پیامدهای محیط زیستی

هدف اصلی این مقاله بررسی پیامدهای محیط زیستی گردشگران بر نواحی ساحلی دریای مازندران است. جامعه ی آماری این پژوهش شامل تمامی گردشگران سواحل دریای مازندران است. از طریق فرمول کوکران 270 نفر از این گردشگران به عنوان نمونه ی آماری تعیین گردید و به وسیله ی نمونه گیری تصادفی نیز انتخاب شدند. داده های مورد نیاز از طریق پرسشنامه از دیدگاه خانوارهای ساکن در سواحل و مسئولان مرتبط گردآوری شد، که روایی ظاهری و محتوایی پرسشنامه آن بر اساس نظر اساتید مرتبط و پایایی آن بر اساس آلفای کرونباخ (81/0 – 92/0) تأییدگردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار آماریSPSS استفاده گردیده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که پیامدهای مثبت محیط زیستی گردشگران ساحلی نسبت به پیامدهای منفی آن کثرت بیشتری دارد و اکثر افراد از ویژگی های طبیعی سواحل رضایت دارند؛ ولی از امکانات و تسهیلات رفاهی و بهداشتی رضایت چندانی ندارند. 76 درصد سواحل را از لحاظ مطلوبیت، متوسط و خوب می دانندو حدود 23 درصد افرادسواحل را از لحاظ مطلوبیت مناسب نمی دانند. همچنین اکثر گردشگران معتقدند هتل ها، رستوران ها و مراکز تفریحی در ایجاد پیامدهای محیط زیستی منفی در سواحل نقش مهم و تأثیرگذاری دارند.

افزایش بی رویه شهرها و رشد ناموزون آنها به دلیل رشد طبیعی جمعیت و مهاجرت های بی رویه، یکی از مشکلات اساسی شبکه شهری ایران است. شهرها به گونه های مختلفی از جمله توسعه درونی یا درون زا، توسعه شهری متصل یا پیوسته و توسعه شهری منفصل رشد می کنند. اما مسئله دارای اهمیت، چگونگی شکل گیری رشد و توسعه کالبدی و میزان و نحوه گسترش شهرهاست که پیامدهای اقتصادی – اجتماعی و به ویژه محیط زیستی گوناگونی را به همراه داشته است. هدف مقاله حاضر بررسی و تحلیل عوامل موثر بر گسترش کالبدی شهر پیرانشهر و پیامدهای محیط زیستی آن به منظور توسعه آتی شهر و کنترل و هدایت عوامل و نیروهای تعیین کننده آن می باشد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های تحلیل عاملی، تحلیل رگرسیون چند متغیره (با کاربرد نرمافزار SPSS)، و همچنین استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست 8 و مدل کراس تب در سال های 1365 تا 1395 در دو دوره پانزده ساله برای شهر پیرانشهر انجام شد و با استفاده از تکنیک های پردازش تصاویر ماهواره ای و سیستم اطلاعات جغرافیایی مورد ارزیابی و تحلیل قرار گرفته اند. نتایج این مقاله نشان می دهد که مساحت ساخته شده شهر پیرانشهر از 144 هکتار در سال 1365 به 77/958 هکتار در سال 1395 رسیده است که نشان دهنده گسترش کالبدی 5/6 برابر برای این شهر است که این گسترش کالبدی نتیجه افزایش جمعیت (رشد طبیعی – مهاجرت) و تغییر کاربری اراضی (کشاورزی، باغات؛ اراضی بایر)، به اراضی ساخته شده شهری بوده است.

 کشور ایران هم زمان با مسئله تحریم و اثرات منفی آن در بخش های مختلف اقتصادی و نیز چالش های محیط زیستی متعدد روبروست. بررسی میزان اثرگذاری تحریم ها بر تشدید معضلات محیط زیستی در ایران هدف اصلی این پژوهش بوده و برای این منظور در قالب سه سناریوی کاهش ۶۰، ۶۵ و ۷۰ درصدی صادرات نفت، اثرات تحریم بر افزایش انتشار دی اکسیدکربن در ایران بررسی شده است. برای این منظور از الگوی GTAP-E-Power که یک الگوی تعادل عمومی قابل محاسبه است به صورت پویا استفاده شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که کل انتشار دی اکسیدکربن در ایران با اعمال تحریم های نفتی افزایش می یابد و با تشدید تحریم ها بر میزان انتشار آن افزوده می شود. در بررسی میزان انتشار دی اکسیدکربن به تفکیک بخش های اقتصادی مشخص شد بخش های تولید و توزیع برق، صنایع با فناوری پایین، تولید برق با سوخت های فسیلی بارپایه و تولیدات نفتی به عنوان بخش هایی بوده اند که هم بیشترین افزایش را در انتشار دی اکسیدکربن داشته اند و هم بر شدت این انتشار با تشدید تحریم ها افزوده می شود. در مقابل بخش های تولید برق با صنایع تجدیدپذیر بارپایه و صنایع با فناوری بالا بخش هایی بوده اند که در سه سناریو اعمال شده، باکاهش در تولید دی اکسیدکربن یا با افزایش اندک نسبت به سایر بخش ها مواجه گردیده اند. با توجه به نتایج به دست آمده توصیه های سیاستی شامل رفع تحریم ها به عنوان اولویت کلان سیاسی و اقتصادی، سرمایه گذاری در حوزه تولید محصولات نفتی با دسترسی به فناوری های نوین، تمرکز بر توسعه منابع تجدیدپذیر در تولید برق، تقویت صنایع با فناوری بالا با امکان دسترسی به فناوری های پیشرفته و تمرکز بر بخش های تاب آور در برابر تحریم ها پیشنهاد می گردد.