درخت حوزه‌های تخصصی

علوم قرآنی

ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترجمه قرآن تفسیر قرآن علوم قرآنی
اعجاز قرآن انواع و اقسام آیات وسور عدم تحریف قرآن قرآن و دیگران قرائت کلیات
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۲۱ تا ۱۴۰ مورد از کل ۲٬۰۶۸ مورد.
۱۲۱.

خصوصیات غرض سوره از منظر علامه طباطبائی(ره) و کارکرد آن در تفسیر قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال ۷ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ (پیایی ۲۸) 87 - 116

کلیدواژه‌ها: غرض سوره ساختار سوره سوره شناسی تدبر در سوره علامه طباطبایی (ره) المیزان فی تفسیر القرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۷ تعداد دانلود : ۱۴۹
از منظر علامه طباطبایی سوره مجموعه ای از آیات با غرض معین اطلاق می شود. غرض به معنای مقصود خداوند از نزول سوره، اصلی ترین محور معرفی و شناخت سوره و عامل تمایز میان سوره هاست. با توجه به اهمیت موضوع غرض سوره ها و تأکید علامه بر این موضوع، این تحقیق به بررسی خصوصیات غرض و کارکردهایش در خلال تفسیر آیات و سوره ها در المیزان فی تفسیر القرآن پرداخته است. در این تحقیق مشخص شد غرض می تواند حالت های متعدد (اصلی و تبعی) داشته و یا اینکه دارای مراتب و سطوح مختلف باشد. همچنین کشف غرض سوره ها در کارکرد برون سوره ای، عامل تبیین تمایز سوره ها، تعیین ارتباط میان سور ه ها و جایگاه سوره ها به نسبت یکدیگر است. در بررسی های درون سوره ای می توان، ابعاد یکپارچگی ادبی و کلامی آیات یک سوره و پیوستگی های غیرخطی موجود در ساختار سوره را به کمک غرض و با محوریت آن کشف نمود. پیوستگی های غیر خطی شامل ارتباط جملات معترضه، ارتباط های حُکمی میان آیات، تطفّل و بیان زیرموضوعات یک موضوع، و تناسب داستان ها و بسمله سوره با غرض سوره. کارکرد مهم دیگر غرض در تفسیر آیات در موضوعات استخراج مفهوم واژگان آیات، تعیین مصادیق آیات، تحلیل ادبی آیات و بررسی وجه تمایز تفسیر دو آیه مشابه در دو سوره متفاوت، قابل مشاهده است.
۱۲۲.

تحلیل و ارزیابی اقوال مفسّران درباره حرف (واو) مندرج در فراز «وَ لِیَکُونَ من الموقنین» (آیه 75 انعام)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال ۱۴ زمستان ۱۴۰۲شماره ۵۵ 123 - 150

کلیدواژه‌ها: حرف واو زائده استینافیه اعتراضیه عاطفه مقتضی حال مخاطب انعام آیه 75

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۵ تعداد دانلود : ۹۹
ترکیب (واو+ لام تعلیل+ فعل مضارع) از ترکیب های پرکاربرد در آیات قرآن کریم است. یکی از نمونه های قرآنی که ترکیب مذکور در آن استعمال شده، آیه 75 سوره انعام است که مفسران چهار دیدگاه عاطفه، استینافیه، اعتراضیه و زائده را درباره ماهیت واو، در ترکیب این آیه بیان کرده اند. اختلاف دیدگاه ها صرفا در جایی متصور است که فعلی متصل به ما قبل واو نباشد؛ زیرا در صورت وجود فعل، بر عاطفه بودن واو اجماع وجود دارد. این پژوهش به منظور نقد ادبی دیدگاه های عاطفه، استینافیه، اعتراضیه در باره واو آیه 75 سوره انعام سامان یافته و باور دارد ریشه تعدد دیدگاه ها، کم توجهی یا بی توجهی به قواعد مسلم نحوی- بلاغی مؤثر در تفسیر آیات مانند مرجوح بودن تقدیر و مطابقت کلام با مقتضای حال مخاطب است. هدف از نگارش این تحقیق، تبیین دقیق مراد استعمالی خداوند براساس اصول محاوره عقلایی، بیان ترکیب صحیح نحوی بر اساس این اصول و رسیدن به تفسیری صحیح ازآیه است. این مقاله از روش تحلیلی – توصیفی بهره می برد. حاصل پژوهش اینکه، الف: هر سه دیدگاه به قاعده مطابقت کلام با مقتضای حال مخاطب و قاعده مرجوح بودن تقدیر توجهی ندارند. ب: شرط جمله مستانفه انقطاع لفظی یا معنایی از جمله ماقبل است درحالی که این شرط در دیدگاه استینافیه ملحوظ نیست. ج: جمله معترضه میان دو شیء متلازمی واقع می شود که شأن آنها عدم انفصال توسط اجنبی است که مورد توجه دیدگاه اعتراضیه نیست. د: دیدگاه مختار در میان اقوال چهارگانه، دیدگاه زائده بودن است چرا که خالی از ایرادات مذکور است.
۱۲۳.

