بشارت ولادت عیسی به مریم

بخش عمده ای از اختلاف قرائات قرآن، که غالباً ذیل اصول قرائات تعریف می شوند، صرفاً جنبه آوایی دارند. با این حال، گاه ادای واژه ای به گونه ای است که با کلمه ای متفاوت از نظر دستوری همسان می شود. در این موارد، اختلاف قرائات از پدیده ای صرفاً آوایی فراتر رفته، در تحلیل دستوری و به تبع آن برداشت تفسیری از آیات انعکاس می یابد. در این مقاله، کلمه لاهب در مریم/ 19 به عنوان نمونه بررسی می شود که در خوانش آن اختلاف آوایی، دستوری و تفسیری درهم تنیده است. در خوانش این واژه با همزه (سازگار با نگارش به صورت لاهب) فعل به صیغه متکلم وحده است، حال آنکه خوانش آن با یاء (سازگار با نگارش به صورت لیهب) با فعل به صیغه مفرد مذکر غائب همسان می شود. مسئله پژوهش این است که اختلاف خوانش در این کلمه برآمده از اختلاف آوایی همزه بوده که به تفاوت در صیغه فعل از متکلم  به غائب تعبیر شده و نهایتاً به تفسیری متفاوت از آیه انجامیده، یا اینکه مفسران متقدم برای حل معضلی تفسیری به خوانشی از آیه تمسک جسته اند که ازقضا با مسئله اختلاف آوایی همزه هم پوشانی یافته است. پژوهش نشان می دهد که دو قرائت مختلف در این آیه با هم تلفیق شده اند: یکی فعل متکلم وحده با ابدال همزه به یاء، چنان که به روایت ورش از نافع مدنی نقل شده، و دیگری فعل مفرد مذکر غائب، که به ابوعمرو بصری منسوب است.