فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۴۰۳ مورد.
منبع:
مطالعات زبان و ترجمه سال ۵۷ بهار ۱۴۰۳ شماره ۱
1 - 27
حوزههای تخصصی:
رمان دوریت کوچک (۱۸۵۷) اثر چارلز دیکنز نگرش واقع گرایانه جالبی به اسرار اجتماعی و سازمانی دارد. با این پیش فرض که توجّه سبک واقع گرا به جزئیات، فراتر از دنیای داستان است، نظریّه تحقیق حاضر این است که در رمان دوریت کوچک، دیکنز اسرار اجتماعی و سازمانی را به سان سیستم های بازی ناعادلانه ای به تصویر کشیده که تحت کنترل طبقه حاکم و ثروتمند هستند. روش تحقیق این پژوهش برگرفته از نظریّه های بازی با اطّلاعات ناقص است و هدف آن، یافتن سیستم بازی غیرمنصفانه اجتماعی که بر روابط افراد و طبقات داستان دوریت کوچک حاکم است. نتیجه این پژوهش نشان می دهد که هنر داستان سرایی واقع گرایانه دیکنز محدود به روایت دقیق جزئیات و آشکار ساختن حقایق زمانه خود در دوره ویکتوریا نیست، بلکه انعکاسی از سیستم پیچیده اطّلاعاتی جامعه دوران وی است که حکایت از درگیری میان طبقه حاکم با قربانیان شان برای پنهان کردن حقایق دارد.
بررسی منتخب ابیاتی از چهار برگردان فارسی چهار غزلواره شکسپیر از منظر چهار راهکار ترجمه ای جیمز هولمز (۱۹۸۸)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات زبان و ترجمه سال ۵۷ بهار ۱۴۰۳ شماره ۱
63 - 92
حوزههای تخصصی:
این مقاله، منتخب ابیاتی از چهار برگردان فارسی چهار غزلواره شکسپیر را از منظر چهار راهکار ترجمه ای هولمز بررسی تطبیقی می کند تا نشان بدهد کدام راهکارهای ترجمه ای وجه غالب دارند و مترجمان کدام راهکارها را اتخاذ کرده اند. از نظر هولمز، شعر ترجمه شده، نوعی «فرا-شعر» و مترجم نیز فرا-شاعری است که می کوشد عینیت کلامی را در قالبی کم و بیش مشابه شعر اصلی، بازآفرینی کند. روش این این مقاله، کیفی-تحلیلی و مطابق با نقشه راه مطالعات ترجمه است. از چهارگونه فراشعر یعنی محاکاتی، قیاسی، انداموار و انحرافی، دو راهکار اول، «شکل-وابسته» و دو راهکار دوم، «محتوا-وابسته»اند. نتایج بررسی نشان می دهند برگردان طبیب زاده «فرا-شعری» است که نه به نثر است و نه به نظم؛ برگردان تفضلی، شکل-وابسته؛ برگردان مقدم، مبتنی بر راهکار انحراف است؛ و ابجدیان نیز راه میانه را اختیار کرده است. در مجموع، طبیب زاده با انتخاب راهکار «قیاسی»، ترجمه هایی به مثابه فراشعر از غزلواره های شکسپیر در زبان فارسی پدید آورده است.
ارتباط میان هیجانات، هوش هیجانی-حسی و نمره نوشتاری: مقایسه دانشجویان ایرانی و عراقی رشته زبان انگلیسی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات زبان و ترجمه سال ۵۷ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲
1 - 36
حوزههای تخصصی:
با معرفی هوش هیجانی-حسی و نقش آن در آموزش و یادگیری در سال های اخیر، مطالعه تأثیر حواس و هیجانات بر یادگیری مهارت های زبانی اهمّیّت یافته است. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش هوش هیجانی-حسی و هیجانات در مهارت نوشتاری و مقایسه آن بین زبان آموزان ایرانی و عراقی انجام شده است. ازاین رو از 301 دانشجوی ایرانی و عراقی رشته زبان انگلیسی خواسته شد تا دو پرسشنامه «هوش هیجانی-حسی» و «هیجانات در حین نوشتن» را پر کنند. نتایج نشان داد نمره نوشتاری زبان آموزان با هیجانات مثبت آن ها رابطه معنادار مثبت و با هیجانات منفی آن ها رابطه معنادار منفی دارد. همچنین بین برخی از هیجانات تجربه شده زبان آموزان ایرانی و عراقی مانند خستگی، لذّت، امید و آسودگی تفاوت معناداری مشاهده شد و در برخی از هیجانات ازجمله اضطراب، لذّت و غرور از نظر عوامل انسانی و غیرانسانی به وجود آورنده هیجانات تفاوت معناداری وجود داشت. افزون بر این، یافته ها نشان داد هوش هیجانی-حسی به طور مثبت و معناداری نمرات مهارت نوشتاری زبان آموزان ایرانی و عراقی را پیش بینی می کند. درنهایت، نتایج موردبحث قرار گرفت و کاربردهای آن در زمینه آموزش زبان ارائه شد.