ارزیابی نظریات مفسران پیرامون «لسان عربیّ مبین» در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های قرآنی بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۳۷ 293 - 314

کلیدواژه‌ها: لسان عربیّ مبین لسان قوم زبان عربی جهان شمولی زبان قرآن دیدگاه زبان شناسی سوسور

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۷ تعداد دانلود : ۲۳۳
مسئله اصلی پژوهش، تبیین معنای «لسان عربیّ مبین» در قرآن کریم با توجه به آرای مفسران و کارکردهای معنایی واژگان است. اختلاف دیدگاه مفسران و استناد نظرات آنان به دلایل متفاوت، انجام این تحقیق را ضروری نموده است. مقاله حاضر با روش توصیفی تحلیلی به بررسی و سنجش آرای مفسران در تفسیر آیه شریفه پرداخته و نظرات آنان را درباره «لسان عربیّ مبین» در چهار بخش مورد توجه قرار داده است. این موارد شامل: مسئله تحدی، زبان مخاطبان و مکان نزول، شرافت و ظرفیت های زبان عربی، فصاحت و صراحت و آشکاری زبان اختصاصی قرآن است. نتایج پژوهش نشان می دهد که «لسان عربیّ مبین» فراتر از نظریات مفسران، یک فهم مشترک بین الاذهانی است که با اسلوب محاوره انسانی، از زبان فرابشری وحی پرده برداشته است و در عین اینکه شرایط و درک و فهم مخاطب را در نظر داشته، ویژگی جهان شمولی، فرابشری و فراتاریخی قرآن کریم را هم لحاظ کرده است. توجه به معنای قرآنی واژگان و روایات مرتبط و نیز دیدگاه زبان شناسی سوسور می تواند مؤید معنای اخیر باشد.
۱۲۴.

تحلیل حقوق اختصاصی ایثارگران با نگاهی به آیات قرآن کریم و حقوق و قوانین کشورها (مطالعه موردی: ایران، آمریکا،چین، ژاپن و الجزائر)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی دوره ۱۴ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۵۴ 225 - 250

کلیدواژه‌ها: حقوق اختصاصی ایثارگران قرآن کریم تبعیض روا حقوق معنوی حقوق مادی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۶ تعداد دانلود : ۲۳۱
هدف از این مقاله آن است که حقوق اختصاصی ایثارگران را با تاکید بر آیات قرآن کریم و قوانین ایران و دیگر کشورها مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. بنابراین سوال اصلی پژوهش حاضر این است: «ایثارگران از دیدگاه آیات قرآن کریم و قوانین ایران و دیگر کشورها دارای چه حقوق اختصاصی می باشند؟» فرضیه پژوهش آن است که با بررسی و تحلیل آیات قرآن کریم دو دسته حقوق برای ایثارگران قابل ترسیم و شناسایی است: حقوق معنوی و حقوق مادی. از دیدگاه قوانین ایران و با تکیه بر برخی مبانی حقوق انسانی، مانند حق بر خوشبختی حقوق اختصاصی ایثارگران قابل تحلیل است. از دیدگاه قوانین دیگر کشورها عموما با تکیه بر مبانی «تبعیض روا» و «حق بر شادکامی» حقوق اختصاصی ایثارگران قابل تحلیل و بررسی است. این پژوهش بر اساس مطالعات کتابخانه ای انجام شده است. روش این پژوهش توصیفی- تحلیلی است. از نتایج پژوهش این است که برای جبران خسارت های مادی و معنوی ایثارگران، حکومت اسلامی با تنظیم قوانین و مقررات حمایتی تلاش های کافی را در این زمینه مبذول نمایند.
۱۲۵.

تحریف ناپذیری قرآن از دیدگاه استاد مطهری

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال ۵ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۱۶) 100 - 124

کلیدواژه‌ها: استاد مطهری تحریف ناپذیری قرآن تحریف لفظی و معنوی آشنایی با قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۹ تعداد دانلود : ۱۹۸
شبهه تحریف قرآن که متأسفانه از سوی برخی دوستان ناآگاه و دشمنان آگاه مطرح شده است، امروزه یکی از چالش های فرارو در عرصه قرآن پژوهی به شمار می آید. کتاب ها و پژوهش های بسیاری در این خصوص در یکی دو سده واپسین نوشته شده که نشان از اهتمام عالمان شیعهدرباره دفاع از ساحت قرآن دارد. شهید مرتضی مطهری از قرآن پژوهان معاصر در نوشته های خود نگاهی ژرف کاوانه به قرآن وآیات الهی داشته و تمام همت خود را در تبیین مفاهیم و معارف قرآن به کار برده و با ادله محکم ساحت قرآن کریم را از شبهه تحریف قرآن مبرا می داند. ایشان گرچه تألیف مستقلی در این زمینه ندارد، اما در آثار گوناگون خود به تبیین مسئله تحریف قرآن پرداخته است. این پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی درصدد پاسخ به این پرسش است که دیدگاه شهید مطهری درباره تحریف قرآن چیست؟ نتایج پژوهش حاکی از آن است که شهید مطهری در کتاب های گوناگون خود شبهه تحریف قرآن را با استناد به ادله مختلف مانند: آیات قرآن، دلیل عقلی، دلیل تاریخی، اعجاز، تواتر قرآن، جامعیت و جاودانگی قرآن و خاتمیت رد می کند.
۱۲۶.

