عهد مغول

تاریخ جهانگشای جوینی، برجسته ترین اثر تاریخی عهد مغول است. بسیاری از مورّخان قرن هفتم و حتی تاریخ نویسان امروزی در سراسر جهان در نوشتن آثارشان به این کتاب نظر خاصی داشته اند. جوینی با کلام نافذ خویش، تصاویری دقیق و ناب از سه دوره تاریخی مغول، خوارزمشاهیان و اسماعیلیان ارائه داده است. جوینی برای شرح و بسط احوال اجتماعی و واقعیّات تاریخی گذشته بر مردم ایران علاوه بر بیان صریح و جامع حقایق تاریخی به تکرار این مطالب به وسیله ابداع تصاویری روشن پرداخته است تا این گونه بتواند بسان نقاشی زبردست رنج و مصیبت های رفته بر ایرانیان را در ذهن خواننده ترسیم کند. در حقیقت او به کمال رسالت خویش نایل آمده است. در مقاله حاضر با استخراج تشبیهات و استعارات جلد نخست تاریخ جهانگشای جوینی، به دسته بندی آنها از نظر اختلاف مشبّهٌ به و وجه شبه پرداخته شده و سپس به دلایل انتخاب واژگان و ترکیبات ذکر شده در خلق تشبیهات و استعارات اشاره گردیده است.

ساختار اجتماعی جامعه ی ایرانی، هزاران سال است که از دو نوع ترکیب جمعیتی اسکان یافته :شهری و روستایی ،تشکیل شده است، روستاهای ایران در آغاز سده هفتم هجری دارای بافت اجتماعی و سیاسی خاص خود بودند که گرفتار هجوم مغول و ویرانی گشتند. در زمان هجوم مغول اکثر ساکنان ایران را روستاییان تشکیل می دادند، از زمان آغاز حمله مغول تا تشکیل دولت ایلخانان حدود چهل سال ساکنان این سرزمین در گیر جنگ و خونریزی شدند که عواقب جبران ناپذیری چون کشتار دسته جمعی، تخریب روستاها و از بین رفتن زبر ساخت های کشاورزی را در پی داشت.یافته های تحقیق حاکی از آن است که هجوم بیابان گردان کوچ رو مغول به ایران و نیاز آنان به دسترسی به مراتع و چمنزارها، و رویارویی با مردم یک جانشین ( شهر و روستا) نه تنها رشد و رونق و آبادانی روستاها را به انزواء کشاند ،بلکه تغییراتی را نیز در بافت اجتماعی و سیاسی روستاها ایجاد نمود ، این رکود تا عصر غازان خان و وزیرش خواجه رشیدالدین فضل الله طول کشید .گر چه در زمان غازان با اهتمام وزرای مسلمانش تلاشهایی جهت اصلاحات اقتصادی با تکیه بر اصلاح مالکیت زمین شکل گرفت، که تا حدودی مؤثر واقع شد، اما بنا به گفته ی محققین و پژوهش گران هرگز وضعیت روستاها را به قبل از هجوم اردوی مغول باز نگرداند و تأثیر عمیق سیاسی و اجتماعی آن عصر تا مدتها بر چهره ی روستاها باقی ماند.