درخت حوزه‌های تخصصی

روایی و اعتبار یک تست چند گزینه ای (MCIT) بسته اسکیمایی به عنوان یک روش اندازه گیری غیر مستقیم توانایی ترجمه، همزمان با یک تست (MCIT) فارسی به انگلیسی و یک آزمون باز ترجمه انگلیسی به فارسی OETE)) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد که تست (MCIT) بسته اسکیمایی دارای بالاترین درجه روایی است (a#=0.91) تست (MCIT) فارسی به انگلیسی دارای درجه قابل قبولی از روایی ( a#=0.84) بوده ولی آزمون انگلیسی به فارسی (OETE) به سبب طبیعت غیر عینی آن از نظر روایی قابل بررسی نبود. علیرغم داشتن همبستگی معنادار با یکدیگر، هر سه آزمون به طور معناداری با یکدیگر تفاوت داشتند. از آنجا که تست (MCIT) بسته اسکیمایی دارای بالاترین درجه اندازه روایی بوده و همبستگی بیشتری با انواع سنتی خود نشان می دهد و نیز از آنجا که تصحیح این تست زمان به مراتب کمتری می گیرد، پیشنهاد می شود تستهای (MCIT) بسته اسکیمایی به عنوان روشهای اندازه گیری غیر مستقیم توانایی ترجمه به کار روند تا ضمن صرفه جویی در زمان جنبه غیر عینی بودن آن نیز از بین برود.

"ترجمه قرآن مجید به زبان انگلیسی از اهمیت ویژه ای برخوردار است چرا که بسیاری از ملل دنیا دانش خود را درباره قرآن از طریق ترجمه انگلیسی آن بدست می آورند. بدین ترتیب شناخت این ترجمه ها ضروری است. لذا بر آن شدیم که کتاب شناسی توضیحی ترجمه های انگلیسی قرآن مجید را جهت علاقه مندان به تحقیق در این زمینه فراهم آوریم. این کتاب شناسی شامل ترجمه های کامل قرآن مجید به زبان انگلیسی است. در مورد مترجمانی که ترجمه انگلیسی آنان به دفعات تجدید چاپ شده، جدیدترین چاپ را برگزیده ایم. مگر آنکه این تجدید چاپ همراه با ویرایش و یا تغییر عنوان اثر بوده است که در این حال به صورت ترجمه ای مستقل ذکر شده است. سعی شده است که اطلاعات کتابنامه ای دقیق و کامل باشد مگر در مواردی که این اطلاعات در اصل کتاب ذکر نشده و یا قابل دسترسی نبوده است. مشخصات کتابشناختی ترجمه های قرآن بر اساس نظم الفبایی املای انگلیسی نام خانوادگی مترجم یا مترجمان مرتب گردیده است و ذیل هر مدخل توضیحات ارائه گردیده است. "

"صورت شعر نوشته ای فشرده و مختصر است و معنی شعر بیشتر احساسی و اشاره ضمنی است تا لفظی و اشاره عینی. در این نوع نوشته و گفته، صورت و معنی چنان پیوندی ناگسستنی دارند که اگر در فرایند ترجمه از هم جدا شوند بسیاری از آن معانی احساسی غیرقابل بیان و زیباییها و ظرافتهای صوری متن اصلی از بین می روند، چرا که خیلی از ویژگیهای شعر ترجمه ناپذیر و غیر قابل انتقال به زبان دیگرند. هیچ مترجمی نمی تواند صدای خوش آهنگ، وزن و قافیه، اشارات ضمنی، و سایر ویژگیهای اساسی شعر را ترجمه کند مگر با شبیه سازی ها و بدل سازی های کلی که در این صورت نیز تقریبا هیچکدام از محسنات ادبی و زیباییهای طبیعی متن اصلی به ترجمه منتقل نمی شود. حدود ترجمه ناپذیری شعر از مباحث عمده در مطالعات ترجمه است. رابرت فراست معتقد است آنچه در ترجمه شعر از بین می رود خود شعر است. اعتقاد راسخ رومن یا کوبسن بر این است که شعر صراحتا قابل ترجمه نیست، و شلی نیز اساسا به ناممکن بودن ترجمه شعر عقیده دارد. از طرف دیگر، برخی از دانشمندان نیز استدلال می کنند که تمام معانی همیشه قابل ترجمه است و هر چه در یک زبان قابل بیان باشد به زبان دیگری نیز قابل انتقال خواهد بود. ما در این مقاله نظریه های مختلفی را در مورد ترجمه پذیری و یا ترجمه ناپذیری شعر بررسی کرده، به این نتیجه می رسیم که ممکن بودن و یا غیر ممکن بودن ترجمه شعر هیچکدام نباید به معنی مطلق آن در نظر گرفته شود. یک پیام را می توان به هر زبان طبیعی انتقال داد، تنها صورت این پیام است که در زبانهای مختلف و نیز در نظم و نثر متفاوت می باشد. بنابر این گر چه این امکان وجود دارد که بتوان یک شعر را به نحوی ترجمه کرد که در زبان مقصد قابل قبول باشد، اما انتقال تمام ویژگیها و زیباییهای متن اصلی شعر زبان ترجمه امکان پذیر نیست."

"هدف مقاله حاضر پاسخ به این مساله است که آیا در دوران باستان و میانه در ایران ترجمه وجود داشته است یا نه؟ و اگر وجود داشته، دلایل و چگونگی پیدایش آن چه بوده است؟ نقشهای آن کدامند؟ و بررسی آن چه کمکی به علوم زبانی می کند؟ به این منظور با کنکاش در آثار ایران شناسان ایرانی وغیر ایرانی، به توصیف آثار ترجمه پرداخته می شود و تاثیر بررسی تاریخ ترجمه بر تحقیقات تاریخی محض و نیز چرایی پیدایش ترجمه و تاثیر آن بر زندگی اجتماعی این دوران مورد تحلیل قرار می گیرد؛ و ترجمه به عنوان عامل حفظ مذهب، اتحاد، سلطه گرایی، و ایستادگی در برابر نیستی معرفی می شود، عاملی که نخستین مدارج تکاملی اجتماعی را منعکس می کند و خبر از تحولات و چگونگی همزیستی اقوام پیشین می دهد. در لا به لای متن مقاله، آثار ترجمه شده و زبانهایی که در آنها به کار گرفته شده اند به تفکیک معرفی می شوند و برای دستیابی سریع خواننده به ارتباط زبانهای مکتوب، در انتهای مقاله جدولی مقدماتی که ارتباط این زبانها را نشان می دهد ارائه می گردد."

هر گاه بحثی در مورد ترجمه به میان می آید، شماری از مساءل بدیهی انگاشته می شوند و در نتیجه علی رغم اهمیتی که می توانند داشته باشند، شاید هرگز به بحث کشیده نشوند و همچنان در توده ای از ابهام باقی بمانند. این در حالی است که بررسی هر یک از آنها چه بسا مسائلی را روشن کند که به دلیل بدیهی انگاشته شدن مبهم باقی مانده اند. برخی از این مسائل جنبه نظری ترجمه را در بر می گیرد و برخی دیگر فارغ از مسائل نظری، صرفا به جنبه های عملی می پردازد که شاید با بحث در مورد آنها بتوان راهکارهایی را بدست داد و از این طریق دست اندرکاران بتوانند از بعد عملی، مسائل مربوط به ترجمه را حل کنند و گامی مثبت برای آموزش ترجمه بردارند. پدیده "سویه گی" [directionality] یکی از همین مسائل است که تقریبا هرگز مورد بحث و بررسی قرار نمی گیرد. در این مقاله سعی بر آن است تا با توجه به عملکرد ترجمه، به زبانگونگی [linguality] در ترجمه پرداخته شود و از این طریق بحثی در باره تعیین اهداف آموزش ترجمه مطرح گردد تا معلوم شود مساله "سویه گی" در ترجمه چگونه امکان بررسی می یابد.

هدف از نگارش مختصر حاضر، اشاره به فرایند برگردان آن گونه از زبان ادبی است که تحت عنوان "شعر" طبقه بندی می شود. برای دستیابی به این هدف ابتدا به چگونگی آفرینش "شعر" توجه خواهد شد و شیوه برجسته سازی زبان خودکار برای رسیدن به این گونه ادبی مورد بررسی قرار خواهد گرفت. سپس سعی بر آن خواهد بود تا به توصیف روشهایی پرداخته شود که مترجمان در برگردان "شعر" پیش رو دارند و برای دست یازیدن به این مهم به کار می گیرند. بر این اساس، ابتدا به چگونگی آفرینش شعر در زبان مبدا اشاره خواهد شد. در بخش بعد، فرایند ترجمه آن گونه که در این مختصر مورد نظر است معرفی خواهد گردید تا از این طریق معلوم گردد که انتخاب های مترجم به هنگام برگردان شعر چگونه صورت می پذیرد و فرایند برگردان شعر از چه نوع عملکردی برخوردار است.

برای طراحی درسها و سرفصل آنها جهت تربیت مترجم، لازم است بدانیم که مترجم برای برگرداندن یک متن نوشتاری از زبانی به زبان دیگر به چه دانشی نیازمند است. دانش لازم برای درک مطلب خواندن، و دانش لازم برای انتخاب واژه ها و ساختارهای دستوری جهت به رمز درآوردن آنچه که مترجم از خواندن متن درک کرده است تا آن را به زبان مقصد بازگو کند مورد بررسی قرار گرفته و پیشنهاد شده است که در گزینش دانشجوی مترجمی و تربیت وی چه اقداماتی باید صورت گیرد.

در این مقاله ابتدا به شناخت زبانگونه ما از هستی و مراحل آن پرداخته شده است. سپس در مرحله دوم، زبانی کردن هستی، "نمادین سازی"، در قالب نشانه های زبانی و ماهیت این نشانه ها در اثر زبانی و ادبی بحث شده است. در ادامه به پدیدار شدن نقشهای متفاوت زبان پرداخته شده است از جمله نقش ارتباطی یا ابزاری که پدید آورنده آثار زبانی است و نقش ناابزاری یا زیباشناختی که پدید آورنده آثار ادبی است. نقش دوم در ارتباط با پدیده برجسته سازی و ماهیت انگیخته ای نشانه ها و ادبیت متن تبیین شده است. بر این اساس ترجمه نقش محور با در نظر گرفتن معیارهای ذکر شده راهی به سوی ترجمه آثار زبانی و به ویژه ادبی معرفی شده است. در آخر نیز ترجمه به مثابه مکالمه ای بین دو زیست جهان زبان مبدا و مقصد مطرح شده است

ارنست همینگوی (1961-1899) داستان نویسی است که در ایران از زمان حیات خود شناخته شده بود و داستانهایش خوانندگان بسیاری داشت: نخستین کسی که همینگوی را به جامعه ادبی ایران معرفی کرد ابراهیم گلستان بود.....

"توانش و کنش افراد دوزبانه همواره مورد بحث جامعه شناسان زبان، و به ویژه پژوهشگران حوزه دوزبانگی و نیز ترجمه شناسان بوده است. بسیاری از جامعه شناسان زبان و ترجمه شناسان بر این باورند که افراد دوزبانه بالقوه مترجمند. این باور در نگرشی کلی نیز کاملا درست می نماید، زیرا یکی از ویژگیهای افراد دوزبانه از نگاه فرد غیر متخصص همانی است که مترجم نیز خواه در ترجمه مکتوب و خواه در ترجمه شفاهی انجام می دهد. در این مقاله سعی بر آن است تا عملکرد افراد دوزبانه و مترجمان را در چارچوب عمل ترجمه با یکدیگر مقایسه کنیم تا معلوم شود، کدام دسته از افراد دوزبانه و با چه درجه و سطحی از توانش زبانی برای دوره های تربیت مترجم مناسب تر اند."

این مقاله سعی بر آن است تا به پدیده "دوزبانگی" پرداخته شود و حالتها و ابعاد آن نسبت به ارتباط کلامی و عمل ترجمه شفاهی مورد بحث قرار می گیرد. تعریفهایی را که پژوهشگران این حوزه ارائه داده اند و همچنین سه نوع دوزبانگی که مورد بحث و این رایش (Weinreich) (1953) بوده است مورد بررسی قرار خواهد گرفت و این مقاله در نتیجه گیری خود پنج توصیه در مورد آموزش مترجمان شفاهی و میزان دوزبانگونگی فراگیران ترجمه شفاهی ارائه خواهد شد.

"ترجمه به عنوان یک موضوع مورد بحث در تدریس و یادگیری همیشه مطرح بوده است. اصطلاحات بخش جدانشدنی از زبان را تشکیل می دهند و ترجمه مناسب آنها امری بسیار ظریف بوده که نه تنها به ذوق و استعداد بلکه به داشتن اطلاعات نظری نیازمند است. مسئله مورد نظر ما در این تحقیق این است که آیا دانشجویان گروه انگلیسی از اصول و روشهای مناسب در ترجمه اصطلاحات استفاده می نمایند یا خیر. در این رابطه ابتد مبانی نظری اصطلاحات که می تواند، راهنمای مترجم باشد و نیز روشهای ترجمه که نشانگر امکانات مختلف در ترجمه اصطلاحات است, بررسی گردیده سپس دو گروه از دانشجویان که یک گروه دروس ترجمه را نگذرانده و گروه دیگر این دروس را گذرانده و با مبانی و روش های ترجمه آشنائی کافی داشتند، مقایسه شده اند. سی جمله حاوی اصطلاحات متداول در زبان انگلیسی جهت ترجمه از انگلیسی به زبان فارسی در اختیار دو گروه از دانشجویان قرار گرفت. بررسی ترجمه ها نشان داد که تعداد زیادی از دانشجویان معنی اصطلاحات انگلیسی را نمی دانستند. دانشجویانی که اصطلاح را از غیر اصطلاح تمیز داده بودند نیز در عمل از اصول نظری مربوط به ترجمه اصطلاحات پیروی ننموده بودند. مقایسه دو گروه نشان داد که عملکرد دانشجویان بعد از گذراندن دروس ترجمه برتر از گروهی بود که این دروس را نگذرانده بودند؛ اما هنوز هم فاصله زیادی بین ترجمه مناسب و مطابق با اهداف ترجمه اصطلاحات به صورتی که در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته و ترجمه دانشجویان، وجود دارد. نتایج این تحقیق می تواند در تدریس ترجمه اصطلاحات مورد استفاده قرار گیرد. "

ترجمه ماشینی به لحاظ کاربرد وسیع در توسعه دانش علمی از اهمیت خاص برخوردار است و از سویی ، رابطه آن با سایر رشته ها به عنوان یک اقدام بین رشته ای ، علم و فناوری را به یکدیگر پیوند زده است . پژوهش حاضر ، ضمن بیان تاریخچه و نقاط قوت و ضعف برخی سیستمهای ترجمه ماشینی و بررسی شیوه های این نوع ترجمه ، به تحلیل کارکرد اجزای زبانی سیستم پرداخته است . برای آشنایی با برنامه رایانه ای پذیرش تحلیل ساختی ، سیستمهایی معرفی گردیده و در پایان ، توجه ویژه به حوزه معنایی به لحاظ اهمیت آن در عمق بخشی به تحلیل زبان مبدا به عنوان عاملی موثر در کارکرد بهتر سیستم ترجمه ماشینی ، شده است .

این نوشتار می کوشد تا انواع ترجمه را از دو دیدگاه زبانی متفاوت بررسی کند : 1-انواع یا قالبهای زبانی 2-ساختارهای زبانی . در دیدگاه نخست ، انواع متعددی از ترجمه بررسی می شود که از آن جمله می توان ترجمه های منظوم ، شفاهی ، ادبی - فنی ، محدود ، جامع ، ماشینی ، یکدست ، معکوس و … را نام برد ، در دیدگاه دوم - مهمترین دیدگاه - شش نوع ترجمه ارائه می شود : لفظ به لفظ (word - for- word) 2- تحت اللفظی (Literal) 3- معادل یا وفادار (Equivalent or Faithful) 4-معنایی (semantic) 5-آزاد (free) 6-انشایی یا اقتباس (Adoptation) . در این شش نوع - روش - با ذکر شواهدی از نمونه های ترجمه شده آیات قرآن کریم تلاش می شود ترجمه با موضوعاتی چون ساختارهای زبانی ،‌انسجام ، همایش یا هم نشینی ، واحد ترجمه ، زبان معیار ، تعادل در ترجمه ، ترتیب عناصر نحوی در زنجیره کلام ، تاثیر زبانی مبدا ، وابستگی به زبان مبدا و مقصد ، بلاغت ، حذف و اضافه ، کاربرد روشهای متفاوت ترجمه و … توصیف می شود.

هدف این مقاله پاسخ به یک سوال است: در سنت ترجمه ادبی در ایران، متن ادبی به چه روش ترجمه می‌ شود ؟ پاسخ به این سوال ، پاسخی است توصیفی و نه تجویزی. روش ترجمه متن ادبی مبتنی بر دو اصل است: اصل اول تضمین کننده ادبی بودن ترجمه است با معیارهای فرهنگ مقصد و اصل دوم تضمین کننده ترجمه بودن ترجمه است و ترجمه ادبی برآیند دو گرایش است. گرایش به سوی ثبات یعنی ایجاد شباهت صوری بین اجزای متن اصلی و اجزای متناظر آنها و در ترجمه و گرایش به سوی تغییر یعنی ایجاد شباهت معنایی با ایجاد تغییرات در سطوح مختلف به نحوی که اصل اول رعایت شده باشد. مترجم ادبی گاه به سوی ثبات و گاه به سوی تغییر گرایش می یابد و تفاوت میان مترجمان در تشخیص این نکته است که کجا به ثبات و کجا به تغییر گرایش پیدا کرده و چگونه بین دو اصل فوق تعادل یا سازش برقرار کنند.