بررسی روایت گری نوح در قرآن کریم و کتاب مقدس

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال ۵ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۱۷) 130 - 159

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم تنخ روایت کتاب مقدس نوح

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۹ تعداد دانلود : ۱۲۲
روایت نوح× در کتاب مقدس و قرآن کریم از جهت موضوع مشترک است؛ اما شیوه روایت گری این متون درباره نوح× به دلیل تفاوت ها در درون مایه و هسته مرکزی، زمینه تفاوت روایت ها در بیان ویژگی های نوح× را فراهم کرد. متون دینی یادگشته با توجه به رهیافت های متفاوت در گستره خداشناسی، هستی شناسی و انسان شناسی  به روایت گری از داستان نوح پرداخته اند و همین جهت منشأ اختلاف کتاب مقدس و قرآن کریم در روایت گری داستان نوح می باشد. در روایت قرآن کریم با محوریت توحید به عنوان هسته مرکزی متن، روایت نوح از جهت ساختاری و محتوایی با روایت کتاب مقدس متفاوت است. در این ساختار، قوام بخش روایت نوح× در گستره فردی، پیراستگی و بی آلایشی از گناهان دینی و برگزیدگی از جانب خدا شناخته شد که این هویت در حوزه اجتماعی نقش تبشیر و انذار قوم بازنمون یافت. پژوهش حاضر با شیوه توصیفی و تحلیلی و با استفاده از اسناد کتابخانه ای در بازنمایی ویژگی های فردی و اجتماعی و منش زیسته نوح× در روایت گری کتاب مقدس و قرن کریم است. تأثیرپذیری مستقیم روایت ها از درونمایه متون خود و واگرایی هرکدام از روایت ها در بازشناسی هویتی نوح× از یافته های پژوهش است.
۱۲۷.

بررسی روش و گرایش تفسیری مظهری

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال ۵ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ (پیاپی ۱۸) 68 - 91

کلیدواژه‌ها: روش شناسی تفسیر گرایش مظهری مفسران هند

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۱ تعداد دانلود : ۸۵
تحلیل روش ها و گرایش های تفسیری مفسران قرآنی یکی از موضوعات کلیدی در مطالعات معاصر قرآن است. تفسیر مظهری، اثر ثناءالله پانی پتی، یکی از تفاسیر برجسته اهل سنت در شبه قاره هند به شمار می رود که با بهره گیری از رویکردهای گوناگون تفسیری، تأثیر قابل توجهی بر فهم قرآن در این منطقه داشته است. این مقاله با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی به بررسی روش تفسیری اجتهادی پانی پتی و گرایش های کلامی، فقهی، اشاری و صوفیانه وی پرداخته و در تلاش است تا ارتباط این روش ها با مبانی فکری و دینی مفسر را تبیین کند؛ همچنین، در این پژوهش به منابع تفسیری مورد استفاده پانی پتی اشاره شده و نقش این منابع در شکل گیری روش تفسیری او بررسی شده است. هدف از این مطالعه، تحلیل رویکرد اجتهادی پانی پتی در تعامل با قرآن کریم و تبیین چگونگی پاسخ گویی این تفسیر به نیازهای فکری، فرهنگی و دینی جامعه مسلمانان هند است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که تلفیق رویکردهای متنوع در تفسیر پانی پتی، ضمن تقویت درک عمیق تر از مفاهیم قرآن، به تولید دیدگاه های تازه و غنی در حوزه های مختلف دینی و فکری انجامیده است. تفسیر پانی پتی، به عنوان یک اثر جامع، توانسته است بستری مناسب برای تعامل سازنده میان مسلمانان و متون دینی فراهم آورد و به طور ویژه بر پویایی فرهنگی و مذهبی جامعه تأثیرگذار باشد.
۱۲۸.

