تبیین لذت بی غرض کانتی از منظر علوم شناختی (مقاله پژوهشی حوزه)
درجه علمی: علمی-پژوهشی (حوزوی)
آرشیو
چکیده
اطلاق و تلقی زیبا از پدیدارهای هستی در درازنای اندیشه انسان اندیشمند، پیوسته یکی از موضوعات پرکشش و البته چالشی بوده است. فلسفه ورزی با همه ابزارها و رویکردهای گونه گون خودیکی از راه های پاسخ به این مسئله بوده و هست. یکی از فیلسوفانی که گام های بسیار ارزشمندی در مطالعه و بررسی امر زیبا و چیستی و چرایی آن برداشته است، امانوئل کانت است. نگره «لذت بی غرض» در رویارویی با امر زیبایکی از مهم ترین تأملات فلسفی اوست که در کتاب نقد قوه حکم به آن پرداخته است. طی چند دهه اخیر که رشد علوم تجربی به ویژه در حوزه عصب شناسی،شتابی روزافزون گرفته است، دانشمندان این علوم تلاش کرده اند درضمن پژوهش های کلان خود،به فهم و درک علمی ای از برخی مسائل مشترک باعلوم انسانی و هنر،ازجمله زیبایی و لذت برآمده ازآن برسند.در این مسیر، یافته های بسیاردرخوری نیز ارائه کرده اند.این یافته هاوبرخی شباهت ها، زمینه ورود آنها به مطالعات میان رشته ای فلسفهو علوم شناختی را فراهم کرده است. آنچه در این جستار آمده است، مطالعه و بررسی ای است توصیفی و تحلیلی از لذت زیباشناسانه بی غرض کانتی و توضیحی که علوم شناختی برای آن خواهندداشت.بررسیها نشان می دهند با وجود چندلایه بودن این رابطه، تمایز «خواستن» و «دوست داشتن» در سیستم پاداش مغز، امکان لذت بی غرض به معنای کانتی آن را ممکن می سازد.Explanation of Kantian Disinterested Aesthetic Pleasure from the Perspective of Cognitive Sciences
The attribution and perception of beauty in the phenomena of existence have consistently been one of the most intriguing and challenging subjects throughout the history of human intellectual thought. Philosophizing, with its diverse tools and approaches, has been and remains one of the primary avenues for addressing this issue. Among the philosophers who have made significant contributions to the study of beauty, its essence, and its underlying causes, Immanuel Kant stands out. His notion of "disinterested pleasure" in encountering the beautiful, elaborated in Critique of Judgment, is one of his most profound philosophical reflections. In recent decades, the accelerated growth of empirical sciences, particularly neuroscience, has led scientists to explore scientific understandings of shared topics between the humanities, arts, and their own disciplines—including beauty and the pleasure it evokes. Their research has yielded notable findings, which, alongside observed parallels, have facilitated interdisciplinary studies bridging philosophy and cognitive sciences. This essay presents a descriptive and analytical examination of Kantian disinterested aesthetic pleasure and the explanations offered by cognitive sciences. The study reveals that despite the complexity of this relationship, the distinction between "wanting" and "liking" within the brain’s reward system enables the possibility of disinterested pleasure in the Kantian sense.
تبلیغات
