فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۸۱ تا ۳۰۰ مورد از کل ۳۲۰ مورد.
منبع:
آینده پژوهی ایران دوره ۶ بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱
205 - 232
حوزههای تخصصی:
هدف: هدف اصلی این تحقیق، شناسایی عوامل مؤثر بر آینده سیستم حمل و نقل ریلی در بخش باری است.
روش: جهت شناسایی عوامل مؤثر بر سیستم حمل و نقل ریلی در بخش باری از مطالعات کتابخانه ای، میدانی، مدل PESTEL، روش دلفی و برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SMART PLS استفاده شده است.
یافته ها: سه مرحله این تحقیق به دنبال ارائه مهم ترین عوامل مؤثر بر آینده حمل و نقل ریلی باری در ایران بوده است. در مرحله اول، همه عوامل شناسایی شدند. در مرحله دوم، با استفاده از روش دلفی در سه دوره متوالی اتفاق نظر حاصل شد و در مرحله سوم، بر اساس نظر کارشناسان و استفاده از نرم افزار SmartPLS، از 168 فاکتور شناسایی شده، 76 عامل به عنوان مهم ترین عوامل مؤثر در آینده نگری 50 ساله ایران در نظر گرفته و در 8 دسته اصلی طبقه بندی شدند.
نتیجه گیری: عواملی که در آینده نگاری هر سیستم به کار می روند، در هر کشور، جامعه، فرهنگ، سیاست و حتی در برهه ای از زمان متفاوت است. شناسایی و برنامه ریزی برای عوامل تأثیرگذار در هر صنعت از اهمیت ویژه ای برخوردار است. با شناسایی شاخص های تاثیرگذار، برنامه ریزان و سیاست گذاران تعیین می کنند کدام شاخص ها در اولویت قرار دارند. همچنین برای پیشروی به سوی هدف اصلی سازمان ها، شناسایی این شاخص ها به سیاست گذاران و برنامه ریزان برای سرمایه گذاری و بهینه کردن مهم ترین شاخص کمک می کند.
تحلیل پیشران های موثر در توسعه صنعت ورزش با استفاده از رهیافت آینده پژوهی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آینده پژوهی ایران دوره ۷ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱
303 - 325
حوزههای تخصصی:
هدف: امروزه فراگیر شدن صنعت ورزش، به عنوان ابزاری برای توسعه در ابعاد سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و غیره مطرح است؛ لذا لزوم تبیین عوامل مؤثر در رشد و توسعه این ابزار می تواند در نیل به اهداف و سیاست های استراتژیک کشورها مؤثر واقع شود. از این رو هدف از پژوهش حاضر، تحلیل پیشران های مؤثر در توسعه صنعت ورزش با استفاده از رهیافت آینده پژوهی است.روش: پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر ماهیت، بر اساس روش آینده پژوهی، تحلیلی و اکتشافی است که به صورت آمیخته (کیفی و کمی) انجام شد. شیوه گردآوری اطلاعات، اسنادی و کتابخانه ای است و اطلاعات مورد نیاز توسط مصاحبه های عمیق نیمه ساختار یافته با 28 نفر از متخصصان و خبرگان واجد شرایط حضور در مصاحبه از سراسر کشور بدست آمد که شامل 9 پیشران و 68 شاخص اصلی بود. جهت تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده از ماتریس 9 در 9، اثرات متقاطع توسط نرم افزار میک مک استفاده گردید.یافته ها: نتایج نشان داد؛ پیشران سیاسی و دیپلماسی، پیشران خصوصی سازی و پیشران علمی و آموزشی به عنوان پیشران های تأثیرگذار و تأثیرپذیر در آینده نقش مهمی در روابط سیستم دارند. آینده صنعت ورزش ایران به توسعه این پیشران ها وابسته است و این موارد، مهم ترین و تأثیرگذارترین شاخص ها در توسعه صنعت ورزش هستند.نتیجه گیری: باتوجه به پیشران های شناسایی شده، نیاز است تا دست اندرکاران صنعت ورزش، موارد آموزشی و دیپلماسی را بیشتر در دستور کار خود قرار دهند.
رویکرد نخبگانی و آینده تمدن اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آینده پژوهی ایران دوره ۷ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱
65 - 81
حوزههای تخصصی:
هدف: هدف این پژوهش، شناسایی سناریوهای محتمل در آینده تمدن نوین اسلامی است.روش: روش مورد استفاده در این پژوهش، روش میکس متد می باشد. این روش، ترکیبی از تکنیک های تجزیه و تحلیل روندها، پیشران ها، ماتریس اثرات متقاطع، پرسشنامه و سناریونویسی می باشد. جامعه آماری؛ شامل استادان دانشگاه و متخصصین در حوزه تمدن اسلامی بوده و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران انتخاب شده است.یافته ها: یافته های حاصل از پژوهش، شناسایی سه سناریو است. در سناریو اول؛ تمدن اسلامی سیر افول و اضمحلال را تجربه خواهد کرد و در وضعیت ضعف و انفعال قرار خواهد گرفت. در سناریوی دوم؛ تمدن اسلامی در یک وضعیت ثابتی قرار خواهد گرفت و حرکت به سمت پیشرفت یا افول در آن دیده نخواهد شد. در سناریوی سوم؛ تمدن اسلامی، سیر پیشرفت و توسعه را تجربه خواهد نمود و به شکل چشمگیری متحول خواهد شد. این سناریو، به دلیل ارزش سازگاری بالا به عنوان سناریوی قوی و محتمل شناسایی شده است.نتیجه گیری: چنانچه مؤلفه های تأثیرگذار بر تمدن اسلامی در یک وضعیت همسو قرار گیرند، در آینده تمدن نوین اسلامی متأثر از این مؤلفه ها، سیر صعود و پیشرفت را طی خواهد نمود.
واکاوی پیشران های خارجی تمدن نوین اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آینده پژوهی ایران دوره ۲ پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲
161 - 179
حوزههای تخصصی:
آینده پژوهی و واکاوی پیشران های جهانی و ترسیم فضای حاکم بر آینده روابط فرهنگی بین المللی، چهارچوب مناسبی را برای ارائه تفسیری معقول از آینده درخشان و درعین حال تحول پذیر تمدن نوین اسلامی فراهم می آورد؛ به گونه ای که با بررسی زمینه ها و روندهای تأثیرگذار بر نقش آفرینی تمدن نوین اسلامی در حوزه خارج از جهان اسلام، می توان به نیروهای در حال شکل گیری در آینده نظام فرهنگی بین المللی اشاره کرد و به این نتیجه رسید که باتوجه به آینده روندهای فرهنگی جهانی، تمدن نوین اسلامی توانایی ایفای نقش بالنده در نظام بین المللِ در حال تغییر و همچنین قابلیت شکل دهی به هندسه قدرت جهانی را داراست؛ چراکه باتوجه به شرایط متحول، پویا و انتقالی نظام بین الملل که با روندهای پیچیدگی، شفافیت و آسیب پذیری همراه است تمدن نوین اسلامی قابلیت آن را دارد که به نقش آفرینی فزاینده در آینده روندهای فرهنگی تمدنیِ جهانی در خارج از جهان اسلام مبادرت ورزد و به بازیگری تأثیرگذار بر نظام تصمیم گیری جهانی تبدیل شود. این مقاله با طرح این پرسش که مهم ترین پیشران های خارجی تمدن نوین اسلامی چیستند و چگونه پیشبرد این ایده را عملیاتی و تثبیت می کنند، به شناخت دقیق تمدن نوین اسلامی و واکاوی پیشران های ظهور و پیشبرد آن در خارج از جهان اسلام در سطوح دولت ها، ملت ها و سازمان های بین المللی می پردازد.
تدوین سناریوهای آینده صنعت ساختمان مبتنی بر فناوری های نوین(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آینده پژوهی ایران دوره ۷ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲
181 - 202
حوزههای تخصصی:
هدف: آینده صنعت ساختمان، به طور فزاینده ای متأثر از تکنولوژی های نوین است. به منظور اتخاذ راهبردهای مناسب در رویارویی با تکنولوژی های نوین، شناخت آینده های محتمل صنعت ساختمان، امری ضروری است. پژوهش حاضر، با هدف تبیین عدم قطعیت های تکنولوژیک و تدوین سناریوهای آینده صنعت ساختمان انجام شده است.
روش: پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی است و با ترکیبی از روش های کمی و کیفی انجام شده است. نخست؛ برای تعیین پیشران های تکنولوژیک، از روش مطالعه کتابخانه ای، سپس جهت تبیین عدم قطعیت های تکنولوژیک، از روش تحلیل ساختاری و در آخر، برای تدوین سناریوهای آینده صنعت ساختمان، از روش شوارتز استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش، از خبرگان صنعت ساختمان تشکیل شده است.
یافته ها: در این پژوهش، 9 عدم قطعیت تکنولوژیک تأثیرگذار بر آینده صنعت ساختمان شناسایی و برای هرکدام از عوامل، سه حالت نزول، رکود و پیشرفت در نظر گرفته شده است. تحلیل داده ها، توسط نرم افزار سناریو ویزارد، بیانگر وقوع هشت سناریوی قوی و محتمل می باشد. پس از دسته بندی نتایج، سبد سناریوها، مشتمل بر چهار گروه سناریوی پیشرفت، معطوف به پیشرفت، معطوف به رکود و معطوف به نزول تدوین شده است.
نتیجه گیری: در سناریوی پیشرفت، 89 درصد عدم قطعیت های تکنولوژیک، در وضعیت توسعه کاربرد قرار گرفته اند. در سناریوی معطوف به پیشرفت، 56 درصد عوامل، در وضعیت پیشرفت قرار دارند که بیانگر توسعه کاربرد عوامل کلیدی تکنولوژیک است. در سناریوی معطوف به رکود، هیچ گونه پیشرفتی در کاربرد عدم قطعیت های تکنولوژیک صورت نگرفته و در وضعیت ایستا قرار گرفته اند. در سناری معطوف به نزول، عدم قطعیت های تکنولوژیک، در وضعیت کاهش کاربرد قرار گرفته اند.
سخن سردبیر: آینده نگاری تمدن نوین اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
عوامل مؤثر بر پذیرش فناوری های اینترنت اشیاء در کسب و کار هوشمند بر اساس TAM(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آینده پژوهی ایران دوره ۶ بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱
151 - 171
حوزههای تخصصی:
هدف: با توجه به این که اینترنت اشیا به طور گسترده ای مورد مطالعه و توجه قرار گرفته است و در حال افزایش است، بنابراین لازم است که عوامل مؤثر بر کاربرد و پذیرش هرچه بیشتر این فناوری مورد بررسی قرار داده شود. بر این اساس، هدف از این پژوهش، تبیین روابط بین ابعاد و شاخص های مدل پذیرش فناوری های اینترنت اشیاء در کسب و کار هوشمند می باشد. این تحقیق از منظر هدف، یک تحقیق توصیفی، از نظر فلسفی، فرا ثبات گرا، بر اساس رویکرد، ترکیبی می باشد و در حقیقتاز دو رویکرد کمی و کیفی استفادهشده است. روش: با توجه به رویکرد ترکیبی پژوهش، ابتدا به استخراج معیارها و زیرمعیارها بر اساس مصاحبه و ارائه مدل پارادایمی با استفاده از روش گراندد تئوری پرداخته شد. سپس در بخش کمی به اعتبارسنجی مدل پاردایمی ارائه شده بر اساس داده های جمع آوری شده بر اساس پرسشنامه پرداخته شد. بررسی روایی، با استفاده از روایی کیفی محتوا و روایی صوری و برای ارزیابی پایایی کمی، از روش آلفای کرونباخ استفاده شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها، از نرم افزار spss و از مدل سازی معادلات ساختاری و نرم افزار smart.PLS به منظور دستیابی به هدف تحقیق استفاده شد. یافته ها: نتایجحاصلاز کدگذاریمحوری نشان داد که 63 کد اولیه در قالب شش مقوله بعد اجتماعی، فرهنگی، بعد انسانی، بعد تکنولوژیکی، بعد مالی، بعد مدیریتی و قوانینومقرارتدولت مشخص شدند. مدل پذیرش نهایی با شاخص GOF برابر 491/0 نشان دهنده کیفیت بالای مدل است. تمامی متغیرها؛ شامل زیرساختی، مدیریتی، فناوری، آموزشی و درنهایت فرهنگی و اجتماعی در پذیرش خدمات الکترونیک، نقشی مهم دارند. اولویت های اثرات متغیرهای مدل پذیرش فناوری به ترتیب قوانین و مقررات دولتی (552/0)، بعد مالی (504/0) و بعد اجتماعی – فرهنگی ( 419/0) بودند. نتیجه گیری: با توجه به نتایج پژوهش، ایجاد بستر لازم برای تسهیل ورود و راه اندازی فناوری اینترنت اشیا ضروری است.
ترسیم آینده های بدیل سرمایه اجتماعی از منظر قواعد فقهی (مورد مطالعه: قواعد فقهی غرور، تعاون، احسان)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آینده پژوهی ایران دوره ۶ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲
111 - 135
حوزههای تخصصی:
هدف:فرهنگ از جمله پیشرانهای عناصر اجتماعی و اقتصادی است . فقه به عنوان یک بخش از فرهنگ دینی اگر به درستی شناخته و در عرصه های اجتماعی عملیاتی گردد می تواند هم اکنون و در آینده منشاء اثرات بی بدیلی باشد که سلامت جامعه را تضمین نماید. هدف این پژوهش آن است که پیوند و ارتباط میان قواعد فقهی(غرور، تعاون ، احسان) و شاخص های سرمایه اجتماعی(شامل اعتماد ، مشارکت و انسجام اجتماعی) را تشریح و تبیین نماید.روش:این مقاله در زمره پژوهش های کیفی است که به شیوه اسنادی با مطالعه و غور در متون فقهی و همچنین متون مرتبط با مفهوم سرمایه اجتماعی انجام پذیرفته است.یافته ها:نتایج حاصله حاکی از آن است که هیچ رفتار اجتماعی نیست که در خلأ شکل گرفته باشد. لذا رفتار آدمی همواره متأثر از بینش ها و نگرش هایی است که افراد معتقد به آن هستند. قواعد فقهی مذکور که خود ریشه در تعالیم دین مبین اسلام دارند، نیروی عظیم، در افزایش سرمایه اجتماعی بومی قلمداد گردیده که می توانند زمینه تسهیل و تسریع رشد این سرمایه را شتاب بخشند. نتیجه گیری:قواعد فقهی منبعث از آموزه های اسلامی فرا زمانی و فرا مکانی بوده که مراعات و کاربست آنها درعرصه های مختلف زندگی فردی و اجتماعی منجر به قوام و انباشت سرمایه اجتماعی خواهد شد.به طوریکه می توان گفت در بسیاری از قواعد فقهی بدون آنکه به طور صریح از سرمایه اجتماعی نام برده شود، ولی مصادیق، مضامین و مفاد فراوانی را می توان یافت که به این امر تاکید دارد .
آینده نگاری منطقه ای بازتعریف آینده پژوهانه از فرایند برنامه ریزی منطقه ای(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آینده پژوهی ایران دوره ۴ بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱
263 - 288
حوزههای تخصصی:
هدف: دانش برنامه ریزی منطقه ای علی رغم افت و خیزهای فراوان در مسیر تکامل نظری و کاربردی، در دهه اخیر برای ارتقاء توانایی و اثرگذاری بر جامعه، بنا بر ماهیت بین رشته ای این دانش، بر هم افزایی با سایر علوم تکیه کرده است. علوم اجتماعی، علوم مدیریتی، علوم سیاسی، علوم اقتصادی و اخیرا دانش آینده پژوهی از جمله علومی هستند که با برنامه ریزی منطقه ای ارتباط علمی دارند.روش: روش تحقیق در این مقاله مبتنی بر روش دلفی متخصصین بوده و از هم اندیشی متخصصین به صورت پانل و دلفی برای ارزیابی تأثیرگذاری دانش آینده پژوهی بر الگوهای برنامه ریزی و سیاست گذاری در دانش برنامه ریزی و توسعه استفاده شده است. یافته ها: در سال های اخیر دانش آینده پژوهی توانسته از دو بعد رهیافتی و تکنیکال بر دانش برنامه ریزی منطقه ای اثر بگذارد و پیوند این دو حوزه، علاوه بر پیشرفت های نظری و کاربردی، باعث ظهور دانش میان رشته ای «آینده نگاری منطقه ای» شده است. این مقاله توانسته است تأثیر رهیافتی و تکنیکال آینده پژوهی بر برنامه ریزی منطقه ای را به تصویر کشد و با طرح موضوع و ارائه فرایندی 9 مرحله ای، زمینه هم اندیشی و هم افزایی بیشتر محققین و اندیشمندان هر دو حوزه را فراهم آورد.نتیجه گیری: نتایج حاکی است با رویکرد آینده پژوهانه، فرایند برنامه ریزی منطقه ای در 9 مرحله متواتر و هم پیوسته قابل بازنگری بوده و می توان بازتعریفی آینده پژوهانه از این فرایند ارائه داد. این مراحل شامل شناسایی نیروهای کلیدی، آینده نگاری مختصات جهانی در مورد نیروهای کلیدی، سناریونویسی و استخراج راهبردهای پابرجا است.
طراحی الگوی رفتارهای مسیر شغلی آینده نگر در صنعت نفت با رویکرد مدل سازی ساختاری تفسیری (مورد مطالعه: شرکت های پیمانکاری نفتی)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آینده پژوهی ایران دوره ۵ پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲
283 - 307
حوزههای تخصصی:
هدف: تحقیق حاضر با هدف طراحی الگوی رفتارهای مسیر شغلی آینده نگر در صنعت نفت با استفاده از رویکرد ساختاری تفسیری انجام پذیرفت.
روش: این پژوهش، بر پایه ی پژوهش های آمیخته و به صورت کیفی و کمی است که از نظر هدف، کاربردی و از حیث ماهیت و روش، توصیفی پیمایشی است. جامعه ی آماری پژوهش حاضر را شرکت های پیمانکاری نفتی در ایران تشکیل می دهد که 30 نفر از خبرگان آن ها براساس اصل کفایت نظری و با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند انتخاب به عنوان نمونه ی پژوهش انتخاب شده اند. ابزار گردآوری اطلاعات در بخش کیفی پژوهش، مصاحبه نیمه ساختاریافته و در بخش کمی نیز پرسشنامه است. در بخش کیفی، برای شناسایی عوامل، داده ها و اطلاعات به دست آمده از مصاحبه از طریق نرم افزار اطلس.تی و روش کدگذاری تحلیل شد و مؤلفه ها و شاخص های رفتارهای مسیر شغلی آینده نگر مشخص شدند. از طرفی در بخش کمی پژوهش، با استفاده از نرم افزار مطلب و روش مدل سازی ساختاری تفسیری، مدل نهایی پژوهش تدوین و ارائه شده است.
یافته ها:یافته های پژوهش دربرگیرنده ی شاخص ها و مؤلفه های رفتارهای مسیر شغلی آینده نگر در شرکت های پیمانکاری نفتی است. همچنین نتایج پژوهش در برگیرنده بیست و دو شاخص در پنج سطح و در قالب مدل نهایی تشریح شده است. با بررسی ادبیات و پیشینه ی پژوهش مشخص شد که پژوهشی که مبادرت به ارائه ی مدل رفتارهای مسیر شغلی آینده نگر نموده باشد، وجود ندارد و پژوهش حاضر با ارائه ی مدل رفتارهای مسیر شغلی آینده نگر در صنعت نفت، به این شکاف تحقیقاتی پاسخ داده است.
نتیجه گیری: به کارگیری رفتارهای مسیر شغلی آینده نگر، کارکنان را قادر می سازد تا کاملاً آگاهانه و هوشمندانه نیازها و خواسته های بازار کار آینده را پیش بینی نموده و قابلیت ها و توانمندی های خود را برای استفاده ی بهینه از فرصت های پیش رو افزایش دهند.
هویت دینی و آینده همگرایی در جهان اسلام ؛ موانع و راهکارهای پیش رو(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آینده پژوهی ایران دوره ۴ بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱
237 - 261
حوزههای تخصصی:
هدف: اسلام به منزله نقطه کانونی و دال مرکزی جهت شناسایی و هویت بخشی جوامع و دول اسلامی محسوب می شود. با این همه، مؤلفه هویت دینی در نظام بین الملل معاصر و به ویژه سیاست خارجی دولت های اسلامی نتوانسته است به منزله یک پیش ران اصلی عمل نموده و نقش و جایگاه اصلی خود را برای شکل دهی مناسبات و تعاملات خارجی ایفا کند و در برخی مواقع تکیه بر آن موجب بروز اختلافات و حتی بحران ها و تضادهای شدید شده است.روش: مقاله حاضر با روش توصیفی تحلیلی و رویکردی آینده پژوهانه ضمن بررسی موانع نقش آفرینی و کارکرد اصیل هویت دینی در جوامع اسلامی، چالش های پیش روی همگرایی جهان اسلام را در عرصه روابط بین الملل نظیر وجود جریان های انحرافی و نیز افراط گرایی ملی مورد توجه قرار داده است و به این پرسش اصلی پاسخ دهد که چگونه مؤلفه دین می تواند در جایگاه واقعی خود و به منزله یک پیش ران اصلی برای طراحی هندسه تعاملاتی آینده جهان اسلام قرار گیرد؟ یافته ها: فرضیه اصلی آن است که برای نیل به همگرایی در آینده جهان اسلام ضروری است تا از طریق راهکارهایی همچون اجماع سازی مبتنی بر بازتعریف ادبیات مشترک دینی؛ آگاهی بخشی و برجسته سازی اشتراکات اسلامی می توان موضوع احیاء و بازسازی جایگاه هویت مشترک دینی را در اولویت راهبردی برای هم گرایی قرار داد.نتیجه گیری: آموزش و هم افزایی علمی هم در سطوح خرد (مانند نزدیکی دانشجویان و نخبگان جهان اسلام) و نیز در سطح سیستمی (بهره گیری از ظرفیت های کنش گران، نهادها و سازمان های فعال در جهان اسلام) موجب تقویت هویت دینی و همگرایی جوامع اسلامی خواهد شد.
فناوری آینده در سینمای علمی-تخیلی ایران: فن دوستی یا فن هراسی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آینده پژوهی ایران دوره ۶ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲
199 - 219
حوزههای تخصصی:
هدف: مطالعه تصاویر آینده، از موضوعات مورد توجه حوزه میان رشته ای آینده پژوهی است. تعدادی از آینده پژوهان برجسته دنیا؛ ازجمله فردپولاک، جیمز دیتور، وندل بل، سهیل عنایت الله و دیگران، به مطالعه تصاویر آینده توجه کرده اند. سینما از جمله اصلی ترین منابع تولید تصاویر آینده است. در این مقاله، تصویری تحلیل خواهد شد که در فیلم انیمیشن «تهران ۱۵۰۰» از فناوری یک قرن آینده ایران برساخته شده است.روش: روش بکار برده شده، تحلیل گفتمان است که با استفاده از وجهه انتقادی آن تلاش شد تصاویر آینده واسازی شود.یافته ها: تحلیل گفتمان نشان داد، این فیلم بازتولیدی از گفتمان فن دوستی و حتی فناوری گرایی است که در سینمای علمی – تخیلی غربی سابقه طولانی دارد. از این جهت، با قرض گرفتن مفهوم «آینده مستعمل» از سهیل عنایت الله، می توان مدعی شد که فیلم، آینده مستعملِ غربی را که در دهه های گذشته به عنوان آینده شهرهای بزرگ دنیا بخصوص در امریکا و سایر کشورهای پیشرو فناوری تصویر شده بود، برای آینده تهران در نظر می گیرد. این در حالی است که تلاش شده، با دادن رنگ و لعاب به ظاهر اسلامی – ایرانی در پوسته بیرونی شهر، این تقلید بنیادین پوشانده شود.نتیجه گیری: در این گونه فیلم ها، تنها وجوه تکنیکی، جلوه های ویژه جذاب و فنون سینمایی پیشرفته اهمیت ندارد و فراتر از آن باید به تصاویر ذهنی که می تواند در مخاطب ایجاد شود، توجه کرد.
طراحی مدل شایستگی مدیران فرهنگی آینده با استفاده از رویکرد آمیخته (مورد مطالعه: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آینده پژوهی ایران دوره ۸ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱
135 - 171
حوزههای تخصصی:
هدف: مدیران فرهنگی، نقش بسزایی در تحقق رسالت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بعنوان نهاد اصلی پاسخگوی مسائل فرهنگی در جامعه بر عهده دارند. بنابراین، هدف پژوهش، ارائه مدل شایستگی مدیران فرهنگی آینده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با استفاده از روش آمیخته است.روش: جامعه آماری بخش کیفی شامل فرهنگی مجموعه های وابسته به وزارت فرهنگ هستند که حداقل از 5 سال سابقه کاری در سمت های مرتبط باحوزه فرهنگ و از تحصیلات کارشناسی ارشد به بالای مدیریت برخوردارند. انتخاب این نمونه ها با روش نمونه گیری هدفمندانجام و مصاحبه های نیمه ساختاریافته با طرح 7 سوال کلی تا تحقق اشباع نظری در مصاحبه 11 ادامه یافت. تحلیل داده ها در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی منجر به استخراج 98 مفهوم، 19 مقوله فرعی و در نهایت 7 مقوله اصلی از تلفیق مفاهیم شد. در مرحله کمی نیز، بر مبنای مولفه های استخراج شده پرسشنامه تنظیم و در اختیار 280 نفرازمدیران حوزه فرهنگ قرار گرفت. داده ها با استفاده از مدل یابی معادلات ساختاری و نرم افزار اسمارت پی ال اس آزمون شدند تا اعتبار روابط موجود میان متغیرهای مدل تایید گردد.یافته ها: برمبنای مدل نهایی، محرک های فردی بر شایستگی عمومی و تخصصی؛ بسترهای سازمانی، تغییرات فرهنگی، شایستگی عمومی و تخصصی بر استراتژی های شایسته محور و سرانجام استراتژی های شایسته محور بر توسعه فرهنگی تاثیرگذارند. نتیجه گیری: با توجه به تغییرات شتابان فرهنگی در جامعه، بایسته است که انتخاب و انتصاب مدیران در سازمان های فرهنگی، با رعایت و استقرار قواعد آینده نگرانه صورت پذیرد.
مطالعات آینده بر اساس فلسفه افلاطون، کانت و نیچه؛ پساآینده پژوهی و جایگاه آینده پژوهی در ساختارهای سازمانی و سیاسی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آینده پژوهی ایران دوره ۲ بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱
27 - 54
حوزههای تخصصی:
موضوع پژوهش، محورهای سه گانه آینده پژوهی (ابعاد زمانی، اجزا و ارکان) است. در ابتدا بر مبنای «هرمنوتیک»، به تاریخ فلسفه غرب پرداخته می شود که در آن «حقیقت» سه مرحله را طی کرده است؛ حقیقت افلاطونی، کانتی و نیچه ای. این سه، طیفی با دو کرانه مطلق و یک ناحیه میانی را تشکیل می دهند. در سه ناحیه آینده «ذهنی، بِینی و عینی» و سه رویکرد «نظری، نظری-عملی و عملی» ماتریسی 3*3 شکل گرفته و چینش پانزده حوزه مطالعات آینده، که همگی به عنوان زیرمجموعه «آینده اندیشی» به شمار می آیند، سامان می یابند. هدف؛ معرفت شناسی حوزه های مطالعات آینده است. در ادامه، با تبیین ارتباط آینده اندیشی با مدیریت و رهبری، جایگاه آینده اندیشی در ساختارهای سازمانی و سیاسی تعیین می شود. دو نقش آینده اندیشی (حلقه مفقوده مدیریت و رهبری)؛ نقش همگرا ساز و نقش هم راستاساز است. جایگاه آینده اندیشی در ساختارهای سازمانی و سیاسی، ماورای مدیریت و قوای سه گانه (مجریه، مقننه و قضاییه) و مادون رهبری است. درنهایت با تمایز «آینده آینده پژوهی» و «پساآینده پژوهی»؛ سیر روند برنامه ریزی، آینده پژوهی و پساآینده پژوهی طرح می شود. برنامه ریزی، ماهیتی مدیریتی و سیاسی؛ آینده پژوهی، ماهیتی اجتماعی و جامعه شناسی و پساآینده پژوهی، از ماهیتی حاکمیتی و سیاسی برخوردار است. هدف غایی آینده پژوهی، آینده آینده پژوهی (حلقه واسط مابین آینده پژوهی و پساآینده پژوهی) و پساآینده پژوهی به ترتیب عبارت است از ساختن جامعه آرمانی، جهانی ساختن آن و ساختن حکومت آرمانی جهانی.
تأملات آینده پژوهانه در آرمانشهر مهدوی تبیین کارکردهای آینده پژوهانه ی مهدویت(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آینده پژوهی ایران دوره ۱ پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۱
65 - 78
حوزههای تخصصی:
آینده پژوهی، دانش-فناوری[1] نوپدیدی است که دستاوردهای بسیار با اهمیت و راهبردی برای کشورها و جوامع به همراه داشته و به یکی از مهم ترین ابزارهای سیستمی و کل نگر در عرصه های سیاست گذاری، تصمیم سازی و راهبردنگاری تبدیل شده است. هم اینک تلاش ها و مطالعات گسترده ای درون حلقه ی بسته ای از کشورهای قدرتمند به منظور کسب مزیت های پایدار رقابتی و سیاسی و نیز مدیریت فاعلانه و پیش دستانه بر جهان صورت می گیرد. پروژه هایی همچون جهانی سازی و اندیشه هایی همچون هزاره گرایی رهاورد چنین تلاش هایی است. از این رو، رقابت در این زمینه بازیگرانی را در سطح جهانی پدید آورده که از گرایش ها و اهداف متعدد و گاه متعارض برخوردارند و این رویداد بر اهمیت دست یابی به رویکردهای توانمندتر در عرصه آینده پژوهی می افزاید. منظومه ی فکری و فلسفی اسلام و به شکل ویژه منابع علمی و معتبر شیعی از توان بالاتری در تبیین راهبردی ترین مسائل در حوزه ی آینده اندیشی برخوردار است. یکی از بستر های غنی و متعالی در این منظومه، اندیشه ی مهدویت و اعتقاد به آرمان شهر مهدوی است. ارزشمندی این موضوع زمانی آشکار می شود که بدانیم اعتقاد به منجی آخرالزمان، مطلوب تقریباً تمامی ادیان الهی و بشری بوده اما ظرفیت بهره مندی کامل و جامع از آموزه های وحیانی و تفکر آینده نگرانه ی مبتنی بر وحی، جز در تشیع و آموزه های وحیانی مهدویت، در توان دیگر ادیان و نحله ها نیست. پس، جا دارد تا بررسی های متقن و جامعی در نظام آینده پژوهانه ی مهدویت صورت گیرد. از این رو، در این نوشتار تلاش خواهد شد تا طی یک بررسی تحلیلی بر روی منابع معتبرشیعی در زمینه ی مهدویت، کارکردهای آینده پژوهانه مهدویت مورد شناسایی و واکاوی عمیق تر قرار گیرد. این پژوهش در حیطه مطالعات راهبردی شکل گرفته و قلمرو تحقیق در محدوده مباحث علم شناسی فلسفی مشتمل بر ابعاد پنج گانه ی معرفت شناسی، روش شناسی، هستی شناسی، ارزش شناسی و نشانه شناسی خواهد بود.
تصویرپردازی آینده علوم ورزشی از منظر جوانان تحصیل کرده کشور(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آینده پژوهی ایران دوره ۷ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲
235 - 252
حوزههای تخصصی:
هدف: آنچه در آینده یک حوزه علمی اتفاق می افتد، به دید امروز جوانان (ذی نفعان اصلی آینده) به آینده برمی گردد. ادراک جوانان از آینده و تصور آن ها از سالیان آتی بسیار مهم است. لذا، هدف پژوهش حاضر، تصویرپردازی آینده علوم ورزشی از منظر جوانان تحصیل کرده کشور بود.
روش: روش پژوهش حاضر، کیفی و از نوع پژوهش های اکتشافی می باشد و از لحاظ هدف، جزو پژوهش های کاربردی به شمار می آید. جامعه آماری پژوهش؛ شامل جوانان تحصیل کرده کشور بود که با علم ورزش آشنایی دارند و از روش نمونه گیری گلوله برفی در پژوهش استفاده شد. برای گردآوری اطلاعات، مصاحبه های عمیق و نیمه ساختار یافته ای با شرکت کنندگان انجام گرفت و با 23 مصاحبه اشباع نظری حاصل شد. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل مضمون جهت کسب اطلاعات این پژوهش استفاده شده است.
یافته ها: نتایج پژوهش نشان می دهد که تصاویر آینده علوم ورزشی در بین جوانان تحصیل کرده از هفت مفهوم اصلی تشکیل شده است و شامل موارد امید به سیستم آموزشی سبز، علاقه مفرط به کار در صنعت ورزش، باز مهندسی اساسی، ناامیدی نسبی از توانمندی مسئولین، جایگاه اجتماعی به وسیله تحصیلات آکادمیک، میل به توانمندی و فقدان مهارت افزایی و ناعدالتی و منفعت طلبی می شود.
نتیجه گیری: درنهایت با مشاهده تصاویر ذهنی جوانان می توان بیان کرد که علوم ورزشی در صورت استمرار وضعیت فعلی به سمت ویران شهر و با تغییرات اساسی می تواند به سمت آرمان شهر حرکت کند. در این مسیر نیاز است ذی نفعان علوم ورزشی در کنار یکدیگر قرار گیرند و اختلاف نظرات مدیریت شود و سلیقه ای عمل کردن متخصصان علم ورزش بسیار کاهش پیدا کند.
آینده نگاری شهری به مثابه رویکردی برای سیاست گذاری و برنامه ریزی شهری (با تاکید بر تجربه آینده نگاری کلان شهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آینده پژوهی ایران دوره ۴ بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱
51 - 69
حوزههای تخصصی:
هدف: آینده نگاری امروزه در طراحی سیاست گذاری های راهبردی در تمامی سطوح از جمله سیاست گذاری شهری، نقش بسزایی ایفا می کند.هدف اصلی مقاله حاضر تاکید بر اهمیت آینده نگاری به عنوان پارادایمی نوین در برنامه ریزی شهری است. به منظور برجسته سازی این هدف، علاوه بر اشاره بر دیدگاه های نظری و تحولات پارادایمیک، یافته های پژوهشی آینده نگاری کلان شهر تهران نیز به عنوان تاییدی بر اهمیت آینده نگاری آمده است.روش: از حیث روش شناختی، به منظور شناخت کلان روندهای اثرگذار و پیش ران های اساسی، از مدل پویش محیطی برپایه پنل های تخصصی(با حضور 210 نفر)، تجارب آینده نگاری داخلیو شناخت کلان روندهای ملی بهره برداری شد. در مرحله بعدی، با استفاده از دلفی آنی و تحلیل اثرات متقاطع، پیش ران های کلیدی شناسایی شدند.یافته ها: حضور اجتماعی و گسترده زنان، سالمندی و افزایش امید به زندگی، زندگی و اداره هوشمند، تنوع پذیری در سبک های زندگی و ناپایداری اقلیمی از کلان روندهای قطعی تهران در 15 سال آینده خواهد بود. اما در کنار کلان روندهای قطعی، سه پیش ران اثرگذار بر آینده تهران که منتج به پنج سناریو احتمالی خواهند بود عبارتند از: وضعیت روابط بین المللی ایران با سایر کشورها؛ وضعیت ثبات سیاسی و روابط بین بازیگران کلیدی داخلی؛ وضعیت توسعه یافتگی مناطق مختلف کشور و دستیابی به توازن منطقه ای.نتیجه گیری: ترکیب حالت های مختلفِ پیش ران ها، سناریوها و تصاویر مختلفی از آینده احتمالی تهران را به دست می دهد. با بهره گیری از یافته های آینده نگاری، علاوه بر اتخاذ راهبرد کلان، با آمادگی بیشتر می توان برنامه ها و طرح های کوتاه مدت متناسب با راهبرد کلان طراحی و اجرا نمود.
آینده پژوهی تطور مفهوم اقلیت در ادبیات و مباحث حقوق بین الملل(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آینده پژوهی ایران دوره ۵ بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱
139 - 162
حوزههای تخصصی:
هدف: از نخستین بار که «اقلیت» مذهبی در قالب معاهده اوگسبورگ (1555) مطرح شد، مفهوم آن تاکنون بارها از بُعد شکلی و محتوایی تطور یافته است. پس از «اقلیت مذهبی»، به ترتیب، «اقلیت قومی» با سند کنگره وین (1815)، «اقلیت زبانی» با رای مشورتی دیوان دایمی دادگستری بین المللی (1935) و همچنین با تصویب ماده 27 میثاق حقوق مدنی و سیاسی (1966)، و «اقلیت ملی» با «اعلامیه حقوق افراد متعلق به اقلیت های ملی یا قومی، مذهبی و زبانی» (1992) وارد حقوق بین الملل شدند. در این فرایند اقلیت از منظر مفهومی نیز به ویژه از بُعد لغو شرط تابعیت دچار تطور شد. هدف این نوشتار، آینده پژوهی تطور مفهوم اقلیت در حقوق بین الملل است. روش: این پژوهش با پذیرش اصول شیوه توصیفی و تحلیلی، از راهبرد استفهامی و روش «امتداد حال به آینده» که یکی از روش های آینده پژوهی است، استفاده می کند. یافته ها: با اتکاء به نظریه چندفرهنگ گرایی، محور آینده های محتمل در تداوم تطور شکلی و محتوایی مفهوم اقلیت، کاهش نقش عناصر چهارگانه عُرفی مذهب، قومیت، زبان و منشأ ملی در شناسایی اقلیت ها و افزایش نقش مؤلفه «تمایز در عادات، باورها و رفتارها» است. نتیجه گیری: بررسی پیشران ها نشان می دهد که در «آینده محتمل»، کنش گری کشورهای غربی برای ورود گروه های جدید، نظیر فِرَق غیر رسمی و همجنس گراها، به دایره حقوقی اقلیت ها وجود دارد. برای جلوگیری از این روند مغایر با «نظم عمومی»، همکاری حقوقی دُوَل عضو سازمان همکاری اسلامی به ویژه در «کمیته حقوق بشر» و «مجمع مربوط به امور اقلیت» ضروری است.
طراحی الگوی توانمندی آینده پژوهی مدیران آموزش سازمان تأمین اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آینده پژوهی ایران دوره ۵ پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲
119 - 145
حوزههای تخصصی:
هدف:پژوهش حاضر با هدف طراحی الگوی توانمندی آینده پژوهی مدیران آموزش سازمان تأمین اجتماعی، صورت پذیرفت. جهت گیری این مطالعه کاربردی و توسعه ای بوده و مبانی آن فلسفی تفسیری است. روش: این تحقیق رویکردی استقرایی داشته و به منظور اجرای آن، روش کیفی به کار رفته است. این مطالعه از نوع استراتژی نظریه ی داده بنیاد و میدانی می باشد. جهت گردآوری داده ها از مصاحبه ی نیمه ساختار یافته و برای انتخاب نمونه از روش نمونه گیری هدفمند، استفاده شد. از 16 نفر از کلیه مدیران حوزه ی تأمین اجتماعی و اعضای هیأت علمی مصاحبه شد و تجزیه و تحلیل داده ها از طریق محوری، انتخابی و کدگذاری باز صورت گرفت. یافته ها:نتایج به دست آمده نشان می دهد، توانمندی آینده پژوهی مدیران آموزش، نیازمند عواملی از قبیل رهبری سازمانی، ساختار سازمانی، مدیریت منابع انسانی ، فرهنگ آینده پژوهی، سناریو نویسی، برنامه ریزی استراتژیک، توسعه ی آموزش، تهیه ی امکانات، مدیریت آینده پژوهی، مشارکت کارکنان و حذف عواملی از قبیل جو سازمانی ناسالم و بوروکراسی زاید، جهت دستیابی به توسعه ی سازمانی سازمان تأمین اجتماعی می باشد. نتیجه گیری:توانمندی آینده پژوهی مدیران آموزش، مستلزم توجه به فرهنگ آینده پژوهی، تنوع، جمع گراییو رهبری سازمان بوده و جهت ترسیم و ایجاد آینده ی دلخواه می توان از آینده پژوهیبه عنوان یکحامیبهره برد. دست اندرکاران با بهره گیری از توانمندی آینده پژوهی مدیران به خوبی می توانند فرصت ها را شناسایی نموده و با پیش بینی آینده بر تهدیدها غلبه نمایند که این مهم در سازمان های دولتی همچون تأمین اجتماعیاهمیتی دو چندان دارد.
ارزیابی مقدماتی مفروضات آینده پژوهی از نگاه دین اسلام (با تاکید بر قرآن و نهج البلاغه)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آینده پژوهی ایران دوره ۱ پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۱
45 - 64
حوزههای تخصصی:
این مقاله، مهمترین مفروضاتی را که وندل بل برای آینده پژوهی عنوان نموده، مورد بررسی و ارزیابی قرار داده است. هدف از این ارزیابی، اعتبارسنجی مفروضات مذکور با آموزه های دین مبین اسلام و بویژه دو کتاب قرآن و نهج البلاغه می باشد. بدیهی است -نتیجه این ارزیابی هرچه که باشد- نمی تواند ملاکی برای رد و یا تایید مفروضات فوق براساس دیدگاه اسلام باشد. چراکه اولاً در این بررسی همه جوانب دین مبین اسلام مدنظر قرار نگرفته و ثانیاً، تلاش نگارنده براین بوده تا شاهد/ شواهدی از منابع مذکور، برای تایید برخی از مفروضات آینده پژوهی–به زعم خود- استخراج نماید. ازاینروی، چه بسا این امر، براساس دیدگاه های کارشناسی اسلام شناسان، قابل تایید نباشد. درهرصورت، دراین مقاله نشان داده شده است که اغلب مفروضات آینده پژوهی، قابل ارزیابی توسط آموزه های دین اسلام می باشد و ازاینروی می توان چنین نتیجه گرفت که نظیر طیف زیادی از حوزه های علمی، برای علم آینده پژوهی نیز، اسلام به عنوان کامل ترین دین الهی دارای دستورالعمل ها و اصول راهنمایی می باشد.