بررسی رویکردهای نواندیشی سعید حوی در «الاساس فی التفسیر»

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال ۵ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ (پیاپی ۱۸) 170 - 198

کلیدواژه‌ها: الاساس فی التفسیر قرآن سعید حوی الاساس نواندیشی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵ تعداد دانلود : ۷۶
سعید حوی مفسر قرآن و از رهبران اخوان المسلمین سوریه، از اندیشمندان و نویسندگان معاصر جهان اسلام است که با عرضه نظریات نواندیشی در حوزه مباحث دینی، توجه اندیشمندان بسیاری را به خود جلب کرده است. یکی از موضوعاتی که در معارف قرآنی و روش شناسی تفسیر مطرح است نگاه نواندیشی در تفسیر آیات قرآن کریم است. نقش و جایگاه فکری سعید حوی در جنبش اخوان المسلمین، موجب شده است آثار علمی وی نیز، از همین دیدگاه نوگرایانه جنبش اخوان المسلمین تأثیر پذیرفته است. در همه آثار مکتوب سعید، رگه هایی از نگرش متجددانه و نوگرایانه اخوانی سیدقطب و سیدجمال الدین اسدآبادی وجود دارد. یکی از تفسیرهای مهم زمان کنونی، که براساس همین دیدگاه نوگرایانه تألیف شده است، تفسیر الاساس فی المنهج سعید حوی است. کتابی که در حقیقت مجموعه ای متشکل از سه کتاب الاساس فی التفسیر، الاساس فی السنه و فقهها، و الاساس فی قواعد المعرفه و ضوابط الفهم للنصوص است. در این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی تلاش شده است با بررسی روش تفسیری این مفسر، اندیشه های او درباره مباحث نوگرایانه ای همچون مبانی اشراف بر معارف قرآن و سنت، نظریه وحدت و پیوند معنایی آیات قرآن، پاسخگویی به شبهات و نیازهای جامعه امروزی و موضوع اعجاز تبیین گردد. تفسیر« الاساس فی التفسیر» از جمله تفاسیر نوگرایانه به شمارمی آید.
۱۲۹.

بررسی مولفه های سالمندی در قرآن کریم و آثار آن بر فرهنگ اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال ۷ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ (پیایی ۲۸) 55 - 85

کلیدواژه‌ها: قرآن مراحل رشد در قرآن سالمندی فرهنگ اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۶ تعداد دانلود : ۱۱۵
مقدمه و هدف: ایران در مسیر افزایش جمعیت سالمند قرار دارد، بنابراین ممکن است با پدیده ای به نام «بحران سالمندی» در آینده روبرو شود. پژوهش کنونی باهدف تعیین مولفه های و پیامدهای سالمندی از منظر آیات قرآن و تأثیر آن در فرهنگ اسلامی سامان یافته است.روش: پژوهش حاضر از نوع اسنادی و کتابخانه ای است و تابع پژوهش کیفی مبتنی بر تحلیل محتوای آیات قرآن است؛ بدین خاطر تمام آیات، در ارتباط با سالمندی، جمع آوری و سپس مورد تحلیل و سازماندهی قرار گرفته است.نتایج: در قرآن در 9 آیه به دوره سالمندی پرداخته شده و باتوجه به مراحل رشد جسمی، شناختی، هیجانی و اجتماعی ظرفیت ها را برشمرده است. سپس در قرآن در 8 آیه مسئولیت ها و تکالیفی را برای شخص سالمند، خانواده و جامعه مشخص نموده است.نتیجه گیری: به نظر می رسد پیش آگاهی مرتبط با سالمندی در قرآن، به انسان کمک می کند تا ضمن آن که خود را برای چنین مرحله ای آماده می سازد، از دوره توانمندی استفاده بهتری کند تا با رسیدن به حیات معنوی راهی برای کنارآمدن با تنهایی، بیماری و آمادگی برای مرگ در سالمندی را بیابد، سپس شاخص های رفتاری دیگران را در ارتباط با سالمند تصریح می کند و در پایان به تأثیر مولفه های سالمندی در فرهنگ اسلامی پرداخته شده است.
۱۳۰.

سنجش مطابقه ای مبحث اعجاز قرآن در دیدگاه آیت الله خویی و علامه طباطبایی با رویکردی انتقادی به کتاب «البیان»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی دوره ۱۴ بهار ۱۴۰۲ شماره ۵۳ 30 - 84

کلیدواژه‌ها: اعجاز قرآن تحدی دور دین باور معجزه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۰ تعداد دانلود : ۲۰۹
بحث پیرامون اعجاز قرآن از جمله بحث های «پسینی» قرآن کریم است؛ به این معنا که در خود قرآن و حتی در سنت پیامبر، صراحتی در لفظ معجزه یافت نشده است. بدون شک، ارائه معجزه از ضروریات ادعای یک پیامبر مبنی بر ارسال وی از سوی پروردگار است، لیکن اینکه پیامبر اسلام چه معجزاتی داشته اند مورد اختلاف دانشمندان مسلمان است؛ چه رسد به مستشرقین. آنچه میان مسلمانان اجماعی است، این است که صرف نظر از سایر معجزات پیامبر اسلام، قرآن کریم معجزه جاوید ایشان است. یکی از بزرگان متأخر که سعی نموده تا اعجاز قرآن را با ذکر مقدمات و اقامه دلائل نقلی و عقلی اثبات نماید، آیت الله سید ابوالقاسم خوییرضوان الله علیه است که در کتاب «البیان فی تفسیر القرآن» به این موضوع پرداخته است. در این مقاله سعی شده تا مقدمات، روش شناسی و ادله عقلی و نقلی ایشان در بحث اعجاز قرآن تبیین شده و با روشی توصیفی و تحلیلی مورد انتقاد قرار گیرند؛ در نتیجه ثابت شد بیشتر استدلال های ایشان یا دارای دور بوده یا اینکه تمام، نیستند؛ و این یافته منافاتی با اثبات اعجاز قرآن از سایر طرق و نیز منافاتی با جایگاه بی بدلیل آیت الله خویی ندارد.
۱۳۱.

