نظام اکتساب

امروزه، نیازسنجی به عنوان یکی از ورودی های اصلی نظام اکتساب دفاعی در جهان مطرح است که کشورها آن را مبنای برنامه ریزی ها، در پیش گرفتن یک رویکرد و تصمیم گیری های خود جهت ارائه راه حل برای مقابله با دشمن قرار می دهند. با توجه به پویایی، پیچیدگی و عدم قطعیت محیط های آینده، دیگر رویکرد سنتی به نیازسنجی (تهدیدمحوری)، چندان موثر نیست. عدم استفاده از یک الگوی یکپارچه و جامع نیازسنجی و مبتنی بودن رویکرد فعلی بر تهدیدمحوری، موجب شده است تا اثربخشی فعالیت های دفاعی کشور به قیمت هزینه های هنگفت میسر باشد. این پژوهش با هدف طراحی یک الگوی جامع نیازسنجی مبتنی بر قابلیت محوری و استخراج عناصر احتمالی قابلیت کشور انجام شده است. برای این منظور، ابتدا با روش مطالعه تطبیقی نظام های نیازسنجی دفاعی کشورهای آمریکا، استرالیا، انگلستان و کانادا مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت، سپس با استفاده از روش «فراترکیب» ضمن بررسی کیفی الگوهای استخراج شده، از نقاط قوت آنها استفاده شد و یک الگوی نیازسنجی قابلیت محور برای کشور طراحی گردید. در ادامه الگوی طراحی شده با استفاده از روش گروه کانونی مورد اصلاح و اعتبارسنجی قرار گرفت. همچنین عناصر قابلیت کشورهای مختلف استخراج گردید و با استفاده از الگوی هفت اس مکینزی و نظریه قابلیت های پویا، تحلیل شد. نتایج نشان داد که این عناصر به لحاظ ماهیت، از جنس قابلیت های پویا هستند و بر 5 حوزه «سیستم»، «راهبرد»، «کارکنان»، «مهارت ها» و «سبک مدیریت و رهبری» تمرکز دارند. در پایان فهرستی از عناصر قابلیت برای کشور پیشنهاد گردید.

فناوری های نوظهور فناوری هایی هستند که انتظار می رود طی افق زمانی 10 تا 20 سال به مرحله بلوغ می رسند و فرصت هایی را ارائه می دهند، اما چالش هایی را نیز برای تصمیم گیرندگان نظام اکتساب در حوزه دفاع و نیروهای مسلح ایجاد می کنند. منظور از نظام در اینجا هنجارها، قوانین، انتظارات، اهداف، نهادها و انگیز هایی که  هدایتگر عکس العمل سازمان های نظامی در مواجهه با فناوری های نوظهور است و  همچنین زیرساخت ها و مبادلاتی است که برای سازمان های نظامی در ورود به این حوزه ضرور اند. نظام هایی که دارای ساختاری منظم از اجزای اساسی ( قطعات، روابط و رفتار) هستند و در تعاملی پویا با یکدیگر و محیط قرار دارند. مقاله حاضر در تلاش است تا با استفاده از روش فراترکیب، یافته های مطالعات صورت گرفته در این خصوص را به صورت نظامند بررسی کرده و بر اساس فرایند شکل گیری و دستاورد خروجی، به تحلیل آن ها بپردازد.برای این منظور، با مراجعه به اسناد و مدارک معتبر قابل دسترس در پایگاه های الکترونیکی در بازه زمانی 2008 تا 2023  از میان 235 مقاله انتخابی، تعداد 64 مقاله مناسب شناسایی شدند. به منظور تحلیل مقاله های انتخاب شده و شناسایی ابعاد و مولفه های موثر در طراحی نظام اکتساب فناوری های نوظهور از روش تحلیل محتوا استفاده شد. در ادامه به منظور اعتبارسنجی مفاهیم استخراج شده، از روش دلفی و با حضور تعدادی از صاحبنظران بهره جسته شد. یافته ها  در قالب 6بعد و 24 مولفه شامل«دیدبانی هوشمند راهبردی فناوری »، ، «مدیریت راهبردی توان رزمی»، «مدیریت راهبردی فناوری»، «مدیریت راهبردی اکتساب فناوری»، «مدیریت راهبردی چرخه عمر فناوری»، و «رهبری فناوری» ارائه شد.