تهیه منشور و مقیاس اخلاق حرفه ای در آموزش دانشگاهی: اعتبار سنجی با مدل راش(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات زبان و ترجمه سال ۵۷ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲
162 - 199
حوزههای تخصصی:
پژوهش حاضر برای تهیه نسخه فارسی منشور و اعتبار سنجی مقیاس اخلاق حرفه ای در آموزش دانشگاهی، با عنایت به رویکردهای اساتید رشته های گوناگون دانشگاهی، صورت گرفت. ابتدا، ترجمه فارسی منشور تهیه شد؛ سپس، با تحلیل داده های کیفی به بررسی نظرات کتبی و شفاهی اساتید دانشگاه ها پرداخته شد. در ادامه، نسخه فارسی منشور ذیل چهارمولفه تعهد به دانشجو، حرفه، سازمان و جامعه، در قالب 54 گزاره، ارائه گردید. در فاز کمّی، مقیاس 7 مقوله ای سنجش اخلاق حرفه ای و بر اساس منشور تهیه شده و در اختیار 200 استاد دانشگاه قرار گرفت. داده های این مرحله با استفاده از مدل مقیاس رتبه بندی راش-اندریچ و به منظور سنجش برازندگی محتوا و تک بعدی بودن ابزار بررسی گردید و ابزاری روا شده و پایا تهیه شد. بدین صورت، 6 آیتم حذف شده و تعداد مقوله ها به 5 مقوله کاهش یافت. نهایتا، مقیاس سنجش اخلاق حرفه ای در آموزش دانشگاهی با 48 آیتم 5 مقوله ای معرفی شد
مفهوم فرهنگی اجتماعی جنسیت در ترجمه بین نشانه ای: نگاهی به سینمای اقتباسی مهرجویی با محوریت زنان(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات زبان و ترجمه سال ۵۷ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲
96 - 131
حوزههای تخصصی:
در تحقیق حاضر به بررسی تغییرات مفهوم فرهنگی اجتماعی جنسیت با تمرکز بر زنان در انتقال از آثار ادبی مکتوب به سینمای اقتباسی به عنوان نوعی ترجمه بین نشانه ای پرداخته شده است. دو فیلم پری (۱۳۷۳) و مهمان مامان (۱۳۸۲) به کارگردانی داریوش مهرجویی به همراه آثار ادبی متناظر آن ها به عنوان پیکره تحقیق انتخاب شده اند. از مدل پردیکاکی (۲۰۱۷) برای بررسی عناصر همیشه حاضر در داستان گویی شامل پی رنگ، تکنیک های روایت، شخصیت پردازی و زمینه استفاده شد و تحلیل داده ها با استفاده از یک چارچوب نظری تجمیعی صورت گرفت. نتایج نشان داد کارگردان با به کارگیری تکنیک زنانه زدایی و با تأکید بر ویژگی های تأثیرگذار زنان در مقابل تفکر قالبی مقاومت کرده و تصویری بهتر و ارتقا یافته از شخصیت های زن در مقایسه با شخصیت های زن آثار اصلی ارائه داده است. همچنین پری که اقتباس از اثری غیر بومیست، نسبت به مهمان مامان که اقتباس از اثری بومیست، به دلیل ملاحظات فرهنگی تغییرات بیشتری داشته است.
تحلیل خطاهای زبان آموزان دوزبانه کردی-فارسی در کاربرد حروف تعریف زبان انگلیسی و بررسی تأثیر یادگیری معکوس بر عملکرد آن ها بر اساس نظریّه فضاهای ذهنی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات زبان و ترجمه سال ۵۷ بهار ۱۴۰۳ شماره ۱
28 - 62
حوزههای تخصصی:
هدف این پژوهش، تحلیل خطاهای زبان آموزانِ دوزبانه کردی-فارسی در استفاده از حروف تعریف زبان انگلیسی و بررسی تأثیر یادگیری معکوس بر عملکرد آنها بر اساس نظریّه «فضاهای ذهنی» بود. این پژوهش بر نوع خطاهایی تمرکز داشت که توسّط 92 نفر از دانش آموزان دوزبانه کردی - فارسی دختر ۱۲ تا ۱۵ ساله و همچنین 32 نفر از دانشجویان دختر ۱۸ تا ۲۱ ساله در رشته های روان شناسی و حسابداری تولید شدند. روش پژوهش در این مطالعه توصیفی-تحلیلی بوده و با استفاده از آزمون بسته داده ها جمع آوری شدند. یافته های حاصل از تحلیل داده ها نشان داد که فراوانی خطای حاصل از کاربرد نامناسب حروف تعریف بیشتر از عدم استفاده از آن در میان زبان آموزان بود. همچنین، این پژوهش نشان داد که معلّمان می توانند با استفاده از این رویکرد، فضاهای ذهنی زبان انگلیسی را در مورد حروف تعریف به زبان آموزان بیاموزند و یادگیری پایداری را در بحث آموزش حروف تعریف ایجاد کنند. افزون براین، اجرای راهبرد یادگیری معکوس در میان زبان آموزان در زمینه آموزش حروف تعریف نیز سبب افزایش ارتباط کلامی میان زبان آموزان با یکدیگر و نیز باعث تعامل بیشتر بین مدرس و زبان آموزان شده است
ضعف و شکست های دستگاه های ایدئولوژیک (ISA) بر اساس نظریه آلتوسر در رمان پرتقال کوکی (۱۹۶۲)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات زبان و ترجمه سال ۵۷ بهار ۱۴۰۳ شماره ۱
93 - 119
حوزههای تخصصی:
آلتوسر معتقد بود حکومت ها برای تأمین خواسته های طبقه حاکم، نیازمند ابزارهایی در جهت تسلّط بر توده ها هستند. او عقیده داشت سیستم تک دستگاهی که مارکسیست های سنّتی طرح کرده بودند و طبق آن حکومت فقط با ابزار زور و سرکوب به کنترل جمعیت ها می پرداخت، ناقص و غیر جهان شمول است؛ چراکه با استناد به آن نمی توان توضیحی برای سرسپردگی داوطلبانه جامعه ارائه کرد. در همین راستا، او ابزارهای حکومتی را به دو دسته ایدئولوژیک و سرکوبگر تقسیم و بیان کرد که فعّالیّت دائمی دستگاه های ایدئولوژیک باعث حفظ تعادل قدرت در جامعه خواهد شد. این پژوهش به بررسی چند مورد از ناکارآیی عملکردهای دستگاه های ایدئولوژیک در رمان پرتقال کوکی اثر آنتونی برجس می پردازد. قهرمان قصّه نوجوانی خشن و قدرت طلب است که ارزش بالایی برای فردیت خود قائل است. تقریباً هیچ کدام از نهادهای مرتبط با دستگاه های ایدئولوژیک در این رمان قادر نیستند به نحو مطلوب روی قهرمان تأثیر بگذارند. پرتقال کوکی هنرمندانه و کامل، تقریباً، تمامی قسمت های مرتبط با دستگاه های ایدئولوژیک حکومتی را در سرنوشت شخصیت اصلی دخیل می کند. نتایج نشان می دهد که نهادهای ایدئولوژیک در این رمان به وظایفشان عمل می کنند، امّا کارآیی ندارند.
راهبردهای مدرسان زبان انگلیسی ایرانی برای اصلاح خطاهای خود در کلاس درس و عوامل مؤثر بر انتخاب آن ها(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات زبان و ترجمه سال ۵۷ بهار ۱۴۰۳ شماره ۱
120 - 154
حوزههای تخصصی:
این پژوهش راهبردهای به کارگرفته شده توسط مدرسان زبان انگلیسی برای اصلاح خطاهای ایجاد شده توسط خودشان در کلاس درس را مورد بررسی قرار داد. هدف این مطالعه بررسی میزان استفاده از هر راهبرد و عوامل مؤثر بر انتخاب روش اصلاح خطا توسط مدرسان بود. دوازده مدرس باتجربه زبان انگلیسی ایرانی به طور هدفمند برای شرکت در این مطالعه انتخاب شدند. داده ها از طریق مصاحبه های نیمه ساختاریافته، مشاهدات کلاسی و مصاحبه های یادآوری تحریک شده جمع آوری و با استفاده از رویکرد تحلیل موضوعی تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها نشان داد که مدرسان شرکت کننده از راهبردهای مختلفی از جمله اصلاح فوری خود، اصلاح تأخیری خود، اصلاح توسط فراگیران و پذیرش و توضیح خطاها استفاده می کردند. انتخاب راهبردها تحت تأثیر عواملی مانند باورهای آموزشی، دانش محتوایی و مهارت های مدیریت کلاس قرار داشت. مدرسان به طور کلی خطاهای ایجاد شده توسط خود را جدی تر و نیازمند اصلاح فوری در مقایسه با خطاهای فراگیران می دانستند.
بررسی تغییرات نوسانی امواج مغزی توجه و تمرکز زبان آموزان زبان انگلیسی به عنوان زبان خارجی در حین آزمون درک مطلب استنتاجی خواندن(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات زبان و ترجمه سال ۵۷ بهار ۱۴۰۳ شماره ۱
155 - 177
حوزههای تخصصی:
پژوهش بین رشته ای حاضر به بررسی فعالیت های ارتعاشی-مغزی نسبت تتا / بتا (TBR) حین انجام آزمون خواندن درک مطلب می پردازد. سی نفر زبان آموز سطح متوسط (15 مرد،15 زن)در این مطالعه شرکت کردند. شرکت کنندگان آزمون خواندن درک مطلب را جواب دادند در حالی که ارتعاشات مغزی آنها با استفاده ازدستگاه الکتروانسفالوگرافی کمی (QEEG) اندازه گیری می شد. نتایج تحقیق نشان داد تفاوت های معناداری بین مقادیر TBR (شاخص توجه) قبل و در حین انجام آزمون خواندن وجود دارد. به طور مشابه، یافته های توپوگرافی کاهش قدرت TBR در مناطق Fz و Pz مغز در حین انجام آزمون خواندن را نشان می دهد که بیانگر نقش مهم آزمون درک مطلب استنتاجی در افزایش توجه داخلی است. این مطالعه برای تمام محققان رشته آموزش جهت استفاده از رویکردهای بین رشته ای و در نظر گرفتن اهمیت آزمون های خواندن و درک مطلب به منظور افزایش توجه مفید است.
عاملیت ترجمه در ورود علم روان شناسی به ایران (۱۳۰۰ تا ۱۳۴۰)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات زبان و ترجمه سال ۵۷ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲
68 - 95
حوزههای تخصصی:
آغاز ترجمه از زبان های اروپایی در ایران در عصر قاجار مبتنی بر نیاز کشور به علوم جدید بود که ایران از آن عقب مانده بود. این دلیل تابه امروز، یکی از دلایل عمده ترجمه به خصوص از زبان های اروپایی بوده است. بنابراین بررسی عاملیت ترجمه در ورود علوم مختلف به ایران ضروری می نماید. پژوهش حاضر به بررسی عاملیت ترجمه در زمینه سازی برای ورود علم روان شناسی به صورت آکادمیک در دهه ۴۰ به ایران می پردازد. پژوهش حاضر بااتکابه مفهوم عاملیت در ترجمه، به بررسی نهادها (مؤسسه انتشارتی صفی علیشاه و مجله کاویان) و افرادی (برادران مشفق همدانی و علی اکبر کسمایی) می پردازد که در چهار دهه نخست ۱۳۰۰ش عامل ورود این علم به ایران بوده اند. بررسی موضوعی و محتوایی دقیق آثار ترجمه شده در انتشارات صفی علیشاه و نشریه کاویان، به علاوه فعالیت های برادران مشفق همدانی و علی اکبر کسمایی و همین طور مطالعه مقدمه های آنان از نقشی که ترجمه و مترجمان در زمینه سازی برای ورود رشته روان شناسی به صورت آکادمیک به ایران داشته اند پرده برداری می کند.
شکسته نویسی در ترجمه: مطالعه موردی رمان ماجراهای هاکلبری فین(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات زبان و ترجمه سال ۵۷ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲
132 - 161
حوزههای تخصصی:
تعیین مرز شکسته نویسی در زبان فارسی همواره مورد مناقشه بوده است و در ترجمه که مترجم با دو زبان سروکار دارد نمود بیشتری پیدا می کند. مطالعه حاضر با رویکردی توصیفی - مقایسه ای در تحقیق کیفی از نوع موردپژوهی و با استفاده از نمونه گیری هدفمند و بر مبنای اصول شکسته نویسی طبیب زاده به بررسی 15 ترجمه از رمان «ماجراهای هاکلبری فین» می پردازد تا به راهکارهای مترجمان در انتقال افت وخیز کشمکش های طبقانی میان فرادستان و فرودستان به واسطه استفاده آنان از زبان پی ببرد. بررسی 15 ترجمه مذکور روشن ساخت که هرگاه مترجمان با به کاربردن واژگان و نحو محاوره، متن را به گفتگو نزدیک کرده اند ترجمه انسجام زبانی بیشتری دارد و هرگاه مترجمان به طور افراطی جهت نشان دادن طبقه اجتماعی فرودستِ قهرمانِ داستان، واژگان شکسته به کار برده اند رسایی و روانی متن را مختل کرده اند که همین امر نهایتاً با معرفی واژگان نامأنوس، می تواند به آسیب جدی به زبان فارسی بینجامد.
ترجمه مفاهیم ناهنجار در سه ترجمه فارسی رمان ماتیلدا(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات زبان و ترجمه سال ۵۷ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲
37 - 67
حوزههای تخصصی:
هدف این پژوهش بررسی روش هایی است که مترجم های ایرانی برای ترجمه ناهنجاری های اجتماعی در آثار ادبی کودک و نوجوان از انگلیسی به فارسی به کار برده اند. در این پژوهش از سه ترجمه فارسی رمان ماتیلدا (۱۹۸۸) اثر رولد دال تشکیل شد. تمرکز این پژوهش بر ترجمه ناهنجاری های اجتماعی در سطح جمله است. در ابتدا بر اساس پیکره و ناهنجاری های موجود در متن، جملات ناهنجار اجتماعی به دو دسته کلامی و رفتاری تقسیم شد. دسته کلامی به بی ادبی، تهدید و دروغ گویی و دسته رفتاری به کودک آزاری جسمی، کودک آزاری ناشی از غفلت، انتقام و پرخاشگری رفتاری تقسیم شد. در مرحله دوم مدل کارکردگرا و پویای مولینا و هورتادو آلبیر (۲۰۰۲) برای دسته بندی های ناهنجاری های اجتماعی به کار گرفته شد تا از طریق آن متن مبدأ با معادل هایش در ترجمه های فارسی بررسی شود. نتایج نشان داد که رویکرد مترجم ها، ترجمه تحت اللفظی است. ترجمه ها بومی سازی نشده اند و تکنیک های متفاوتی برای آن ها به کار رفته است.
دگرگونی تصویر هویّتِ ملّی در ترجمه: موردپژوهی نمایشنامه گزارش مردم گریز مولیر(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
امروزه می توان از ترجمه شناسی به عنوان یک ابزار به منظور تجزیه وتحلیل متون ادبی در حوزه تصویرشناسی استفاده کرد. در میان متون ادبی، نمایشنامه ها در ارائه تصویرِ هویّت ملّی هر کشور نقش مهمی دارند. مولیر به عنوان یکی از نمایشنامه نویسان برجسته فرانسوی آثار متعدّدی را خلق کرده و به طور غیرمستقیم تصاویری از شخصیت و آداب ورسوم فرانسویان در سده هفدهم ترسیم کرده است. مترجمان ایرانی نیز برخی از نمایشنامه های وی را به فارسی برگردانده و در اختیار خوانندگان قرار داده اند. در این پژوهش بررسی دگرگونی تصویر فراشخصی در ترجمه نمایشنامه گزارش مردم گریز مولیر به فارسی توسّط میرزاحبیب الله اصفهانی، هدف مورد نظر برای این تحقیق است. بدین منظور در تحلیل داده ها از روش توصیفی‑تحلیلی بهره گرفته خواهد شد و به طور خاص از دیدگاه دیتسه در حوزه تصویرشناسی و آراء اِتکین در حوزه ترجمه شناسی استفاده می شود. با تحلیل و مقایسه تصاویر متن مبدأ و متن مقصد، تغییرات به وجود آمده بررسی خواهد شد. این پژوهش نشان می دهد که مترجم برخی از تصاویر را خواسته یا ناخواسته تغییر داده است. ترجمه وی در دسته های ترجمه‑تقریب و ترجمه‑بازآفرینی مطابق با نظر اتکین قرار می گیرد.