بررسی مبانی قرآنی تخفیف مجازات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی دوره ۱۴ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۵۴ 97 - 12

کلیدواژه‌ها: تخفیف مجازات قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۸ تعداد دانلود : ۱۹۳
ارتکابی وی مطابقت داشته باشد، در بحث تخفیف مجازات این مسئله مهم است که در صورت وجود عوامل مختلف از قبیل موقعیت اجتماعی، همکاری با دادگاه، سوابق کیفری و ... مجازات مرتکب را به نحوی مورد تخفیف قرارداد تا متهم بتواند با به دست آوردن فرصت دیگر آینده موفقی در زندگی خود داشته باشد. تخفیف مجازات در بسیاری از آیات قرآن مورد تأکید قرار گرفته ؛ از جمله تخفیف در تکالیف شرعیه در زمانی که انسان در مشقت و سختی است و یا مخیر بودن اولیاء دم در امور سه - گانه (قصاص ، دیه و عفو) که نوعی تخفیف محسوب میگردد و همچنین تخفیف در مجازات سرپیچی کنندگان در جنگ احد و ..... . باتوجه به اینکه توبه ، نوعی تخفیف می باشد و به طور کلی بنای شارع در مجازاتهای حدود بر تخفیف است ، و بدین وسیله توبه نیز عاملی جهت تخفیف در این مجازاتها میگردد، بنابراین چنانچه شخصی که مرتکب جرمی شده که حد بر او واجب گردیده ، اگر توبه نماید در مجازات او تخفیف داده خواهد شد؛ از جمله ی این حدود که با توبه ی شخص شامل تخفیف میگردد، حد زنای غیرمحصنه و مرد غیرمحصن ، سرقت ، قذف ، محاربه و ارتداد است.
۱۳۲.

رویکرد فقه الحدیثی علامه طباطبایی& نسبت به روایات الکافی در تفسیر المیزان

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال ۵ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۱۵) 96 - 128

کلیدواژه‌ها: الکافی فقه الحدیث تفسیر المیزان علامه طباطبایی روایات تفسیری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۷ تعداد دانلود : ۲۰۳
یکی از مباحث مهم تفسیر المیزان، بررسی فقه الحدیثی روایات منقول از منابع فریقین است که علامه در خلال این مباحث، دیدگاه های حدیثی و فقه الحدیثی خود را بیان کرده است. هدف از نوشتار حاضر که با روش توصیفی-تحلیلی و با ابزار کتابخانه ای انجام شده، بررسی رویکرد فقه الحدیثی مؤلف المیزان نسبت به روایات الکافی کلینی می باشد. علامه برای ارزیابی روایات این کتاب مؤلفه های فقه الحدیثی متعددی به ویژه عرضه روایات بر قرآن و روایات صحیح، سنجش احادیث با عقل، در نظرگرفتن معیار تاریخ و.... را به کار گرفته و با این مبانی در موارد متعددی به تأیید و بهره گیری از روایات کافی، شرح و تفسیر احادیث آن کتاب، کشف و بیان مقصود معصومین^، تشخیص روایات تفسیری از غیر آن، رفع تعارض و دفع شبهه از بیانات معصومان×، نقد روایات کافی و.... پرداخته است. مهم ترین معیار نویسنده المیزان در فهم و نقد روایات، ملاک عرضه روایات بر قرآن می باشد که برگرفته از مبانی خاص روش تفسیری وی در المیزان بوده و به همین دلیل بیشتر بررسی های فقه الحدیثی خود را براساس این معیار انجام داده است. 
۱۳۳.

استنتاج شیوه های تربیت دینی در حوزه اعتقادات از طریق ماهیت دین در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های قرآنی بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۳۷ 153 - 180

کلیدواژه‌ها: قرآن دین تربیت دینی ماهیت دین استنتاج عملی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۶ تعداد دانلود : ۲۸۷
در مقاله حاضر، چهار شیوه مهم تربیت دینی در حوزه اعتقادات از طریق ماهیت دین در قرآن کریم استنتاج شده است. بدین منظور به بررسی دو مقوله «ماهیت دین» و «شیوه های تربیت دینی» پرداخته ایم. ابتدا جهت فهم صحیح ماهیت دین در قرآن کریم، تمامی آیات مشتمل بر ریشه «د ی ن» مورد تفحص قرار گرفته است. سپس برای راهیابی به شیوه های تربیت دینی در قرآن کریم از روش استنتاجی بهره گرفته ایم. در روش استنتاجی با استفاده از دو مقدمه «هنجارین» و «واقع نگر» به «نتیجه» که شیوه تربیت دینی است، دست یافته ایم. در ادامه، راهکارهای قرآن کریم برای رسیدن به شیوه های تربیت دینی تبیین شده است. برای مثال، یکی از راهکارهای قرآن کریم برای رسیدن به شیوه اعتقاد به جزای اعمال، بهره گیری مستقیم از کتب آسمانی در جهت شناخت اعمال مناسب می باشد. از جمله نوآوری های پژوهش حاضر، دستیابی به شیوه های تربیت دینی از طریق کشف ماهیت دین و تبیین هدف تربیتی از یکسو و استفاده از شیوه استنتاجی به عنوان روش پژوهش از سوی دیگر می باشد. از دستاوردهای این مقاله می توان در جهت ارائه الگوی نظری تربیتی برای نظام تعلیم و تربیت رسمی و عمومی استفاده نمود.
۱۳۴.

نقد و بررسی پژوهش های عبدالمجید اکجو و حسین آیدین در تبیین اعجاز قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی دوره ۱۴ بهار ۱۴۰۲ شماره ۵۳ 113 - 128

کلیدواژه‌ها: اعجاز قرآن تالیفات ترکی استانبولی پارامترهای تبیین تحدی عبدالمجید اکجو

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۷ تعداد دانلود : ۲۳۷
هدف این مقاله نقد و بررسی آثار نویسندگان ترک استانبولی؛ یعنی عبدالمجید اکجو و حسین آیدین در زمینه تبیین اعجاز قرآن کریم است، برای تحقق این هدف ابتدا الگوی پسینی - منطقی که ما اصطلاحا به آن " فرضیه وحدت متدیک " می گوییم و برای شناسایی تطبیقی آراء و روش های مولفان در تبیین اعجاز قرآن ضروری است، عرضه شده است سپس با تکیه بر محورهای دوگانه و مراحل چهارگانه آن، به نقد و بررسی آثار نویسندگان ترک استانبولی؛ یعنی عبدالمجید اکجو و حسین آیدین در زمینه تبیین اعجاز قرآن کریم پرداحته شده است، مقایسه کار مولفان مذکور نشان می دهد نحوه عملکرد آنان در دو محور یاد شده؛ یعنی 1-بررسی شکل کلی 2- بررسی مراحل بطور مستقل از صورت کلی، وضعیتی کاملا معکوس دارد، یعنی اگر چه پژوهش اکجو در شکل کلی تبیین اعجاز، بر کار حسین آیدین پیشی داشته، ولی حسین آیدین در جزئیات مطالب ارائه شده در هر مرحله عملکرد بهتری دارد.
۱۳۵.

واکاوی جری و تطبیق آموزه های قرآنی از منظر امام خامنه ای

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال ۵ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ (پیاپی ۱۸) 133 - 169

کلیدواژه‌ها: جریان قرآن جاودانگی جری و تطبیق آیت الله خامنه ای

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۶ تعداد دانلود : ۸۴
نزول قرآن در زمان و مکان خاص به معنی محدوداندیشی در برابر پیام الهی نیست، بلکه باید فراتر از بسترهای عصر نزول به پیام های قرآن نگریست، و مردم همه اعصار را مخاطبان قرآن دانست، تشکیل جامعه قرآنی مشروط به این است که آموزه های قرآنی در میان جامعه جریان پیدا کند و نهادینه شود. یکی از وظایف اندیشمندان قرآنی جری و تطبیق ضابطه مند آموزه های قرآن است. حضرت آیت الله خامنه ای با عنایت به کارآمدی و جریان قرآن در همه اعصار در این مسیر گام های مؤثری برداشته ، و این مهم را از جامعه نخبگانی مطالبه کرده اند. پژوهش پیش رو با روش توصیفی تحلیلی به تبیین جریان جاودانه آموزه های قرآنی در اندیشه مقام معظم رهبری پرداخته و با الهام گرفتن از روش های بهره وری ایشان از قرآن در مسائل اجتماعی، تلاش کرده روش جریان معارف قرآن در جامعه را در منظومه فکری ایشان استخراج کند. نتایج تحقیق نشان می دهد که در اندیشه ایشان از مواردی همچون تطبیق عام و مطلق بر مصادیق، استخراج معیار، الغای خصوصیت و تنقیح مناط، مناسبات حکم و موضوع، توجه به ظرفیت واژگان قرآن و توسعه مفهومی در راستای جریان و تطبیق آموزه های قرآنی در جامعه استفاده شده است.
۱۳۶.

نقد رویکرد تفسیری شیخ محمد کرمی در تحلیل مؤلفه های تفسیر اجتماعی قرآن (با تأکید بر کتاب التفسیر لکتاب الله المنیر)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی دوره ۱۴ بهار ۱۴۰۲ شماره ۵۳ 49 - 67

کلیدواژه‌ها: تفسیر اجتماعی محمد کرمی عقل گرایی آموزه های تربیتی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۱ تعداد دانلود : ۱۹۰
در حوزه تفسیر نگاری معاصر، تفسیر اجتماعی یکی از مهم ترین دستاوردهای این عرصه است. نگاه جامع گرایانه، ساده نویسی و تاکید بر هدایت گری قرآن، عقل گرایی در تفسیر و عدم پیروی کردن از شیوه تفسیری سلف از شاخص های اصلی این رویکرد جدید تفسیری است.. کتاب «التفسیر لکتاب الله المنیر» آیت الله محمد کرمی ، از تفاسیر اجتماعی به شمار می آید. ایشان که از مفسرین خطه خوزستان است با توجه به شرایط روز، روش تفسیر اجتماعی را برگزیده است و سعی کرده شاخص های تفسیر اجتماعی را رعایت کند. این مقاله که به روش کتابخانه ای تدوین گردیده است، نخست به شاخص های تفسیر اجتماعی اشاره نموده، سپس به بررسی شاخص های اجتماعی تفسیر شیخ کرمی می پردازد. در ادامه پس از بررسی روش تفسیری ایشان، رویکرد تفسیری این مفسر را مورد نقد قرار می گیرد. در پایان به این نتیجه می رسیم که ایشان از روش تفسیر اجتماعی در برخی آیات پیروی ننموده و تفسیر خود را بر اساس شاخص های تفسیر اجتماعی تدوین نکرده است. در واقع آیت الله کرمی برخی آیاتی که مباحث گسترده اجتماعی دارند به آنها وارد نشده و در حد اشاره ای کوتاه گذر کرده است
۱۳۷.

نقش هم معنایی در شکل گیری ناهمسانی های واژگان برابرنهاده در ترجمه های فارسی قرآن (موردکاوی: سوره های شمس و بلد در دوازده ترجمۀ معاصر)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی دوره ۱۴ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۵۴ 57 - 96

کلیدواژه‌ها: ترجمه قرآن بررسی مقابله ای ترادف/هم معنایی کلمات مترادف/واژگان برابرنهاده

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۷ تعداد دانلود : ۱۸۶
قرآن کریم کتابی برای هدایت بشر به زبان عربی است که فهم آن برای کسانی که عرب زبان نیستند تنها از طریق ترجمه میسّر است. با این که هیچ کدام از ترجمه های قرآن با اصل عربی آن برابری نمی کند و تنها ابزاری برای درک بهتر قرآن است، امّا از آن جا که زبان عربی از جمله کامل ترین زبان ها و شامل دقایق فراوانی است، لذا ترجمه قرآن امری خطیر و پیچیده است که اگر مترجم در ظرایف های قرآن دقت لازم را نداشته باشد، ترجمه او ترجمه ای نارسا خواهد بود. این پژوهش درصدد آن است با تکیه بر شیوه وصفی تحلیلی، به بررسی نقش و تأثیر ترادف/هم معنایی در بروز ناهمسانی ها و نسبت آن ها در دوازده ترجمه قرآنی بپردازد، که به این منظور، ترجمه دو سوره کوتاه شمس و بلد را میان ترجمه های معاصر: انصاریان، آیتی، بهرام پور، خرم دل، خرمشاهی، صادقی تهرانی، فولادوند، قرائتی، مجتبوی، معزی، مکارم شیرازی، و الهی قمشه ای بررسی و مقایسه می کند. نتایج این پژوهش نشان می دهد که نسبت شباهت ها با تفاوت ها در معادل یابی واژگان فارسی این ترجمه ها تفاوت معناداری دارد، به طوری که درصد تفاوت ها بسیار بالاتر از شباهت هاست. بالاترین نسبت تفاوت ها میان خرم دل و معزی و کمترین تفاوت ها بین فولادوند و صادقی تهرانی است که شاید به ترتیب نشان از کمترین و بالاترین تأثیر و تأثر میان این مترجمان قرآنی داشته باشد و البته تنها ابزار آن ها در این ناهمسانی سازی ها، پدیده ترادف/هم معنایی در زبان فارسی است.
۱۳۸.

