّت اسلامی مریم و بالطبع زن، از مقام نبوّت باز می ماند و در تصوّف و عرفان اسلامی مقام او تنها در حد یک ولی پذیرفته می شود.
۱۱.

تحولات مفهومی «محراب»، با تأکید بر منابع قرن سوم وچهارم هجری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال نهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳۴ 73-87

کلیدواژه‌ها: مسجد محراب معناشناسی تاریخی معماری اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۷ تعداد دانلود : ۱۳۴۸
واژه «محراب» پیش از اسلام وجود داشت. محراب پس از فتوحات اسلامی، یکی از مؤلفه های اصلی مساجد اسلامی شد. تغییر در ساختار و کارکرد محراب در این دو دوره به شیوه های گوناگون قابل بررسی است. بررسی تحولات مفهومی یکی از روش های مطالعات تاریخی است. این نوشتار بر آن است تا از طریق استخراج داده های منابع اسلامی اعم از کتاب های لغت، تفسیر، منابع تاریخی و جغرافیایی قرن سوم و چهارم که این واژه بارها در آنها به کار رفته، بخشی از تحولات مفهومی آن را که منعکس کننده تحولات کارکردی و ساختاری محراب درگذر زمان است، بررسی کند. در این پژوهش از روش مطالعه زمان گذر (معناشناسی تاریخی) استفاده شده است. این روش تحولات معنایی را در چهار نوع تخصیص، توسیع، تنزل و ترفیع مطالعه می کند. کاربرد این روش در بررسی تحولات معنایی واژه محراب در متون نشان می دهد که این واژه از دلالت بر کل به دلالت بر جزء؛ از معنای عام به خاص (تخصیص معنایی) و همچنین از معنای غیردینی به معنای صرفاَ دینی (ترفیع معنایی) تغییر یافته است.
۱۲.

بررسی تاریخی شاخت در مورد تاثیر حقوق عرفی بر حقوق اسلامی

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال یازدهم بهار ۱۳۹۵ شماره ۴۲

کلیدواژه‌ها: شاخت حقوق عرفی حقوق اسلامی فقه اسلامی شریعت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۵ تعداد دانلود : ۳۳۲
ژوزف شاخت اسلام شناس آلمانی و متخصص در فقه اسلامی معتقد است شریعت اسلام بارزترین تجلی شیوه زندگی اسلامی و جوهر اسلام است و تمامی عرصه های زندگی مسلمانان متاثر از شریعت اسلامی بوده و درک اسلام بدون فهم شریعت غیر ممکن است. او در عین حال که حقوق اسلام را حقوقی مستقل می داند، آن را مشتمل بر مواد گوناگونی از قوانین عربستان و عناصر قابل توجهی از قوانین سرزمین های مفتوحه (اعم از حقوق رومی- کلیسایی- تلمودی و...) نیز می داند که به صورت عرف های رایج حقوقی وارد نهاد نوپای حقوقی اسلام شده و در آنجا با یکدیگر هماهنگ گشته اند.
۱۳.

رسم اجازه نویسی در سنت تعلیمی هنرخوشنویسی عثمانی: تحلیل ساختار و محتوای اجازه نامه ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی سال چهل و نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲ 143 - 170

کلیدواژه‌ها: سنت تعلیمی خوشنویسی اجازه نویسی اجازه نامه اذن نامه اهلیت نامه خط اجازه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷۳ تعداد دانلود : ۴۷۲
در سنت تعلیمی خوشنویسی عثمانی رسمی وجود داشته که به «اجازه نامه»، «اذن نامه» یا «اهلیت نامه» شناخته می شود. این رسم ظاهراَ فقط در خوشنویسی عثمانی رواج داشت. بر اساس این رسم شاگرد قطعه ای را به خط نسخ، ثلث یا نستعلیق می نوشت و آن را به رؤیت استاد یا استادانی می رساند و استادان نیز غالبا با خطی موسوم به «خط اجازه» و با الفاظی به عربی آن را تأیید می کردند. افزون بر بررسی مفهوم اجازه و خاستگاه آن در این سنت تعلیمی، پژوهش درباب ساختار و محتوای اجازه نامه ها و شناخت خط موسوم به خط اجازه، اندازه اجازه نامه ها، عبارت های اجازه و محل رقم اجازه برای شناخت بهتر این رسم لازم است که این نوشتار آن را بر عهده دارد.
۱۴.

اوضاع سیاسی- اقتصادی مرو در جاده خراسان تا حمله مغول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال هشتم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۳۱

کلیدواژه‌ها: حمله مغول جاده خراسان ثبات اقتصادی مرو تغییرات سیاسی مرو

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی خوارزمشاهی اقتصادی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی تاریخ محلی
تعداد بازدید : ۱۳۶۲ تعداد دانلود : ۱۱۸۹
اقتصاد و سیاست اگر چه بر همدیگر تأثیر می گذارند، اما آهنگ تغییرات و تحولات سیاسی لزوماً با تغییرات اقتصادی هم آهنگ نیست. مرو بعد از فتح اسلام تا حمله مغول به واسطه جایگاه خاص آن در جاده خراسان و وضعیت مناسبش برای کشاورزی، به رغم تغییرات و تحولات سیاسی نمونه ای از این رشد و ثبات اقتصادی است. جاده خراسان به عنوان مشهورترین و اصلی ترین راه منتهی به چین از یک طرف و از طرف دیگر منتهی به بغداد پایتخت عباسیان، پس از ظهور و گسترش اسلام نقش مهمی در بازرگانی و تجارت شرق و غرب بر عهده گرفت به طوری که هر ساله چندین کاروان، هر یک مرکب از صدها تاجر از طریق این راه برای آوردن کالاهایی چون ابریشم، مشک، کافور، دارچین و ... به چین می رفتند. یکی از مهمترین شهرهایی که در مسیر این جاده و در سر راه بازرگانی آن قرار داشت شهر مرو بود. اگرچه خاندان های حکومتگر مختلفی بر مرو استیلا یافتند، اما وضع اقتصادی آن تقریباً از ثبات نسبی برخوردار بود و جز حمله مغول آسیب جدی ندید. حمله مغول هم در وضع اقتصادی و هم در بافت جمعیتی این شهر تغییر جدی ایجاد کرد.
۱۵.