مسابقه اعداد: مقایسه عملکرد مترجم مایکروسافت و مترجمین حرفه ای ترجمه شفاهی هم زمان(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات زبان و ترجمه سال پنجاه و ششم زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴
33 - 70
حوزههای تخصصی:
تمایل به اجتناب از اشباع شناختی در ترجمه شفاهی علاقه به استفاده از ابزارهای ترجمه به کمک رایانه را افزایش داده است. مطالعه حاضر کیفیت ترجمه اعداد توسّط مترجم مایکروسافت و مترجمان شفاهی حرفه ای هم زمان را بررسی می کند. برای این هدف، مجموعه ای از سخنرانی های سیاسی ارائه شده در سازمان ملل جمع آوری شد. آزمون «کای‑مربع پیرسون» نشان داد که عملکرد مترجم مایکروسافت و مترجمان حرفه ای در زمینه ترجمه هم زمان اعداد یکسان است. درحالی که خطاهای مایکروسافت از نظر نوع نسبت به خطاهای مترجمان شفاهی محدودتر است. به عبارت دیگر، خروجی مایکروسافت فقط دو نوع خطا (حذف و سایر) را نشان می دهد. درحالی که مترجمان شفاهی تنوّع بیشتری از انواع خطاها (حذف، تقریب، واژگانی، آوایی و سایر) را در ترجمه اعداد انجام می دهند؛ بنابراین، به نظر می رسد که در زمینه ترجمه هم زمان اعداد تلفیقی از ترجمه مایکروسافت و ترجمه انسانی می تواند رویکردی مؤثر باشد. به عبارت دیگر، مترجم مایکروسافت می تواند به عنوان یک ابزار کمکی برای ارائه ترجمه های سریع و دقیق اعداد استفاده شود، درحالی که مترجمان هم زمان حرفه ای می توانند تمرکز و دقت خود را به سایر عناصر پیام اختصاص دهند.
بررسی تاریخی زبان و ترجمه در تئاترهای مشهد: از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات زبان و ترجمه سال پنجاه و ششم زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴
169 - 204
حوزههای تخصصی:
اجراهای نمایشی از قبیل مرثیه خوانی، تعزیه یا روحوضی همیشه بخشی از جامعه ایران بوده است و پیشینه ای طولانی دارد؛ امّا تئاتر به مثابه پدیده ای فرهنگی و مدرن از اواخر دوره قاجار به جامعه ایران معرّفی شد. محتوای نمایش، نحوه اجرا یا بازیگری و زبانِ انتقالِ مفاهیم سه عنصر مهم در تئاتر هستند. مطالعات تاریخی و مطالعات ترجمه تاکنون به جنبه های مختلف ترجمه تئاتر پرداخته اند؛ امّا به نقش زبان و ترجمه در تئاتر در مشهد به ویژه از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی توجّهی نشده است. این پژوهش در پی پاسخ به این سؤال است که زبان و ترجمه به مثابه دو عنصر اصلی تئاتر در مشهد طی حدود 80 سال از اوّلین اجراها در اواخر دوره قاجار تا انقلاب اسلامی چه تحوّلاتی را پشت سر گذاشته است و بیشتر تئاترهای مشهد با چه زبانی ارائه شده اند و ترجمه چه نقش و جایگاهی داشته است؟ ابتدا با روش کتابخانه ای، منابع اوّلیه، از جمله تمام روزنامه های مشهد از دوره مشروطه تا انقلاب اسلامی، نظیر آفتاب شرق، آزادی، بهار، چمن، خراسان، صدای خراسان، نوای خراسان و غیره، مورد بررسی قرار گرفت و همه مطالب مربوط به تئاتر استخراج شد. سپس از پژوهش ها و منابع ثانویه بهره گرفته شد و نتایج مربوط به زبان و ترجمه به شکلی توصیفی‑ تحلیلی ارائه گردید. نتایج پژوهش تأکید بر آن دارد که اوّلین تئاترهای مشهد به زبان ترکی اجرا شدند. سپس ترجمه ترکی به فارسی جای آن را گرفت. در دوره پهلوی اوّل، ترجمه آثار روسی در ایران رونق داشت و پس از شهریور 1320، ترجمه آثار شاخص ترکی، انگلیسی و فرانسه نیز به این جریان اضافه شد. در اواسط دوره پهلوی، شیوه تلخیص جای ترجمه را گرفت و سطح ترجمه در تماشاخانه های مشهد تنزل پیدا کرد. در دهه 1340، با ظهور گروه های تئاتری جدید در مشهد، زبان فارسی زبان غالب این هنر در مشهد شد.