Applying the Clarification and Impoverishment Components of Berman's Theory in the Qur’anic Translations of Nasser Makarem Shirazi and Hossein Ansarian (Case Study: Surah an-Nabaʿ)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Quran and Religious Enlightenment, Volume ۴, Issue ۱, ُ۲۰۲۳ 151 - 164

کلیدواژه‌ها: Quran Berman' s theory Surah Al-Naba clarification de-enrichment

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۹ تعداد دانلود : ۲۲۴
The translation of the Holy Quran as a heavenly book is of great importance and among the two general approaches of translation, i.e. destination-oriented and origin-oriented translation, each of which has its own characteristics; Source-oriented translation is the best type of translation for its life-giving concepts to be transferred to the target language with minimal changes. Berman points to thirteen factors of deviation of the translation from the original text In this essay among the thirteen factors of text distortion, three components of clarification, quantitative enrichment and qualitative enrichment in the translation of Makarem and Ansarian in Surah Al-Naba have been studied. <br /><br />In this article, an attempt is made to examine and analyze its texts by using the descriptive-analytical method based on the comparison of the target text with the source text and to answer these questions: Are there three clear factors Is there quantitative and qualitative enrichment of Berman's theory in the translations? If there is, to what extent? And which one's role is greater? The findings of the research indicate that among the three investigated components the largest number is the clarification component, which shows the desire to explain in the eyes of the two translators. Some unique illustrations and similes of the verses in the source text have not been equated well in the target text, and therefore, according to Berman's theory, the translation has been distorted, clarified and de-enriched in some places.
۱۳۹.

علمی بودن آموزه های دینی در «اثبات چشم زخم» و «دفع آن»

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال ۵ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۱۷) 160 - 185

کلیدواژه‌ها: علمیت آموزه های دینی اثبات چشم زخم دفع چشم زخم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۹ تعداد دانلود : ۹۸
چشم زخم از قدیم ترین باورهای بشر است که از طرف ملل و نحل مختلف، راهکارهای متفاوتی برای دفع آن ارائه شده که مؤثربودن برخی از آنها، مورد تأیید عقل و شعور انسانی نیست، با توجه به اینکه در آموزه های دینی نیز نکاتی در این باره دیده می شود، پی بردن به علمیت آن نکات اهمیت دارد؛ ازاین رو هدف این نوشته پاسخ گویی به این پرسش اصلی است: «دلایل علمیت آموزه های دینی در اثبات چشم زخم و دفع آن چیست؟»؛ یافته های پژوهش که به روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و نرم افزاری به دست آمد این شد که: علمیت وجود چشم زخم در آموزه های دینی از پشتوانه «استدلال براساس ماوراء طبیعی بودن انسان»، «استدلال تجربی» و «استدلال عقلی» برخوردار است؛ همین طور راهکارهای دفع چشم زخم در آموزه های دینی که «توکل بر خدا»، «قرائت برخی آیات و ادعیه»، «استفاده از عقیق»، «استفاده از نمک»، «پوشاندن» و ... است نیز، پشتوانه علمی دارند به این صورت که راهکارهای یادشده از پشتوانه «استدلال عقلی» برخوردار است.
۱۴۰.

بررسی مبحث تحریف قرآن از دیدگاه پطروشفسکی در کتاب اسلام در ایران

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال ۵ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۱۷) 8 - 35

کلیدواژه‌ها: ایلیا پاولویچ پطروشفسکی تحریف قرآن جمع قرآن ناسخ و منسوخ مستشرقان روسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۴ تعداد دانلود : ۱۱۷
ایلیا پاولویچ پطروشفسکی، مستشرق و مورخ روسی، با نگاهی جدید، به مباحث تحریف درباره قرآن کریم پرداخته است. پطروشفسکی، با استناد بسیار به مستشرقان مشهور، همچون: نولدکه، هرشفیلد، گلدزیهر و... که درباره تحریف قرآن سخن رانده اند، مطالبی را عنوان کرده است که نشان از اعتقاد او به وقوع پدیده تحریف در قرآن دارد. پژوهش حاضر با بررسی کتاب اسلام در ایران و با توجه بیشتر به فصل سوم آن با عنوان «قرآن» به شیوه توصیفی - تحلیلی به نقل آرایی می پردازد که نزدیک به نظریه امکان وقوع تحریف در قرآن از نگاه پطروشفسکی است و سپس با نقد و تحلیل این موارد، درصدد اثبات عدم تحریف قرآن کریم است. ازجمله دیدگاه های این مستشرق روسی که در پژوهش حاضر بررسی و نقد شده اند عبارت اند از: ماهیت قرآن از نگاه پطروشفسکی، جمع قرآن، ناسخ و منسوخ در قرآن، حروف مقطّعه در قرآن و حذف نام علی× از آیات قرآن. نتایج بررسی نشان می دهد که نظرات این مستشرق، همچون بیشتر پژوهش های مستشرقین، به علت عدم آشنایی با زبان عربی، عدم دسترسی به منابع اصیل و صحیح، دارای ضعف هایی ساختاری و محتوایی درباره ماهیت و مفاهیم قرآن کریم است که یکی از نمودهای آن، اعتقاد به بروز تحریف در متن قرآن است. این موضوع در پژوهش پیش رو مورد بررسی و نقد قرار گرفته است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان