شاخص های زیست اقلیمی

یکی از کاربردهای اقلیم در برنامه ریزی محیطی شناخت پتانسیل های بیوکلیمایی مناطق مختلف است. در این تحقیق، شرایط زیست اقلیمی شهر اسلام آباد غرب براساس داده های اقلیمی در مقیاس ماهانه براساس شاخص های زیست قلیمی، بیکر، ترجونگ، فشار عصبی، سوز باد و اولگی ارزیابی شد، نیازهای گرمایشی و سرمایشی شهر اسلام آباد غرب نیز با استفاده از داده های دمای روزانه و روش درجه روزهای فعال (GDD) در آستانه های دمایی مختلف مشخص گردید. نتایج نشان می دهد که، ماه های فروردین، اردیبهشت، مهر و آبان دارای بیوکلیمای آسایشی و ماه های آذر، دی، بهمن و اسفند به دلیل تنش سرما و ماه های خرداد، تیر، مرداد و شهریور نیز به علت تنش گرما خارج از محدوده آسایش هستند. نتایج شاخص های ترجونگ، اولگی و سوز باد با شرایط اقلیمی منطقه همخوانی بیش تری دارند. براساس آستانه 10 درجه سانتی گراد پتانسیل گرمایی منطقه مورد مطالعه از اواسط خرداد تا اواخر شهریور ماه به بالاترین سطح می رسد، با توجه به پتانسیل گرمایی در این بازه زمانی بیوکلیمای انسانی خارج از محدوده آسایش قرار دارد، برای تعدیل دمای محیط نیاز سرمایشی ضروری می باشد. با توجه به واقع شدن منطقه در اقلیم نیمه سرد وجود 207 درجه روز سرمایش و 2273 درجه روز گرمایش لزوم برنامه یزی جهت طراحی اقلیمی که به کاهش مصرف انرژی منتهی گردد را بیش از پیش ایجاب می کند. بالاترین میزان انحراف از شرایط بهینه حرارتی از آبان تا دی ماه رخ م ی دهد، که استفاده از نیاز گرمایش برای ت عدیل دمای محیط را ضروری می سازد. نتایج این دستاوردها در بهینه سازی مصرف انرژی همچنین مدیریت سیستم های گرمایشی و سرمایشی در مناطق مسکونی حائز اهمیت است.

آسایشاقلیمییکیازمهمترینعواملمؤثردرزندگیانساناستوشناختشرایطزمانیومکانیاینمسئلهنقشاثرگذاریدربرنامه ریزی برایرفاهوپیشرفتجامعهانسانیدارد.هدفازاینمطالعهبررسیشاخص هایزیستاقلیمیبرارزیابیآسایشانساندراستانخوزستانمی باشد.پژوهشحاضرازنظرروشتحقیقتوصیفی-تحلیلیوازنظرهدفکاربردیاست.دراینتحقیق،بهمنظورارزیابیشرایطاقلیمآسایشبااستفادهازشاخص هایبیوکلیماییبیکر(CP)،دمایمؤثر(ET)واقلیمگردشگری(TCI)وداده هایاقلیمیطیدورهآماری20ساله(1392-1372)شرایطآسایشیدرمناطقمختلفاستانخوزستانتجزیهوتحلیلگردید.درنهایتپسازمحاسبهضرایبشاخص هایزیستاقلیمی،براینشاندادنبهترتغییراتضریبآسایشحرارتیدراستانخوزستانپهنهبندیهریکازشاخص هابهوسیلهنرمافزارGISصورتگرفت.بررسیشاخص هایزیستاقلیمینشاندادکهاستانخوزستاندرطولسالباداشتنتنوعبیوکلیمایی،ازشرایطبسیارگرمتابسیارخنکبرخورداراست.اواخربهاروطولتابستانازمحدودهآسایشبیوکلیماییخارجاست،ولیدرفصولپاییز،زمستانونیمهاولفروردینماهباتوجهبهبرودتهوا،شرایطآسایشبهتریبراستانحاکماست.

با توجه به رابطه تنگاتنگ اقلیم و گردشگری، سازمان های گردشگری باید در برنامه ریزی ها و طراحی های آینده، پتانسیل های زیست اقلیمی مناطق را مدنظر قرار دهند. در این پژوهش به منظور شناخت قابلیت های اقلیم گردشگری در منطقه آزاد چابهار از شاخص های زیست اقلیمی ترجونگ، شاخص گرما، humidex، فشار عصبی، دمای مؤثر و بیکر استفاده شد. در همین راستا داده های هواشناسی ایستگاه سینوپتیک چابهار که در منطقه آزاد واقع شده است، در طی دوره 1981 تا 2010 مورد استفاده قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که در این منطقه، ماه های ژانویه، فوریه و دسامبر از بیشترین آسایش اقلیمی برای گردشگری برخوردار هستند و کلیه مدل ها مطلوبیت این ماه ها را مورد تأیید قرار می دهند. بر طبق نتایج بدست آمده از اکثر مدل ها، در این ایستگاه ماه های می، ژوئن و ژوئیه دارای شرایط آسایشی نامطلوبی برای گردشگران می باشند و مسافرت به منطقه در این ماه ها توصیه نمی شود

تنش های گرمایی در فصول گرم سال، افراد بسیاری را در معرض خطر گرمازدگی و سایر عوارض ناشی از گرما قرار می دهند. هدف تحقیق حاضر، ارزیابی جامع شاخص های تنش گرمایی و مدل سازی تغییرات اقلیمی در شهر زاهدان است تا بتوان با درک بهتر تأثیرات متقابل عوامل اقلیمی و شهری، راهکارهای مؤثری برای افزایش تاب آوری شهری ارائه نمود. برای این منظور، فراسنج های اقلیمی مورد نیاز محاسبه شاخص ها برای دوره مشاهداتی (1985-2014) از سازمان هواشناسی کشور اخذ گردید. برونداد روزانه دمای کمینه و بیشینه سه مدل «CNRM-CM6-1»، «CNRM-ESM2-1» و «MIROC6» نیز جهت شبیه سازی های آینده (2099-2015) تحت دو سناریوی «SSP2-4.5» و «SSP5-8.5» از وبسایت «ESGF» دریافت شد. برای انتخاب نمایه بهینه تنش دمایی، نخست مقادیر شاخص های مختلف محاسبه و سپس براساس معیار اهمیت وزن نسبی، شاخص مناسب تعیین گردید. در ادامه میزان دقت و کارایی خروجی خام GCMهای منتخب، در قالب دیاگرام تیلور مورد ارزیابی قرارگرفت و اٌریبی مدل ها نیز با کاربرد روش مقیاس گذاری واریانس تصحیح شد. نتایج نشان داد اگرچه شاخص های زیست اقلیمی شرایط نسبتاً مشابهی از وضعیت تنش های گرمایی زاهدان ارائه می دهند اما برمبنای معیار اهمیت نسبی دو فراسنج دمای هوا و رطوبت نسبی به ترتیب با وزن نسبی 568/0 و 409/0 تفاوت چشمگیری با دیگر پارامترها دارند؛ بنابراین شاخص های DI «Thom»، «DI Mistry» و «MDI» که مبتنی بر این دو پارامتر محاسبه می شوند به دلیل انحراف معیار کمتر و وزن نسبی بالاتر، به عنوان شاخص های مطلوب تعیین تنش های دمایی در منطقه انتخاب شدند. برونداد حاصل از اجرای گروهی مدل ها نیز نشان داد که روند افزایشی دما تا انتهای سال 2099 تحت هر دو سناریوی «SSP2-4.5» و «SSP5-8.5» به ترتیب با مقدار Z من-کندال 68/9 و 21/12 (دمای بیشینه) و 3/8 و 47/11 (دمای کمینه) در سطح اطمینان 99/0 معنی دار است. بدین ترتیب با توجه به آینده نگری شاخص DI، ماه های آبان، آذر و اسفند پیشتاز روند صعودی این نمایه هستند که در بازه زمانی 2099-2066 مقادیر آن طی ماه های ذکرشده به ترتیب 4/4، 1/4 و 5/3 درجه سلسیوس نسبت به دوره پایه افزایش خواهد یافت. یافته های این پژوهش می تواند در تدوین برنامه های آمایش شهری و طراحی فضاهای شهری سازگار با اقلیم، به منظور کاهش اثرات سوء گرمایش جهانی بر آسایش ساکنان زاهدان، مورد استفاده قرارگیرد.

افزایش بازدهی آموزشی و یادگیری دانش آموزان در شرایط محیطی سازگار با فیزیولوژی بدنی آنان امکان پذیر است. بخش عمده این فرایند در محیطی به نام مدرسه شکل می گیرد. درنتیجه، وجود هرگونه شرایط نامطلوب و ناسازگار درمحیط فیزیکی آموزش، به شدت بر یادگیری مطلوب دانش آموز تأثیر می گذارد. هدف این تحقیق بررسی شرایط زیست اقلیمی شهر اهواز در دوره تحصیلی و میزان مطلوبیت و یا نامطلوبی این شرایط برای آموزش است. به همین منظور پس از استخراج داده های اقلیمی(دما، رطوبت نسبی، بارش، ساعات آفتابی و باد) شهر اهواز در یک دوره 22 ساله (2022-2000 ) ، با استفاده از دو شاخص زیست اقلیمی گیونی و اولگی و شاخص زیست اقلیمی -  معماری ماهانی دوره های مطلوبی و نامطلوبی آسایش در ماه های مختلف سال استخراج شد. همچنین با استفاده از شاخص اقلیم – معماری ماهانی، الگوی مناسب جهت گیری و معماری شهر اهواز بر اساس شرایط اقلیمی این شهر استخراج شد. نتایج این تحقیق نشان داد، در سه ماه آبان، بهمن و اسفند شرایط زیستی برای دانش آموزان در طول روز مطلوب است. در دو ماه آذر و دی ، هوا در طول روز برای دانش آموزان سرد است.چهار ماه باقیمانده سال تحصیلی(مهر، فروردین، اردیبهشت و خرداد) هوا گرم و گاه داغ است. با توجه به شرایط دمایی و سایر عناصر اقلیمی حاکم در شهر توصیه می شود الگوی معماری مدارس به سمت الگوی زمستانه سوق پیدا کند. به عبارت دیگر الگویی طراحی شود که بتواند حداکثر استفاده را از تابش و نور خورشید برای ایجاد آسایش زمستانه فراهم نماید. بنابراین جهت گیری رو به جنوب مناسب ترین جهت گیری برای مدارس است. با توجه به پرهزینه بودن سازگاری الگوی معماری با شرایط تابستانه و حذف یا تعدیل تابش ورودی به داخل کلاس ها و ایجاد سرمایش برای خنک کردن کلاس ها، رعایت الگوی زمستانه در مدارس اهواز مناسب ترین الگو است.