زبان و شاخصه های شعر جنگ در فارسی و انگلیسی: بررسی ناتورالیسم و مؤلفه های آن در اشعارِ منتخب قیصر امین پور و ویلفرد اوون(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات زبان و ترجمه سال پنجاه و ششم زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴
97 - 129
حوزههای تخصصی:
شاعران و نویسندگان مکتب ناتورالیسم با بهره گیری از ابزار مختلف و مؤلفه های گوناگون توانسته اند به بازتاب حوادث و رویدادهای زندگانی به شیوه ای دقیق و توصیفی در شعر و رُمان بپردازند. مهم ترین موضوعات مطرح در این مکتب عبارت اند از: جنگ، فقر، فحشا، خونریزی و کشتار. پژوهش حاضر با بهره گیری از شاخصه ها، ابزار و لوازم این مکتب که به نظر می آید در شعر مقاومت و جنگ به شکل چشمگیری دیده می شود، به بررسی تطبیقی اشعار منتخب قیصر امین پور و ویلفرد اوون پرداخته است تا تحلیلی شکلی و محتوایی از آنها به دست آورد. برای این منظور، قطعه شعر « شعری برای جنگ » از سروده های سال های 1357 تا 1363 قیصر امین پور و شعر « چه شیرین است » اثر ویلفرد اوون، شاعر انگلیسی، از دفتر شعرها (1920) برگزیده و انتخاب شده اند. مؤلفه های مورد بررسی در این پژوهش عبارت اند از: توصیف جزء به جزء و دقیق؛ کاربرد زبان محاوره ای و بی پیرایه؛ خشونت زبانی و تنافر آوایی و به کارگیری زبانی تُند، سریع و خشن؛ و توصیف فجایع، زشتی ها، اضطراب ها و وحشت جنگ. نتایج این تحقیق نشان می دهد که شعر جنگ در انگلستان و مغرب زمین در بحبوحه جنگ جهانی اوّل، عمدتاً، شعری ضد جنگ است، هرچند شعرهای حماسی و شورانگیز در ابتدای سال های جنگ توسّط شاعرانی مانند رابرت بروک و زیگفرید ساسون سروده شد، در ایران امّا به جنگ از منظر حماسه و عرفان نگریسته شده است؛ هرچند علی رغم چنین رویکردهایی، تصویر جنگ دردآلود و سرشار از صحنه هایی ناتورالیستی و خشن و بی پیرایه و در مواقعی ضد جنگ است.
بررسی گفتمان هویّت نوجوانان سه زبانه؛ لقب گذاری در میان جوانان سه زبانه روستای داشکسن(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات زبان و ترجمه سال پنجاه و ششم زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴
205 - 235
حوزههای تخصصی:
هدف پژوهش حاضر بررسی میزان تأثیر هویّت، فرهنگ، زبان و نوع نگرش بر لقب گذاری در میان جوانان سه زبانه (ترک، فارس و گرجی) روستای داشکسن بود. جامعه آماری جوانان سه زبانه سنین 24-15 سال روستای داشکسن بود. روش نمونه گیری هدفمند بود و 22 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه سه بخشی استاکس و تیلر‑لیچ (2011) و روش پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی بود. بر طبق یافته ها متداول ترین نوع لقب ها، لقب های داده شده به ترتیب براساس ویژگی های فیزیکی، تنوّع نام، احساسات، شخصیتی، عامیانه و مکان متداول تر هستند. اکثر لقب گذاری های صورت گرفته بر اساس قومیت، لقب گذاری در بین اقوام ترک نسبت به سایر قومیت ها بیشتر است؛ بنابراین با توجّه به نتایج می توان گفت لقب گذاری در بین اقوام، مناطق، شیوه زندگی، آداب و رسوم و سطح فرهنگی اقوام گوناگون باهم متفاوت است و در اسم های مستعار مرسوم در روستای سه زبانه داشکسن و نگرش جوانان این روستا نسبت به لقب های خود و دیگران تفاوت وجود دارد.
معرّفی آموزش های مبتنی بر چینش ذهنی و چینش مغزی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات زبان و ترجمه سال پنجاه و ششم زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴
71 - 95
حوزههای تخصصی:
با توجّه به پیشرفت سریع فنّاوری در حوزه های شناختی، رباتیک و هوش مصنوعی و تشدید نیازهای معیشتی و رفاهی انسان، همچنین در سایه فراوانی و دسترسی سهل مطالب آموزشی در فضای مجازی، به نظر می رسد آموزش کلاسیک و سنّتی دیگر پاسخگوی نیازهای واقعی جامعه نیست و آموزش غیررسمی با تأکید بر فن و مهارت و خودکارسازی یادگیری، بر آموزش رسمی غلبه پیدا کرده است. در این راستا، در نوشتار حاضر و برگرفته از نظرات برخی متخصصان آموزش، تلاش بر این است دو نوع از آموزش معرّفی و بررسی شود: الف: آموزش مبتنی بر چینش ذهنی (شامل دو نوع آموزش انباشت ذهنی و آموزشِ پرورش ذهنی) و ب: آموزش مبتنی بر چینش مغزی (شامل دو نوع آموزش مغزورزی و آموزش مغززایی). آموزش نوع نخست به اندیشیدن و اندیشه ها و آموزش نوع دوم به دانش و مهارت مرتبط است. درواقع، با وجود نظام های آموزشی هوشمند و فضای آنلاین حرکتی از سمت رویکردهای نرم، ذهنی، ارزشی و انسانی به سمت رویکردهای سخت، مغزی، معیشتی و ماشینی در حال رخ دادن است که باید در شرایط کنونی آموزش مورد توجّه متخصصان آموزشی، مدرّسان و مؤلفان کتاب های درسی قرار گیرد.
واژه گزینی درون متنی یا برون متنی: موردپژوهی رمان «کودک سرراهی»(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات زبان و ترجمه سال پنجاه و ششم زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴
131 - 167
حوزههای تخصصی:
واژه یابی و واژه گزینی از دغدغه های مهم مترجم ها و مدرس ها و فراگیرهای ترجمه است. درباره سازوکار واژه گزینی در ترجمه بسیار سخن گفته شده است. باوجوداین، به نقش و کارایی فرهنگ های دوزبانه در واژه گزینی کمتر توجّه شده است. هدف از جستار حاضر، پاسخ دادن به این سؤال است که آیا واژه گزینی در ترجمه، اساساً، امری درون متنی و یا برون متنی است و این که استفاده از معادل های فرهنگ های دوزبانه برای مترجم کفایت می کند یا خیر؟ در این پژوهش، ترجمه دو صفت عام «Good» و «Bad» در رمان تام جونز ،کودک سرراهی، بررسی شد. نتایج نشان داد که واژه گزینی در ترجمه، درون متنی است و واژه گزینی برون متنی؛ یعنی واژه گزینی بر اساس فرهنگ دوزبانه، در ترجمه به ویژه ترجمه ادبی راهگشا نیست. مترجم، اساساً، بر اساس متن و روابط موجود در آن، ترجمه می کند و واژه های مناسب را انتخاب می کند و این امر، در مورد برخی ویژگی های زبانی متن، بارزتر است. یکی از این ویژگی های زبانی متن، روابط هم نشینی بین کلمه ها است که در تعیین معنای متن و متنیّت آن نقش مهمی دارد.
مقایسه و تطبیق سبک جملات در ترجمه های روسی قرآن بر مبنای سوره های الرحمن، واقعه، الحدید و حشر(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
معجزه پیامبر اسلام خلاف معجزات دیگر پیامبران، کتاب بود و این کتاب در میان مردمی فرستاده شد که به فصاحت و بلاغت شهرت داشتند. اعجاز بلاغی یکی از ابعاد اعجاز این کتاب آسمانی است. این کتاب جاودانه با فصاحت و بلاغت خاص به بیان حقایق می پردازد؛ حقایقی که به زیباترین شکل آراسته شده است و در روح شنونده تأثیر می گذارد. همگان باید از محتوای قرآنآگاه گردند و راه دستیابی به چنین هدفی ترجمه هر چه دقیق تر این کتاب آسمانی است؛ بنابرین اهمیت ترجمه قرآنبه دلیل اهمیت و ویژگی های آیین اسلام است. هدف پژوهش حاضر آن است که با بررسی دقیق ترجمه های قرآنبه زبان روسی، امکان دستیابی به معنا و مقصود دقیق تر آن فراهم شود. در این پژوهش سعی شده است تا از میان انواع صنایع ادبی و ساختارهای زبانی که در فرایند ترجمه باید به آن توجه شود، به برخی از جنبه های ساختارهای بلاغی و آوایی قرآنبپردازیم. بدین منظور، مثال هایی از قرآنآورده شده است تا در بحثی مقایسه ای با رویکرد زبان شناسی مقابله ای، مشکلات ترجمه آن ها را بررسی کنیم.