کارکردهای سیاسی و اجتماعی

در این مقاله، بررسی می شود که قصه در عصر صفوی به چه دلیل نسبت به هر دوره ای در طول تاریخ ادبیات، از نظر کمی و کیفی، رشد کرده است. برای این منظور، قصه های عصر صفوی مورد بررسی قرار گرفته است. نتیجه حاصل از این بررسی نشان می دهد که دلیل رشد قصه در این عصر، کارکرد سیاسی و اجتماعی قصه بوده است. اهمیت قصه از منظر سیاسی در این عصر، تحکیم و توسعه مبانی ایدئولوژیک حکومت است که ذیل دو عنوان «عناصر شیعی در قصه های عصر؛ واگردانی مخالفان به مذهب تشیع» و «ادغام قهرمان ملی در پهلوان مذهبی: امام-پهلوان» نشان داده شده است. از منظر اجتماعی نیز نشان داده شده که قصه در این دوره -در میان توده- از محبوبیت قابل توجهی برخوردار بوده و شنوندگان قصه، متعهدانه و البته با اشتیاق برای شنیدن قصه در مکان های نقل قصه به ویژه قهوه خانه ها، حاضر می شده اند. مجموعه این دو عامل سیاسی و اجتماعی، باعث شده است که نقال، همرده ملک الشعرا و گاه جایگاهی والاتر داشته و باعث اهمیت و نیز پیش تازی قصه در این دوره بر انواع دیگر ادبی شده است.