گناه

احساسات خلاف واقع، مانند گناه و شرم، رفتار انسان را در تلاقی دنیای اجتماعی و اخلاقی شکل می دهند. چنین احساساتی این امکان را برای افراد فراهم می سازند تا با اندیشیدن به آنچه می توانست رخ دهد در برابر آنچه رخ داده، انتخاب های خود را مورد سنجش قرار دهند. سپس، با تامل در اینکه چگونه گزینه های دیگر می توانستند به نتایجی متفاوت ختم شوند، در پی اصلاح رفتار خود برمی آیند. در این مقاله چارچوبی منطقی برای صوری سازی این احساسات در حوزه هوش مصنوعی و سیستم های چندعاملی ارایه شده است. برای این منظور، نحو و معناشناسی طراحی شده که رفتار یک عامل را به دانش، هنجارها و معیارهای او گره می زند و از این راه، احساساتی چون گناه و شرم را به خوبی بازسازی می کند. این پژوهش، زمینه ای برای طراحی سیستم های هوشمندی فراهم می آورد که بتوانند پیچیدگی های انسانی و اصول اخلاقی جامعه را درک کرده و با آنها همگام شوند.

بیش از آنکه پوشش ایرانیان متأثر از فرهنگ اسلامی باشد، سنتی فرهنگی و مذهبی از دوره باستان و تسلط فقهی و اخلاقی دین زرتشتی بود. براساس متون اوایل دوره زرتشتی که انعکاس دهنده مسائل اخلاقی و فقهی هستند، می توان به مسائلی پی برد که نشان دهنده قبح مصادیق بی عفتی و تبرج زنان در جامعه هستند. این امر به ویژه در متن معراجی زرتشتی ارداویراف نامه مشخص است. شبیه به این مسئله در متون مشابه اسلامی مانند حدیث معراج مشاهده می شود. این شباهت در مسائلی مانند تبرج و بی عفتی است، اما بسیاری از موارد سخت گیرانه دین زرتشتی به خصوص در مورد مسائل شخصی زنان در متن اسلامی وجود ندارد. ازاین رو، این پژوهش به دنبال مقایسه فرهنگ حیا زنان در ایران باستان و اسلام بر اساس متون معراجی است. برای این منظور دو متن ارداویراف نامه و حدیث معراج انتخاب شده و مواردی که دغدغه این پژوهش هستند، به صورت کمی مورد بررسی قرار گرفته اند. بر این اساس نویسندگان به این نتیجه رسیده اند که در مسائلی که به تزلزل خانواده می انجامد شباهت هایی بین این دو متن وجود دارد، ولی در مسائل زیستی و روزمره زنان دین اسلام رویکردی آزادانه تر دارد.