تحلیل و بررسی دیدگاه دنیس اسپلبرگ در مورد آیات افک (النور/11-20) (مدخل ""عایشه""در دائره المعارف قرآن لایدن)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال سیزدهم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۴ (پیاپی ۳۲)

کلیدواژه‌ها: جنسیت شیعه عایشه ماجرای افک

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات تاریخ قرآن
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره‌ حضرت محمد(ص)
تعداد بازدید : ۹۰۰ تعداد دانلود : ۸۶۰
ماجرای افک(النور11-20) یکی از قسمت های اصلی مدخل ""عایشه "" در دائره المعارف قرآن نوشته دنیس اسپلبرگ است. نویسنده بدون پرداختن به این آیات تنها به گزارش شأن نزول آن اکتفا کرده است. وی آیات مذکور را صریح ترین آیات قرآن در مورد عایشه می داند، در حالی که آیه 4 سوره التحریم در این خصوص صراحت بیشتری دارد. وی همچنین این آیات را بارزترین نمود اختلافات فرقه ای مسلمانان می داند در حالیکه شیعه و سنی در این خصوص اختلاف جدی ندارند. وی ادعا می کند شیعه ام المؤمنین عایشه را به زنا متهم می کند که این خود اتهامی به شیعه است که نه تنها عایشه بلکه همه همسران انبیا را از این عمل مبرا می دانند. اسپلبرگ تفسیر را مجالی برای اعمال تعصبات و خواسته های مفسر تلقی می کند. در حالی که تفسیر از نگاه مسلمانان دارای شرایط و ضوابط خاصی است. تأثیر بیش از حد پیش دانسته ها وعلایق در تفسیر مطلبی است که در هرمنوتیک فلسفی ریشه دارد و لوازم فاسدی به دنبال دارد. وی همچنین تأکید می کند جنسیت بر تفسیر قرآن اثرگذار است؛ اما باید گفت تفاوت تفاسیر در آیات مربوط به زن ریشه در مبانی معرفتی مفسر و شرایط فرهنگی اجتماعی عصر او دارد و کمتر به جنسیت مفسر مربوط است. واژگان کلیدی: عایشه، ماجرای افک، شیعه، جنسیت
۱۶.

ارتباط حکمت کهن ایران با نظام اخلاقی جوانمردی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۲ زمستان ۱۳۹۴ شماره ۴۶ 103 - 126

کلیدواژه‌ها: حکمت خرد آیین جوانمردی آیین پهلوانی فتوت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۲ تعداد دانلود : ۱۸۲
متون حکمی کهن ایران جهان بینی ای را ترسیم می کند که در آن راستی و نیکی در پندار و گفتار و کردار، خردورزانه، و جهان عرضه نبرد با ناراستی و بدی تلقی می گردد.از این رو این حکمت انسان هایی را می پروراند که با پیروی از نظام اخلاقی جوانمردانه و پهلوانانه سعی در بهبود اوضاع جهان و زندگی خود دارند. در این مقاله کوشش بر این است تا به کمک شواهد تاریخی و ادبی قبل و پس از اسلام حضور و نفوذ این حکمت و ارتباط آن با نظام اخلاقی جوانمردی (آیین جوانمردی) روشن شود.
۱۷.

خوشنویسی درآغاز عصر صفوی: تحولات،کارکردها، حامیان و هنروران

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی سال چهل و چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۰ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: صفویه خوشنویسی خط. خوشنویسان حامیان خوشنویسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۸۹ تعداد دانلود : ۹۸۳
سرآغاز فرمانروایی صفویان- عصر سلطنت اسماعیل و طهماسب- دوره بالندگی هنر خوشنویسی در ایران است. این هنر در این عصر، سه دوره تقریباً برابر را گذراند. نخست دوره گذار و انتقال از سنت های پیشین به ویژه عصر تیموری به صفویان تبریز است؛ دوره دوم که مقارن با نخستین سال های سلطنت طهماسب و اقبال او به هنر کتاب آرایی است، دوره قاعده مند شدن برخی از خطوط به ویژه نستعلیق و کاربرد آن برای نخستین بار در کتابت قرآن است؛ دوره سوم که با توبه طهماسب و کناره گیری او از هنر همزمان است، اگر چه موجب رکودی آشکار در برخی هنرها شد، اما هنر خوشنویسی از آسیب جدی در امان ماند. خوشنویسی در این دوره دو کاربرد مشخص داشت. نخست، کارکرد هنری؛ دوم: کارکرد اداری. این پژوهش بر آن است تا پس از بیان تحولاتِ هنر خوشنویسی، انواع ِخطوط و اهمیت هر یک از آنها در نیمه نخست عصر صفوی، نقش حامیان آن را همراه با معرفی برجسته ترین خوشنویسان نستعلیق و عوامل مؤثر در پایگاه اجتماعی و معیشتی آنان، بررسی کند.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان