درخت حوزه‌های تخصصی

هدف: تعیین نرخ دسترسی فیزیکی به کتاب های فارسی و انگلیسی در دانشگاه اصفهان، با هدف بهبود دسترس پذیری به آنها در شبکه کتابخانه ای این دانشگاه. روش: سیاهه ای از 2972 عنوان کتاب استناد شده در 97عنوان پایان نامه تحصیلات تکمیلی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه اصفهان تهیه شد. در گام نخست موجود بودن هر یک از رکوردهای کتابشناختی در فهرست پیوسته کتابخانه های دانشگاه اصفهان بررسی شد. در گام دوم موجود بودن فیزیکی عناوینی که رکوردهای کتابشناختی آنها یافته شد، در قفسه مشخص و بدین ترتیب نرخ دسترس پذیری به آنها تعیین شد. در گام سوم تلاش شد دلایل موجود نبودن اقلام یافت نشده در قفسه، شناسائی و موانع دسترس پذیری شناخته شود. برای منظور اخیر با کتابداران بخش امانت مصاحبه انجام گرفت. اطلاعات به دست آمده از سیاهه وارسی با استفاده از نرم افزار آماری و آمار توصیفی تحلیل شد. یافته ها: دو نرخ دسترسی به دست آمد: 4/22% برای تمام کتاب های چاپی که در 97 پایان نامه به آنها استناد شده بود، و 69% برای کتاب هایی که فهرست پیوسته موجود بودن آنها را نشان می داد. بر پایه نمونه گیری از 1668 عنوان انگلیسی ناموجود مورد استناد و جستجوی آنها در فهرست های پیوسته 6 کتابخانه در دیگر دانشگاه های عمده کشور و پایگاه گوگل بوک، معلوم شد به احتمال 95%، حداکثر 19% آنها را می توان در داخل کشور یافت. این امر را می توان نشان دهنده پدیده استناد کاذب دانست که از مصادیق سوء رفتار آکادمیک است. دیگر موانع دسترسی فیزیکی به کتاب های موجود در کتابخانه های دانشگاه به ترتیب عبارتند از: نقایص مدیریت مجموعه، در امانت بودن، و پراکنده بودن در واحدهای کتابخانه ای متعدد (به ویژه در دو کتابخانه خوابگاهی تک جنسیتی). در مصاحبه با کتابداران کاستی های مدیریت مجموعه، مشخص نبودن وضعیت منابع وجین شده، انجام ندادن شلف خوانی، بی دقتی در صحافی و مشکلات نرم افزار فهرست کتابخانه عنوان شد.

کتابداران بارها در مورد شکل های خاص استناد مورد مشورت قرار میگیرند و استفاده از برنامه های کامپیوتری سازماندهی استناد کتابشناختی شخصی، مانند اندنوت (EndNote)، را که اغلب مورد استفاده اعضای هیأت علمی و دانشجویان است، مورد تأیید قرار میدهند. امروزه ابزارهای اینترنتی رایگان و یا ارزان قیمتی گسترش یافته که به ساختن استناد و تنظیم کتابشناسیها میپردازند. بررسی استنادهای تولیدشده بوسیله این برنامه ها نشان میدهد که این برنامه ها مانند EndNote برای دانشجویان مفید واقع شده، اما برای استفاده بهینه از این برنامه ها، آگاهی از اشکال خاص استناد ضروری است.

استاد محمدتقی دانش پژوه در 1290ش متولد شد. پس از طیّ تحصیلات مقدماتی در زادگاهش آمل، دروس طلبگی را در قم گذراند. وی دورة دانشکده معقول و منقول دانشگاه تهران را در 1320 به پایان رساند. خدمات دولتیاش در 1319 با استخدام در کتابخانه دانشکده حقوق دانشگاه تهران آغاز شد. در 1331 به سمت معاونت این کتابخانه تعیین شد و 29 سال در این مقام باقی ماند. در 1348 به گروه تاریخ دانشکدة الهیات این دانشگاه پیوست. به همت او کتابخانه دانشکده حقوق به یک کتابخانه نمونة علوم انسانی و بزرگترین کتابخانه ایران بدل شد. دانش پژوه در فعالیتهای فرهنگی بسیاری سهیم بود و در محامع علمی متعددی مشارکت داشت. وی در 27 آذر 1375 درگذشت. از او آثار متعددی به صورت تألیف، تصحیح، و تهیه فهرست برجای مانده است. عمده ترین کار او فهرست مفصل نسخه های خطی کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران است.

