درخت حوزه‌های تخصصی

هدف: بررسی امکان استفاده از ظرفیت های فنی بازی وارسازی در آموزش فهرست نویسی و شناسایی تأثیر آن در یادگیری دانشجویان. روش: پژوهش حاضر با رویکرد کمّی انجام شد. جامعه پژوهش دانشجویان مقطع کارشناسی رشته علم اطلاعات و دانش شناسی 17 دانشگاه سطح یک بود که از فهرست وزارت علوم و دفترچه انتخاب رشته کنکور سراسری سال های 1398-1399 استخراج شد. این فهرست شامل دانشگاه های اصفهان، الزهرا، بیرجند، تبریز، علامه، خوارزمی، شهید باهنر کرمان، شاهد، فردوسی مشهد، شهیدچمران اهواز، یزد، قم، سمنان، رازی کرمانشاه، شیراز، شهید مدنی آذربایجان و زابل است. تعداد کل جامعه دانشجویان 436 نفر استخراج شد که با روش نمونه گیری تصادفی و استفاده از جدول کرجسی- مورگان، حجم نمونه 204 نفر تعیین شد. با توجه به الگوی ورباخ و هانتر به منزله چارچوب اصلی پژوهش، تعداد 7 مؤلفه بنیادی بازی وارسازی(داینامیک ها، مرحله، پروفایل، رقابت و پاداش، امتیاز، نشان، تابلوی پیشرفت) به دست آمد. در بخش نظریه یادگیری خودراهبر تعداد سه مؤلفه اساسی (خودکنترلی، خودمدیریتی، انگیزش و رغبت به یادگیری) جمع آوری شد. در بخش آماری پژوهش در رابطه با مؤلفه ها، ضریب آلفای کرونباخ همه مؤلفه ها و متغیرها بزرگ تر از 7/0 به دست آمد. در این پژوهش برای تحلیل داده ها از نرم افزارهای اس.پی.اس.اس و پی.ال.اس استفاده شد. نتیجه گیری : بازی وارسازی و یادگیری خودراهبر هر دو با هدف مشترک یادگیری مادام العمر می توانند سبب افزایش ظرفیت درگیرشدن در محیط آموزشی و افزایش سطح آمادگی و استقلال افراد در یادگیری و عملکرد خودراهبر دانشجویان تحصیلات تکمیلی شوند. هنگامی که افراد کاری را از روی علاقه انجام می دهند، آن کار برایشان جذاب و مهم می شود که نتیجه آن، خودکارآمدی و بهره وری خواهد بود. پژوهش هایی نظیر پژوهش حاضر می توانند برای برنامه ریزی بلندمدتِ تغییر در الگوی آموزش الکترونیکی در قلمرو علم اطلاعات و دانش شناسی را ارائه دهند و به نحو مطلوبی زمینه ساز به کارگیری فناوری های نوآورانه در محیط های با قابلیت ابتکار عمل باشند؛ بنابراین برای ایجاد طرح جدید در آموزش کتابداران و تأثیرگذاری مثبت در آینده شغلی آنان استفاده از زمینه های فناوری برتر، امری مهم و ضروری است.

مقدمه : هدف از انجام پژوهش حاضر، تحلیل عوامل مؤثر بر انجام فعالیت های داوطلبانه، رضایتمندی، استمرار فعالیت ها و وفاداری داوطلبان در کتابخانه های عمومی استان کرمانشاه است. روش شناسی : پژوهش حاضر، از نظر هدف کاربردی و از نظر روش گردآوری داده ها توصیفی همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش را داوطلبان فعالیت در کتابخانه های عمومی استان کرمانشاه تشکیل دادند. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه استاندارد اوه (2017) مشتمل بر 53 آیتم استفاده شد. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها، از آزمون های ضریب همبستگی، رگرسیون خطی ساده و چندگانه استفاده شد. یافته ها: تجزیه وتحلیل داده ها نشان داد که کارکردهای داوطلب شدن، تجربه داوطلبان، حمایت و پشتیبانی از آنان بر رضایتمندی داوطلبان تأثیرگذار است و همچنین بر استمرار فعالیت های آن ها و وفاداری آنان تأثیر معنی دار و مثبتی دارند. نتیجه : در میان کارکردهای داوطلب شدن کارکردهای درک/پیشرفت، شغل، اجتماعی بودن، ارزش و حفاظتی به ترتیب دارای بیشترین میانگین بودند و میانگین همه آن ها بزرگ تر از مقدار متوسط بود. این نشان می دهد که انگیزه اصلی داوطلبان کتابخانه های عمومی تسهیل در رشد شخصی و درک دیگران است.

هدف : هدف این پژوهش، شناسایی عوامل و مؤلفه های مؤثر بر فعالیت های داوطلبانه در کتابخانه های ایران و ارائه الگوی پیشنهادی است. روش پژوهش : پژوهش، از نوع کاربردی با رویکرد کیفی است که با استفاده از روش نظریه زمینه ای یا داده بنیاد انجام شده است. جامعه آماری شامل استادان علم اطلاعات و دانش شناسی، مدیران، متولیان فرهنگی، مدیران کتابخانه ها، کتابداران و صاحب نظران برخی از حوزه های مرتبط با فعالیت های داوطلبانه بود. به منظور گردآوری داده ها 47 نفر از افراد واجد شرایط، به روش نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی انتخاب شدند. معیار اصلی برای تعیین حجم نمونه، رسیدن به نقطه اشباع نظری بود. ابزار گردآوری داده ها مصاحبه ساختاریافته بود. تجزیه و تحلیل در سه مرحله اصلی کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی با استفاده از نرم افزار مکس کیودا انجام شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد، فعالیت های داوطلبانه در کتابخانه های ایران متأثر از عوامل حمایت و بسترسازی، شناسایی انگیزه فعالیت های داوطلبانه، جذب و حفظ نیروهای داوطلب به کتابخانه است. موانع جذب نیروهای داوطلب شامل موانع اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، مدیریتی، حقوقی و قانونی هستند. همچنین، باورهای شخصی و روان شناختی و عوامل تأثیرگذار اجتماعی به عنوان عوامل مداخله گر بر فعالیت های داوطلبانه تأثیر دارند. بر اساس مدل پیشنهادی ایجاد و اصلاح قوانین، تبلیغ و اطلاع رسانی و آموزش از راهبردهای توسعه جذب نیروهای داوطلب در کتابخانه های ایران است. نتیجه گیری: حضور نیروهای داوطلب در کتابخانه های ایران، دارای پیامدهای مثبت و منفی می باشد که پیامدهای مثبت آن به مراتب بیشتر از پیامدهای منفی آن است. برای توسعه فعالیت های داوطلبانه، نیاز به نقشه راه و الگویی است که بتواند با ایجاد و اصلاح قوانین و جلب حمایت نهادهای دولتی و غیردولتی زمینه حضور مؤثرتر نیروهای داوطلب را در کتابخانه های کشور فراهم سازد.

هدف از انجام این پژوهش توسعه و ارزیابی مدل عمومی تبادل اطلاعات علمی کتابخانه دیجیتال در بستر اینترنت اشیاست. برای این منظور، عناصر اصلی و فرعی و خصیصه ها شناسایی شدند. این پژوهش از نوع توسعه ای بوده و ابزار گردآوری داده ها، سیاهه وارسی محقق ساخته است. این مطالعه با استفاده از رویکرد آمیخته و با روش های مطالعه اسنادی، گروه کانونی، مدل سازی داده و ارزیابی مدل برای دستیابی به اهداف انجام شده است. جامعه مورد مطالعه پژوهش در روش اسنادی منابع بازیابی شده در حوزه اینترنت اشیا، اشیای فیزیکی و مجازی، و در روش گروه کانونی، متخصصان حوزه های اینترنت اشیا و کتابخانه دیجیتال بود. در این بخش ۹ نفر به شیوه نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. در این بخش ابزار گردآوری داده ها، مصاحبه بود و روش تحلیل، کلیدواژه در بافت بود. ابزار تجزیه و تحلیل در روش گروه کانونی به صورت دستی، در بخش مدل سازی نرم افزار «پروتژه» و «تری دی مکس»، در بخش ارزیابی مدل، پلاگین ارزیابی نرم افزار «پروتژه» بود. بر اساس یافته های روش اسنادی (بررسی ۱۰ مدل و هستان شناسی هسته در حوزه اینترنت اشیا، اشیای فیزیکی و مجازی)، ۴۴ عنصر اصلی، ۱۰۸ عنصر فرعی، و ۶۲ خصیصه، به عنوان هسته اولیه تشکیل دهنده عناصر اصلی، فرعی، و خصیصه های مدل عمومی تبادل اطلاعات علمی در کتابخانه دیجیتال در بستر اینترنت اشیا استخراج گردید. بر اساس یافته های گروه کانونی، ۹ عنصر اصلی، شامل کاربر اطلاعاتی، دستگاه کاربر، سرور کتابخانه دیجیتال، خدمات اطلاعاتی خودکار، منابع فیزیکی، منابع مجازی ، کلیه منابع اطلاعاتی در وب، منابع اطلاعاتی موجود در سرور کتابخانه دیجیتال، و امنیت و حفاظت از داده ها شناسایی و تعیین گردید. همچنین، ۲۷ عنصر فرعی و ۳۸ خصیصه برای عناصر اصلی شناسایی شد. سرانجام، مدل عمومی تبادل اطلاعات علمی کتابخانه دیجیتال در بستر اینترنت اشیا توسعه داده شد. در این مدل چگونگی ارتباط و تعامل عناصر با یکدیگر ترسیم گردید. ارزیابی مدل نشان داد که ساختار سلسله مراتبی عناصر متراکم نیست و به برخی از انواع ویژگی ها و محدودیت های ویژگی توجه نشده است. به طور کلی، برای بهره گیری از اینترنت اشیا در کتابخانه ها باید با استفاده از روش های مدل سازی تمامی عناصر و خصیصه های اساسی در اینترنت اشیا در مدلی که ساختار منطقی پایگاه داده سیستم اطلاعاتی تبادل اطلاعات علمی کتابخانه دیجیتال را تشکیل می دهد، دخالت داده شود و بر آن منطبق گردد. این مدل می تواند به عنوان نقشه پایگاه داده برای متخصصان و طراحان پایگاه داده عمل کند.

هدف: داده محور شدن پژوهش ها، با توجه به ارزش نهفته و حیاتی داده های پژوهشی، پارادایم نوظهوری است که به دنبال آن نیاز به مدیریت مؤثر و صحیح داده های پژوهشی ایجاد شده است. هدف این پژوهش شناسایی ابعاد توسعه مدیریت داده های پژوهشی با تأکید بر روش های ارائه خدمات مدیریت داده های پژوهشی است که در محیط های علمی و پژوهشی جهان اجرا شده اند.                                                                                                                                                            روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع مروری نظام مند با رویکرد کیفی است که با استفاده از نرم افزار مکس. کیو.دی. ای. 10 به تحلیل محتوای منابع و مستندات علمی پرداخته است. بر همین اساس مرحله گردآوری مدارک و مستندات با استفاده از روش کتابخانه ای و جستجوی پایگاه های معتبر علمی تا رسیدن به نقطه اشباع نظری ادامه یافته است.                                                                                                                                                          یافته ها: پژوهش حاضر نشان داد که اجرای صحیح مدیریت داده های پژوهشی در مراکز علمی به پنج مؤلفه اساسی وابسته است: سیاست، برنامه ریزی، خدمات، ذی نفعان و فناوری که هریک ابعاد گسترده و فرآیندهای متعددی را در برمی گیرند که شناخت نیازها، آگاهی از چالش های موجود، توسعه دانش و مهارت های لازم، استفاده از شبکه ها و زیرساخت های فنی مناسب منجر به برنامه ریزی و سیاستگذاری صحیح برای اجرای بهترین روش های ارائه خدمات مدیریت داده های پژوهشی می شود. نتیجه گیری: در این پژوهش ضمن ارائه مقوله های اساسی مدیریت داده های پژوهشی، ابعاد و روش های نوین در این حوزه به روشنی مشخص شده اند و انتظار می رود دانشگاه ها و مراکز پژوهشی ایران به صورت یکپارچه در راستای سیاستگذاری های جدید و برنامه ریزی های لازم برای ارائه و توسعه خدمات مدیریت داده های پژوهشی اقدام نمایند تا در فرآیند پژوهش از دوباره کاری و صرف هزینه های اضافی پیشگیری شود.   

هدف از پژوهش حاضر طراحی و توسعه یک درگاه یکپارچه آزاد برای جست وجوی اطلاعات مخازن سازمانی دانشگاه ها و مؤسسات آموزشی و پژوهشی عالی در ایران است. این مقاله به زیرساخت های گردآوری، مدل مفهومی و طرح معماری و اجزایی که یک نمونه واقعی برای گردآوری اطلاعات مخازن سازمانی باید داشته باشد، می پردازد. معماری و خدمات درگاه جست وجوی یکپارچه مخازن سازمانی ایران (آیریس) به عنوان نخستین نمونه از این دست در داخل کشور طرح می شود. نمونه کارکرد این درگاه پس از اجرا به صورت یک سامانه محلی ارائه خواهد شد. در فرایند طراحی و توسعه درگاه جست وجوی یکپارچه مخازن سازمانی ایران (آیریس) بر پایه بررسی منابع دانش و روش شناسی های گذشته پس از نیازسنجی و امکان سنجی زیرساخت های موجود در سطح ملی، بررسی متون علمی و جمع آوری اطلاعات، تجزیه و تحلیل سامانه های بین المللی مشابه، طرح اولیه پیاده سازی محصولی تحت عنوان «طراحی و توسعه یک درگاه یکپارچه آزاد برای جست وجوی اطلاعات مخازن سازمانی دانشگاه ها و مؤسسات آموزشی و پژوهشی عالی در ایران (آیریس)» به همراه کلیه جزئیات زیرسیستم ها و جریان های کاری وابسته به آن هدف گذاری شد. بدین منظور، در طی پنج مرحله از «اسکرام» به عنوان یک چارچوب چابک چرخشی و افزایشی برای کنترل مدیریت پروژه نرم افزار در طراحی و توسعه «آیریس» استفاده شد. معماری این سامانه بر پایه مدل ارائه دهنده داده و ارائه دهنده خدمت با به کارگیری استاندارد «اُ اِی آی» است. در معماری این سامانه سه بخش سیستم واسط استخراج کننده داده، سیستم مدیریت پردازش داده و پیوند موجودیت ها، و سرانجام، سیستم فراهم آوری و نمایش در نظر گرفته شد. در طراحی «آیریس» خصوصیاتی چون سهولت استفاده (کاربر پسندی)، رابط کاربر وبی قابل تعدیل و گسترش (به خصوص با زبان های رایج)، بازیابی به وسیله موتورهای جست وجو و ابزارهای نمایه سازی گوناگون، دسترسی دائمی به منابع، پشتیبانی از منطق جست وجو و شناساگر منحصربه فرد برای هر مدرک در نظرگرفته شده است. باید توجه داشت آنچه که در توسعه این سامانه بسیار مهم بود، نیاز به انتشار داده ها به شکل آزاد و تحت مجوزهای منبع باز و ماندگار است. در غیر این صورت، نمی توان انتظار توسعه سامانه مناسبی را داشت که توان گردآوری داده ها را به صورت یکپارچه داشته باشد. پس از پیاده سازی سامانه مشخص شد که ارائه دهندگان داده در داده های خود عمدتاً مشکلات ساختاری داشتندکه ممکن است خدمات درگاه را با نقص هایی مواجه سازد. به نظر می رسد با تهیه خط مشی هایی توسط «وزارت علوم» بتوان نسبت به روزآمدی و بارگذاری منظم داده ها در مخازن سازمانی و در نهایت، در سامانه «آیریس» اطمینان به دست آورد.

مقدمه: رفتار اطلاعاتی اصطلاحی است که برای توصیف بسیاری از روش های تعامل انسان با اطلاعات استفاده می شود. اجتناب از اطلاعات نیز یکی از وجوه رفتار اطلاعاتی و روش های تعامل انسان با اطلاعات است. اجتناب از اطلاعات مجموعه ای از رفتارها و اقدامات گزینشی به منظور متوقف کردن، محدود کردن، تأخیر جستجو، مواجهه، پردازش، و استفاده از اطلاعات است. هدف اصلی این پژوهش بررسی اجتناب از اطلاعات دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی همدان در مطالعه مقاله های علمی است. روش شناسی: پژوهش حاضر از نوع کاربردی پیمایشی است. جامعه پژوهش دانشجویان پزشکی در سال تحصیلی 98-99 دانشگاه علوم پزشکی همدان بودند. روش نمونه گیری تصادفی بود. دانشجویان پرسشنامه های الکترونیکی اجتناب اطلاعات و نیاز به شناخت را تکمیل کردند. از آزمون های تحلیل واریانس یک طرفه، رگرسیون خطی ساده، رگرسیون چند متغیره برای تحلیل آماری استفاده شد. یافته ها: میانگین اجتناب از اطلاعات دانشجویان 21/2 و میانگین نیاز به شناخت آنها 55/3 بود. یافته ها حاکی از تفاوت معنادار میزان اجتناب از اطلاعات دانشجویان برحسب پایه تحصیلی آنان بود. بین اجتناب از اطلاعات و نیاز به شناخت رابطه معنادار مشاهده شد. متغیر پایه تحصیلی در رابطه بین اجتناب از اطلاعات و نیاز به شناخت نقش کاهشی داشت. نتیجه : میزان نیاز به شناخت دانشجویان با اجتناب از اطلاعات آنان رابطه عکس دارد، همچنین با افزایش پایه تحصیلی آن ها نیاز به شناخت آنها افزوده می شود. می توان برای دانشجویان پایه های پایین تر این روند را تسریع نمود. پیشنهاد می شود که برای آن ها دوره های آموزش سواد اطلاعاتی، تور کتابخانه، و معرفی پایگاه های اطلاعاتی تخصصی برگزار شود.

هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی انواع خدمات مبتنی بر راهبرد پلتفرمی بر اساس فراترکیب متون موجود و سنجش اهمیت آن ها از نظرِ متخصصان به منظور کاربست در کتابخانه های عمومی ایران است. روش: این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ چهارچوب پژوهش از نوع آمیخته است. ابتدا با استفاده از روش فراترکیب، خدمات مبتنی بر دیدگاه پلتفرم شناسایی شدند. در فراترکیب پس از مراحل جست وجو و انتخاب منابع مناسب، در نهایت 9 مقاله به عنوان منابع نهایی مورد بررسی قرار گرفتند. پس از استخراج کدها و دسته بندی مفاهیم، خدمات مبتنی بر دیدگاه پلتفرم در کتابخانه های عمومی شناسایی شد. در بخش دوم، برای تعیین اهمیت خدمات استخراج شده از نظرِ خبرگان و متخصصان کتابخانه های عمومی، از پرسش نامه محقق ساخته استفاده شد. اهمیت خدمات شناسایی شده بر اساس پاسخ های 38 نفر از خبرگان در نرم افزار اس پی اس اس و با استفاده از آزمون توزیع دوجمله ای بررسی شد. یافته ها: در فراترکیب، 28 خدمت مبتنی بر دیدگاه پلتفرمی در کتابخانه های عمومی در سه دسته استخراج شدند خدمات آموزش محور (11 خدمت)، خدمات دسترس پذیری و اطلاع رسانی (9 خدمت)، و خدمات دسته فرهنگی و اوقات فراغت (8 خدمت). از نظرِ متخصصان خدمات فرهنگی و اوقات فراغت اهمیت بیشتری برای ارائه در کتابخانه های عمومی ایران داشتند. اصالت/ارزش: در راهبرد پلتفرمی، کتابخانه های عمومی ایران علاوه بر اینکه مجرایی برای دسترسی به اطلاعات و منابع اطلاعاتی هستند بایستی رابط بین کاربران و سازمان های محلی باشند. در کتابخانه های عمومی ایران باید بستری فراهم آید که کاربران محلی، سازمان ها، شرکت ها و یا هر نوع سازمان دیگری بتواند از فضای فیزیکی کتابخانه های عمومی برای برگزاری مراسم رسمی، جشنواره ها، بازارهای سنتی و نمایشگاه ها استفاده کنند.

هدف : الگوی پرس اُاُ جدیدترین الگوی ایفلاست که برای توصیف بهتر پیایندها ایجاد شد. پژوهش حاضر در راستای شناسایی میزان انطباق  پیایندهای فارسی زبان با الگوی پرس اُاُ انجام شد. روش شناسی : این پژوهش از نظر هدف کاربردی است و با استفاده از رویکرد ارزیابانه انجام شده است. جامعه پژوهش را 90 پیایند رشته علم اطلاعات و دانش شناسی موجود در نرم افزار رسا تشکیل داده است. به منظور انجام پژوهش از جداول تطبیقی الگوی پرس اُاُ با فیلدهای مارک استفاده شد. در نهایت از این جدول برای شناسایی انطباق پیشینه های پیایندهای رشته علم اطلاعات و دانش شناسی استفاده شد.   یافته ها : یافته های پژوهش نشان داد فیلدهایی که در پیشینه های پیایندهای فارسی استفاده شده با 5 رده پرس اُاُ در ارتباط هستند. با توجه به صفات و تغییراتی که در پیشینه پیایندهای رشته علم اطلاعات و دانش شناسی مشاهده شد از بین رده های پرس اُاُ Z1، Z5، Z6 ،Z11 و Z12 باید در مدل سازی پیایندهای رشته علم اطلاعات و دانش شناسی مورد استفاده قرار گیرند. همچنین از میان 46 صفت پرس اُاُ، 18 صفت در پیشینه های مورد بررسی یافت شد. که با 5 رده Z1، Z5، Z6، Z11 و Z12 در ارتباط هستند.   نتیجه گیری : با توجه به نتایج پژوهش انطباق مطلوبی بین الگوی پرس اُاُ و پیشینه های پیایندهای رشته علم اطلاعات و دانش شناسی مشاهده نشد. مشکلاتی از قبیل عدم توجه به فهرست نویسی درست پیایندها، استفاده از قواعد مسطح انگلوامریکن، مشکلات نرم افزاری موجود در رسا به دلیل تبدیل از نسخه قبلی نرم افزار کتابخانه ملی به نرم افزار فعلی از دلایل این انطباق پایین هستند.

پژوهش حاضر با هدف شناخت جنبه های دسترسی آزاد مورد توجه کاربران شبکه اجتماعی «توییتر» و تحلیل عقاید آنان در این باره انجام شد. نمونه ای از توییت های انگلیسی درباره دسترسی آزاد شناسایی و به روش تحلیل محتوای کمی با رویکرد تحلیل عقاید مطالعه شد. بدین منظور، نخست جنبه های مختلف دسترسی آزاد با مرور ادبیات حوزه شناسایی و در قالب فرمول های جست وجو تدوین شد. این گام به بازیابی ۸۷۴۲۷۰ توییت انجامید. داده ها با کمک جست وجوی انطباق دقیق در «اکسل» پاکسازی و نمونه ای مشتمل بر ۱۶۵۳۲۰ توییت مرتبط به دست آمد و سپس، نمونه به چهار گروه موضوعی «هزینه و منابع مالی»، «نشر و منابع»، «مدل ها» و «اعتبار و کیفیت» دسترسی آزاد دسته بندی شد. پردازش متن و محاسبه نمره عقیده توییت ها به ترتیب با نرم افزار «نایم» و «سنتی استرینگث» انجام شد. تحلیل داده ها با آمار توصیفی و استنباطی در «اکسل» و «اس پی اس اس» صورت گرفت. نتایج نشان داد که مفاهیم مرتبط با «نشر و انواع منابع دسترسی آزاد» از بیشترین توییت برخوردارند. چنانچه این گروه به دلیل کلیت و عمومیت آن نادیده گرفته شود، «اعتبار و کیفیت» و «هزینه ها و منابع مالی» دو موضوع اصلی مورد توجه کاربران «توییتر» است. بر اساس نتایح عقیده کاوی، بیش از نیمی از توییت ها خنثی بوده و فراوانی عقاید مثبت با اختلاف کمی از عقاید منفی بیشتر است. با این حال، دو موضوع «اعتبار و کیفیت» و «هزینه ها و منابع مالی» بیش از همه توییت های منفی گرفته اند. به این ترتیب، همسو با نتایج پیمایش های پیشین، که با هدف کشف دغدغه های محققان و ذی نفعان دسترسی آزاد انجام شده، پژوهش حاضر تصویری کم وبیش یکسان را برای فضای اجتماعی به دست داد. از آنجا که دسترسی آزاد به اطلاعات علمی در جهت توسعه جوامع دانش بنیان یک ضرورت محسوب می شود، نتایج تحقیق حاضر لزوم برداشتن گام هایی جدی برای تقویت نقاط مثبت و اندیشیدن راهکارهایی برای رفع مسائل و چالش هایی که به عقاید منفی منجر شده است، برجسته می سازد.

به مناسبت برگزاری هشتادوششمین کنگره سالانه ایفلا، گروه علاقه مندان به تاریخ کتابخانه ها در این نهاد در ژانویه ۲۰۲۰ فراخوان ارسال چکیده مقالات برای بررسی طرح های تاریخ شفاهی کتابداری و اطلاع رسانی را در نشستی با عنوان آموختن از گذشته برای الهام بخشی، دربرگیرندگی، و تداوم بر روی وبگاه ایفلا منتشر کرد. نگارنده به مناسبت تجربه اجرای طرح های تاریخ شفاهی کتابداری و اطلاع رسانی در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران چکیده مقاله ای را با عنوان «روایت ها از روزن گفت وگو» برای دبیر گروه ارسال کرد. این چکیده پذیرفته شد. اما کنگره به سبب همه گیری کووید- ۱۹ در سال 2020 برگزار نشد. سپس به تصمیم دبیرکل و رئیس ایفلا قرار شد کنگره به صورت حضوری در سال ۲۰۲۱ در روتردام هلند برگزار شود. اما به سبب ادامه همه گیری آن نیز به صورت مجازی برگزار شد. کمیته ملی ایفلا در ایرلند پشتیبانی تحسین برانگیزی برای ارائه سخنرانی ها تدارک دید. در این نشست چهار سخنران از ایرلند، ایران، ایالات متحده آمریکا و کرواسی ابتکارهای خود را برای ثبت و ضبط تاریخ شفاهی کتابداری و اطلاع رسانی در کشور شان ارائه دادند. در این نشست نماینده ایران طرح های چهارگانه تاریخ شفاهی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران را بیان کرد. این چهار طرح عبارت بودند از تاریخ شفاهی آموزش کتابداری و اطلاع رسانی در ایران، تاریخ شفاهی شورای کتاب کودک، تاریخ شفاهی انجمن های کتابداری ایران، و خدمات کتابداران پیشکسوت در گسترش و شکوفایی کتابداری نوین در ایران.

روش شناسی: این پژوهش ازنظر هدف کاربردی و از نظر نحوه گردآوری اطلاعات، توصیفی است که به روش پیمایشی انجام گرفت. به منظور گردآوری داده ها از پرسشنامه ای محقق ساخته استفاده شد. جامعه آماری تمامی دانشجویان دانشگاه تربیت مدرس در دو مقطع کارشناسی ارشد و دکتری هستند. نمونه گیری به صورت تصادفی انجام شد و حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران برابر با 374 نفر است. روایی ابزار به روش روایی محتوایی تایید شد. یافته ها: نتایجی که با استفاده از مدل ساختاری به دست آمد، بیانگر این است که بین متغیر "نگرش به آینده شغلی" و متغیر "رفتار اطلاع جویی " دانشجویان ارتباط معناداری وجود دارد. نتایج آزمون کروسکال والیس و یومن ویتنی نشان داد که نگرش دانشجویان کارشناسی ارشد و دکترا نسبت به آینده شغلی شان با یکدیگر تفاوتی ندارد، همچنین بین نگرش دانشجویان گروه های مختلف نسبت به آینده شغلی شان تفاوتی مشاهده نشد. دانشجویان در گروه های مختلف تحصیلی، رفتارهای اطلاع جویی مشابهی را از خود نشان دادند، این در حالی است که بین رفتارهای اطلاع جویی دانشجویان کارشناسی ارشد و دکترا تفاوت معنادار وجود دارد. اصالت: این نخستین پژوهشی است که نشان می دهد بین رفتار اطلاع جویی و نگرش دانشجویان به آینده شغلی شان ارتباط معناداری وجود دارد و با بهبود نگرش به آینده شغلی و ایجاد انگیزه در دانشجویان می توان امیدوار بود که رفتار اطلاع جویی ایشان بهبود یابد. وجود اختلاف در رفتارهای اطلاع جویی دانشجویان ارشد و دکترا گویای این است که دانشگاه ها و به شکل تخصصی تر کتابخانه های مرکزی می توانند نقش بیشتری در ارتقاء مهارت های اطلاع یابی و افزایش سطح سواد اطلاعاتی دانشجویان ایفا کنند.

خوشه بندی به عنوان یک فرایند جهت شناخت ماهیت و ساختار داده ها در بسیاری از حوزه های علوم و فناوری های مرتبط با آن نقش مهمی در سازماندهی داده ها دارد. یکی از الگوریتم های پرکاربرد و ساده خوشه بندی، کا-میانه است. پژوهش حاضر با هدف مرور نظام مند تحقیقات در زمینه بهبود الگوریتم کا-میانه برای خوشه بندی داده ها صورت گرفته است. این پژوهش با یک راهبرد جدید بر مبنای کاستی های الگوریتم کا-میانه به بررسی تحقیقات انجام شده در این زمینه و نقش آن در سازماندهی داده ها در محدوده سال های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰ می پردازد. برای این منظور میزان توجه پژوهشگران به رفع هر یک از کاستی های این الگوریتم برای بهبود طی سال های مزبور در قالب پرسش های پژوهش تدوین شده است. در این پژوهش با استفاده از استراتژی جست وجو، پالایش، و استخراج مقاله ها در نهایت، ۴۷ منبع مرتبط شناسایی و مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها نشان داد که بیشترین تحقیقات صورت گرفته با غلبه بر کاستی حساس به مراکز خوشه اولیه در جهت بهبود الگوریتم کا-میانه انجام شده است. همچنین، از ۴۷ تحقیق مورد بررسی، الگوریتم بهبودیافته کا-میانه در ۳۵ تحقیق بر روی داده های غیرمتنی و در ۱۲ تحقیق بر روی داده های متنی اعمال شده است. سرانجام، نتیجه حاصل از بررسی ۶ تحقیق از تحقیقات صورت گرفته نشان داد که حجم داده ها رابطه ای مستقیم با عملکرد الگوریتم بهبودیافته کا-میانه دارد. به عبارت دیگر، این الگوریتم باید به نوعی اصلاح شود که با اعمال بر روی حجم متفاوت داده ها خوشه بندی کارآمد و دقیقی انجام دهد.

کلمات کلیدی زیر مجموعه ای از کلمات یا عبارات یک سند هستند که می توانند معنای سند را توصیف کنند و در فرایند بازیابی اطلاعات نقش مهمی ایفا کنند. از آنجا که عملیات استخراج کلیدواژه یا عبارات کلیدی از متون تخصصی و علمی کاری تخصصی و زمان بر بوده و حجم اسناد علمی که نیاز به کلیدواژه دارند روزافزون است، الگوریتم های مختلفی برای استخراج تخصصی و خودکار کلیدواژه و عبارات کلیدی به اسناد طراحی و پیاده سازی شده اند. RAKE یک الگوریتم پرکاربرد برای استخراج کلمات کلیدی از متون است. اساس کار الگوریتم RAKE ، کلمات کلیدی و عموماً حاوی چندین کلمه (یعنی عبارت کلیدی) هستند، ولی علائم نگارشی یا کلمات بی معنا یا ایست واژه ها را شامل نمی شوند. در این الگوریتم از برچسب گذاری دستوری کلمات به عنوان ابزاری برای تعیین ضریب اهمیت آن ها در جملات استفاده می شود. کلید واژه ها مجموعه ای از توالی های چندکلمه ای یا تک کلمه ای هستند که طبق معیار های خاصی امتیاز دهی می شوند. در این پژوهش، یک نسخه بهبود یافته از الگوریتم استخراج خودکار کلیدواژه ( RAKE ) ارائه شده است. در نسخه بهبودیافته سعی شده با ایجاد تغییراتی در معیارهای امتیازدهی عبارات کاندید، دقت و بازخوانی عبارات کلیدی استخراج شده افزایش یابد. راهکار ارائه شده برای بهبود الگوریتم RAKE با در نظر گرفتن ضعف های موجود در رویکرد های وزن دهی دراین الگوریتم به ویژه برای زبان فارسی و مستندات علمی پیشنهاد شده است. برای بررسی نقاط ضعف الگوریتم RAKE و ارائه راهکار پیشنهادی از مجموعه ای از فراداده های پایان نامه و رساله های فارسی استفاده شده است. راهکار پیشنهادی روی این داده ها آزمایش و ارزیابی شده و باعث افزایش دقت، بازخوانی و معیار F شده است.

هدف: هدف نخست تعیین میزان انطباق ساختاری بین استاندارد توصیف آرشیوی کدگذاری شده (ای.ا.دی.) و مارک ایران است. هدف دیگر تعیین عناصر ای.ا.دی. با اولویت بالاست تا با مقداردهی فیلدهای معادل آن عناصر در مارک ایران آمادگی انتقال رکوردهای آرشیوی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران به ای.ا.دی. فراهم شود. روش: گام های پژوهش عبارت بود از: 1) تدوین نگاشت بین ای.ا.دی. با یونی مارک و سپس با مارک ایران؛ 2) کمی سازی استاندارد ای.ا.دی.؛ 3) امتیازگذاری وزنی عناصر ای.ا.دی.؛ 4) تعیین میزان انطباق ساختاری ای.ا.دی. با یونی مارک و سپس مارک ایران و 5) تعیین عناصر ای.ا.دی. با اولویت بالا. یافته ها: داده های نگاشت بین ای.ا.دی. و یونی مارک و نیز مارک ایران نشان داد از 107 عنصر ای.ا.دی.، 77 عنصر در یونی مارک و 72 عنصر در مارک ایران دارای فیلد معادل اند. میزان انطباق ساختاری یونی مارک با ای.ا.دی. 73 درصد و با مارک ایران 68.7 درصد است. از 107 عنصر ای.ا.دی. تعداد 75 عنصر دارای اولویت بالا شناخته شد. نتیجه گیری: خدمت عمده این پژوهش در افزودن دانش به حوزه سازماندهی اطلاعات در کشور و جهان تدوین نگاشت بین استاندارد ای.ا.دی. با یونی مارک و مارک ایران است. این نگاشت صرفا ابزار سنجش میزان انطباق ساختاری این دو استاندارد نیست و به خودی خود ارزشمند است. در این نگاشت از فیلدهای بلوک 4 برای برقراری ارتباط بین رکوردهای آرشیوی استفاده شده است. این درحالی است که آرشیویست های سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برای تنظیم و توصیف اسناد از این فیلدها استفاده نمی کنند و اکثر رکوردها را در سطح پرونده ایجاد می کنند. بنابراین یکی دیگر از اولویت ها در تنظیم و توصیف مواد آرشیوی سازمان تهیه شیوه نامه برای به کار گیری و برقراری ارتباط بین سطوح چهارگانه اسناد با استفاده از فیلدهای بلوک 4 است. 73 درصد انطباق ای.ا.دی. با یونی مارک می تواند نویدی برای کشورهایی باشد که رکوردهای آرشیوی خود را در یونی مارک ذخیره کرده اند و هم اکنون می خواهند برای حرکت به سمت داده های پیوندی و متصل شدن به وب معنایی دادهای خود را به ای.ا.دی. منتقل کنند. اما نبود فیلد معادل برای 30 عنصر به ویژه برای فیلدهای الزامیِ ای.ا.دی. مهم است. ما عناصر بدون فیلد معادل را برای کمیته مارک ایران ارسال خواهیم کرد تا این کمیته برای آن عناصر فیلدهای جدیدی را پیشنهاد وبرای کمیته دائمی یونی مارک ارسال کند

هدف: تحلیل محتوای مجلات از طریق شناسایی ویژگی های اطلاعات ثبت شده در مقالات به مدیران مجلات در شناسایی نقاط قوت و ضعف مجله یاری می رساند. هدف این پژوهش، بررسی جریان دانشی و محتوایی مقالات مجله دانش حسابداری به عنوان یکی از معتبرترین نشریات علمی حوزه دانش حسابداری در ایران، از ابتدای انتشار تا پایان سال 1398 است. روش : این مطالعه از نوع علم سنجی بوده و با استفاده از روش تحلیل محتوای کمّی صورت گرفته است. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی مقالات منتشر شده در مجله است که همگی به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. داده های پژوهش نیز با به کارگیری ابزار سیاهه وارسی گردآوری و با استفاده از نرم افزار اکسل مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفته اند. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد، در 285 عنوان مقاله منتشر شده در طی این سال ها، 696 نویسنده مشارکت داشته اند که از این تعداد، کارشناسان ارشد با 34 درصد و استادیاران با 30 درصد، در صدر جدول نویسندگان این مجله قرار دارند. در بین دانشگاه ها و مراکز آموزشی نیز دانشگاه شیراز با 25 عنوان مقاله در رتبه اول و دانشگاه تهران با 24 عنوان مقاله در رتبه دوم قرار گرفته است. همچنین از نظر گرایش موضوعی، 83 درصد از آثار منتشر شده در حوزه حسابداری مالی بوده و حسابرسی با 10 درصد در رتبه بعدی قرار گرفته است. از مجموع 8179  منبع مورد استناد در مقالات نیز، 73 درصد منابع به زبان انگلیسی و 27 درصد به زبان فارسی بوده است. نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان می دهد، بیشترین تعداد مقالات منتشر شده مربوط به موضوع حسابداری مالی بوده و سهم سایر موضوعات بسیار اندک است. از سوی دیگر، ارزیابی استنادات مقالات نیز حاکی از آن است که بیشترین استنادات مقالات به منابع لاتین بوده است. بنابراین ضروری است دست اندرکاران مجله ضمن تنوع بخشی در پذیرش موضوعات مختلف حسابداری، با اتخاذ تدابیری راه را برای انتشار مقالات بکر و جدید پژوهشگران داخلی باز نمایند.

مقدمه: سازماندهی دانش از مباحث قدیمی و اساسی کتابداری و اطلاع رسانی به شمار می رود. هدف پژوهش حاضر آشکارسازی روابط پیدا و پنهان پژوهشگران سازمان دهی دانش در جهان است. روش شناسی: نوع پژوهش کاربردی است که با رویکرد علم سنجی و با روش تحلیل هم استنادی انجام شده است. رکوردهای پژوهش بر مبنای کلیه مقاله های دو مجله سازماندهی دانش و فصلنامه فهرست نویسی و رده بندی و کلیدواژه های مرتبط با قلمرو سازماندهی دانش نمایه شده در وبگاه علم در سال های 1900 تا 2019 گردآوری شده است. در نهایت 17950 رکورد به صورت کامل همراه با مأخذ با فرمت plain text  موردبررسی قرار گرفت. تعداد کل استنادها 360143 بود. در این پژوهش، نویسندگانی که 130 استناد و بیشتر دریافت کرده بودند، مورد مطالعه قرار گرفتند که تعداد این افراد 178 نفر بود. به منظور ترسیم شبکه هم استنادی از ماتریس 178 در 178 استفاده و شبکه هم استنادی نویسندگان ترسیم شد. در ادامه ماتریس متقارن ایجادشده به ماتریس همبستگی تبدیل شد. برای ترسیم ماتریس از نرم افزار بیب اکسل، برای تحلیل شبکه های هم استنادی از نرم افزار یو سی آی نت، برای ترسیم شبکه هم استنادی از نرم افزار ووز ویور، برای ترسیم نمودار دندروگرام از نرم افزار اس.پی.اس.اس و برای ترسیم نمودار راهبردی نیز از نرم افزار اکسل استفاده گردید. یافته ها: یورلند پرتألیف ترین و سالتون پراستنادترین پژوهشگر سازماندهی دانش در جهان هستند. هم چنین زوج روبرتسون و سالتون دارای بیشترین هم استنادی است. ساختار فکری سازماندهی دانش از یازده خوشه اصلی تشکیل شده است. بزرگ ترین خوشه (خوشه چهارم) شامل سی وشش پژوهشگر است که به موضوع بازیابی اطلاعات پرداخته است. پس ازآن، خوشه نخست با سی وپنج نویسنده است که با موضوع رفتار اطلاع یابی بازیابی اطلاعات آمده است. خوشه های ده و یازده نیز هرکدام دارای هجده پژوهشگر است که به موضوع های فهرست نویسی و رده بندی و سازماندهی دانش پرداخته اند. خوشه نه با هفت نویسنده کوچک ترین خوشه است که به موضوع علم سنجی پرداخته است. خوشه های ترکیبی، علم سنجی، هستی شناسی و فهرست نویسی و رده بندی دارای بالاترین تراکم و خوشه های بازیابی اطلاعات و سازماندهی دانش دارای بالاترین مرکزیت هستند. نتیجه : ایجاد پیوند هم استنادی میان نویسندگان سازماندهی دانش، نشان دهنده ارتباط فکری میان نویسندگان این قلمرو است. همه نویسندگان پرانتشار سازماندهی دانش، لزوماً جزء نویسندگان پراستناد محسوب نمی شوند. موضوع های بازیابی اطلاعات، رفتار اطلاع یابی و سازماندهی دانش نقش پررنگی در پژوهش های سازماندهی دانش دارند. نویسندگان پرانتشار و پراستناد، حضور مؤثرتری در نقشه علمی هم استنادی دارند. تحلیل هم استنادی نویسندگان، می تواند مهم ترین نویسندگان و روابط بین آن ها را نمایش دهد. از این تحلیل ها می توان در سیاست گذاری های کلان بهره برد.

مقدمه: اﻣﺮوزه توانایی ﺑﺮﻗﺮاری ارﺗﺒﺎط مؤثر و سواد اطلاعاتی از اﻟﺰاﻣﺎت اشتغال کتابداران در کتابخانه هاست. ﮐﺘﺎﺑﺪاران ﺷﺎﻏﻞ در کتابخانه ها ﺑ ﺎ برخورداری از سواد اطلاعاتی مناسب و توانایی ﺑﺮﻗﺮاری ارﺗﺒﺎط ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ ﺑﺎ ﮐﺎرﺑﺮان می توانند ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ در ﻣﺮﺗﻔﻊ ﻧﻤﻮدن ﻧﯿﺎزﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ آنان داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ. بنابراین ﺑﺮرﺳﯽ این مقوله ها ضروری است. روش شناسی: پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی، از نوع توصیفی همبستگی است. داده ها از نمونه ای به تعداد 130 نفر به روش تصادفی ساده گردآوری شد. جامعه آماری پژوهش حاضر، شامل کتابداران کتابخانه های دانشگاه فردوسی مشهد، علوم پزشکی مشهد و آزاد اسلامی مشهد (165 نفر) و همچنین کتابداران کتابخانه های دانشگاه بیرجند، علوم پزشکی بیرجند و آزاد اسلامی بیرجند (25 نفر) بودند که به صورت تمام وقت در زمان انجام پژوهش (سال 1397) مشغول ارائه خدمت بودند. به منظور گردآوری داده ها از دو پرسشنامه سواد اطلاعاتی نیک پور، منظری توکلی و رجائی نژاد (1391) با ضریب پایایی 94 درصد و پرسشنامه مهارت های ارتباطی کتابداران رهنما (1391) با ضریب پایایی 73 درصد استفاده گردید. یافته ها: یافته ها حاکی از آن بود بین سواد اطلاعاتی و مهارت های ارتباطی کتابداران رابطه مثبت و معناداری وجود دارد؛ و میزان مهارت های ارتباطی و سواد اطلاعاتی کتابداران شهرهای مشهد و بیرجند با هم تفاوتی نداشت. همچنین بین تمام ابعاد «سواد اطلاعاتی» شامل تشخیص نیاز اطلاعاتی، مکان یابی اطلاعات، ارزیابی اطلاعات و استفاده مؤثر از اطلاعات و مهارت های ارتباطی کتابداران، رابطه مثبت و معناداری وجود داشت. نتیجه : نتایج آشکار ساخت میزان مهارت های ارتباطی و سواد اطلاعاتی کتابداران متخصص و غیرمتخصص با هم تفاوتی ندارد. همچنین ویژگی های جمعیت شناختی (جنسیت، سطح تحصیلات و سابقه خدمت) نقشی در سواد اطلاعاتی و مهارت های ارتباطی کتابداران نداشت.