هدف: احیای متون فارسی و دست نوشته های موجود در گنجینة نسخه های خطی کتابخانه ها، بحث تازه ای نیست و برخی از دانشمندان برجسته، در این زمینه خدمات شایانی ارائه داده اند، لکن فهرست های رایج، وافی به مقصود طالبان آثار نیست و این کار را باید جهتی نو بخشید و از شیوه های جدید و صحیح پیروی کرد. روش: در راستای روش های احیا و حفظ متون فارسی در تمام مراحل آن از جمله کتابت، مقابله، تصحیح، ترجمه، تدریس، تهیه میکروفیلم و لوح فشرده و سایر شیوه های جدید و همچنین نسخه شناسی و فهرست نویسی آن، استفاده از روش صحیح و علمی لازم است تا نتایج کار، مورد بهره برداری بهتر و بیشتر محققان قرار گیرد. روش مورد نظر در این مقوله، روش تطبیقی و استنادی است. یافته ها: متن حاضر متن بیان موارد آشنایی با فنون خطی، ارزش و ویژگی کتاب آشنایی با نسخ خطی و آثار کمیاب فارسی و عربی اثر غلامرضا فدایی1 6 را بررسی میکند که به موازات آثار دیگری از این دست نظیر نسخه خطی و فهرست نگاری در ایران؛ مجموعه مقالات و جستارها به پاس زحمات سی سالة فرانسیس ریشار نسخه شناس برجسته فرانسوی به کوشش احمد رضا رحیمی ریسه2 و نقد و تصحیح متون نگارش نجیب مایل هروی3، نشر یافته است

این تحقیق به جایگاه منابع اطلاعاتی در آموزش دانشجویان دانشگاه فردوسی پرداخته است. 360 دانشجو که به روش نظامیافته از هشت دانشکده به عنوان نمونه برگزیده شده بودند با اظهارنظر درباره پنجاه زیرپرسش از هفت پرسش اصلی در این تحقیق شرکت کردند. تحلیل دادهها که با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی انجام گرفت، مشخص ساخت که دانشجویان ورودی سالهای 1372 و 1373 رشته های علوم تجربی و علوم انسانی این دانشگاه دربارة بسیاری از پرسشهای مطرح شده در پرسشنامه توافق نظر دارند. بر اساس یافته های تحقیق، کتاب درسی، محتوی کلاسها، جزوات و کتابخانه به ترتیب رتبه های اول تا چهارم را به عنوان منابع اطلاعاتی پرثمر در یادگیری ذکر کرده اند. دانشجویان بیشتر برای امانت گرفتن کتاب به کتابخانه مراجعه میکنند. مجموعه کتابهای کتابخانه، مجموعه کتابهای درسی کتابخانه و مجموعه کتابهای مرجع کتابخانه یا حداکثر 68% امتیاز از سودمندی برخوردارند. بالاترین درجة رضایت از منابع اطلاعاتی به محتوای کتاب درسی، محتوای جزوه درسی و محتوی موجودی کتابخانه اختصاص دارد.

شناخت نسخه های خطی اصل یکی از عوامل اصلی در جریان گردآوری وتصحیح متون است .از اینرو محققان تلاش گسترده ای در به دست آوردن نسخه های خطی اصل دارند تا بتوانند جریان علمی عصر مولف را بهتر شناخته وشیوه ی تفکر مولف را ازاصل دستنوشته اودریابند.بدین جهت فهرست نویسان با توجه به علایم ونشانه های متعدد ،سعی درشناسایی نسخه های اصل داشته ودارند. درتحقیق حاضر سعی برآن شده تابخشی ازاین نشانه ها که ازفهرست های نسخ خطی وبررسی مستقیم نسخ بویژه نسخه های خطی کتابخانه مرکزی ،به دست امده بررسی وارائه شود.