موارد دیگر

نمایش ۱۴۱ تا ۱۶۰ مورد از کل ۲٬۵۴۵ مورد.

۱۴۱.

تفسیر ساختاری سوره کوثر بر پایه نظریه زبان شناسی نقش گرای نظام مند هلیدی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی صادقی حسن نقی زاده سید محمدکاظم طباطبایی

منبع: مطالعات تفسیری سال ششم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲۲

کلیدواژه‌ها: نظریه نقش گرای نظام مند هلیدی زبان شناسی نقش گرا سوره کوثر تفسیرساختاری

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۵۱۳ تعداد دانلود : ۱۴۰۳

دستاوردهای زبان شناختی معاصر، تفسیر ساختاری قرآن کریم را وارد مرحلة جدیدی کرده است. دستور نقش گرای نظام مند هلیدی مهم ترین نظریّه زبان شناسی متن در حال حاضر مورد توجّه بسیاری از زبانشناسان است. هدف این نوشتار، آشنا ساختن مفسران و قرآن پژوهان با روش های جدید زبان شناسی به ویژه دستور نقش گرای نظام مند هلیدی در حوزه فهم متون دینی است. نگارندگان در این پژوهش، با بهره گیری از نظریه زبان شناختی هلیدی، سوره کوثر را تفسیر نموده اند و با استفاده از ابزاری چون بافت و متغیرهای بافتی، فرانقش تجربی و ساختار تعدی، فرانقش بینافردی و ساختار وجهی، فرانقش متنی و ساختار صوری و اطلاعاتی متن، نکات معناشناسی جدیدی را دربارة سوره کوثر به دست داده اند.

۱۴۲.

نقد و بررسى شاخص طول در تاریخ گذارى قرآن با تأکید بر تحقیقات بلاشر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: صغرى لک زایى جعفر نکونام

منبع: معرفت سال بیست و چهارم مهر ۱۳۹۴ شماره ۲۱۴ ویژه علوم قرآنی

کلیدواژه‌ها: مکى و مدنى شاخص طول تاریخ گذارى قرآن طبقه بندى بلاشر طبقه بندى آیات

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۱۶۹ تعداد دانلود : ۸۷۹

تحقیقات صورت گرفته بر تاریخ گذارى قرآن از سوى بلاشر نشان مى دهد که وى نیز همانند سایر خاورشناسان به روایات ترتیب نزول توجهى نداشته و براساس شاخص هاى سبک شناسى نظیر شاخص طول آیات و سور به طبقه بندى چهار دوره اى از سور قرآن براساس سه دوره مکى و یک دوره مدنى اقدام نموده است. پیش فرض او این است که با گذر رسالت، طول آیات و سور افزوده مى شده است. به طور طبیعى، این سؤال مهم جلب نظر مى کند که بلاشر با چه دلیل و توجیهى از این شاخص در تاریخ گذارى بهره برده و اصولاً اعتبار و کارایى علمى این روش تا چه اندازه است؟ این پژوهش با روش توصیفى به نقد و بررسى معیار طول در تاریخ گذارى قرآن با تأکید بر تحقیقات بلاشر پرداخته است؛ در نهایت، استثنائاتى در این بین شناسایى گردید که از میزان اعتبار شاخص طول در تاریخ گذارى کاست.

۱۴۳.

ارزیابی دیدگاه صاحب نظران در تبیین اهداف قرآن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: عبدالکریم بهجت پور

منبع: قرآن شناخت سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱ (پیاپی ۱۵)

کلیدواژه‌ها: ترتیب نزول اهداف قرآن مقاصد قرآن اغراض قرآن هدف کلان هدف جزئی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۰۳۲ تعداد دانلود : ۱۴۵۹

خدای سبحان در قرآن به اهداف نزول قرآن اشاره فرموده است. نوع هدف از نظر کلان و خُرد بودن و رابطة میان اهداف و جامعیت آنها نسبت به همة آیات قرآن به صراحت ذکر نشده است. افزون آنکه اهداف مزبور در سوره ها و آیات مکی و مدنی توزیع شده، و به تناسب شرایطی که حکمت اقتضا می کرده، به برخی از آنها اشاره شده است. همین مطلب موجب گشته تا دانشمندان تفسیر و علوم قرآن دربارة اهداف قرآن و نظام وارة حاکم بر آنها تصویرهای گوناگونی داشته باشند. این مقاله دیدگاه های قرآن پژوهان را در این باره بررسی، و نکاتی را در باب روش ترسیم دقیق این نظام واره بیان می کند. حاصل بررسی اینکه هرچند دیدگاه های یادشده عمدتاً مستند به آیات قرآن هستند، در مرحلة تحلیل اهداف کلان و جزئی و نسبت و نظام واره های میان آنها دچار کاستی هایی شده اند. عمدة این کاستی ها ناشی از کم توجهی به متغیرهایی چون اجتماع و افتراق بیان اهداف در آیات و سوره ها، مخاطبان هر یک از اهداف و نیز مقاطع بیان هر یک از اهداف در سیر نزول و نیز نظام واره ای برگرفته از هندسة معارف قرآن است.

۱۴۴.

وجوه مختلف ادبی در عبارت آغازین آیه 17 سوره هود و بازتاب آن در تفسیر عبارت «شاهدٌ منه»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید محمد سیاه منصوری (حسینی نیا) زهرا صادقی چهارده

منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال دوازدهم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۲۶)

کلیدواژه‌ها: آیات ولایی یتلوه شاهد منه وصی پیامبر

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر قرآن، ادبیات و هنر

تعداد بازدید : ۱۴۸۲ تعداد دانلود : ۶۸۳

اختلاف آراء ادبی در آیات الهی، معانی متفاوتی را ایجاد می کند و گاه دلیلی بر اثبات یا تقویت برداشتی خاص از آیات شمرده می شود. از این رو در مواجهه با احتمالات ادبی مطرح در آیات، توجه به معنای برداشتی مطابق با این آراء اهمیت ویژه می یابد.آیه منتخب در پژوهش حاضر (هود:17) از جمله آیات ولایی مورد استناد شیعیان است که از یک سو مورد تحلیل های مختلف ادبی قرار گرفته و از سوی دیگر با توجه به اختلاف دیدگاه عالمان مسلمان در مسئله خلافت بعد از رسول الله(ص)، تعابیر مفسران در ذیل این آیه متفاوت گشته است. از این رو پژوهش حاضر قصد دارد با اشاره به اختلاف آراء ادبی مطرح در آیه شریفه از جهت؛ واژه شناسی، اِعراب و نکات بلاغی، نمود این اختلاف آراء را در ایجاد معانی متفاوت از آیه با بررسی کتب تفسیری از قدما و معاصرین، دنبال کند و سپس با ارائه تحلیل ادبی مناسب با ظاهر آیه و متناسب با معارف نورانی آیات و روایات، روشن سازد که آیه شریفه را می توان از جمله آیاتی دانست که به معرفی خلیفه رسول الله با اشاره به اوصاف الهی منحصر در او می پردازد.

۱۴۵.

تحلیل آیات مربوط به جامعیّت قرآن مجید(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: قاسم فائز ابوالفضل نوروزی عماد صادقی

منبع: سراج منیر سال ششم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲۱

کلیدواژه‌ها: قرآن آیات جامعیت قرآن سعادت آدمی قانون اساسی دین

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۶۸ تعداد دانلود : ۶۶۲

برخی آیات قرآن بر جامعیّت معارف قرآن دلالت دارند، امّا برخی این آیات را بدین معنا می دانند که همه چیز در قرآن وجود دارد. اطلاق ظاهری این آیات از سویی، و درک نکردن این حقیقت برای عموم مردم از سویی دیگر سبب شده است تا برخی به توجیه منظور الهی در این آیات بپردازند. همین امر سبب شده است تا در نحوة اظهار نظر دانشمندان اسلامی دربارة قلمروی موضوعات قرآنی تعارضات مختلفی ایجاد شود. بعضی از این متفکّران اطلاق آیات جامعیّت را به تمام علوم گسترش داده اند و برخی نیز این اطلاق را به جنبة شرعی و امور دینی محدود نموده اند. ظاهر این آیات، نه تنها همة علوم را بیان نکرده است، بلکه بسیاری از مطالب مورد نیاز مردم در امور شرعی، مثل جزئیّات احکام و غیره را نیز بیان ننموده است. اصطلاح جامعیّت قرآن در آثار متقدّمان مسلمان موجود نیست، ولی موضوع «قلمروی موضوعی قرآن، همواره مورد توجّه اندیشمندان اسلامی بوده است. آیة 89 سورة نحل، آیة 111 سورة یوسف، آیة 38 سورة انعام و آیات مشابه بر جامعیّت قرآن در اموری دلالت دارند که به کمال و سعادت آدمی منجر می شوند. آموزش علوم و دانش های گوناگون، جزو رسالت قرآن نیست. مراد از اطلاق «کُلُّ شَیْءٍ» در برخی آیات مذکور، با توجّه به قرینة مقامیّه و سیاق آیات، اصول کلّی امور دینی است. از این رو، قرآن در حُکم قانون اساسی دین است که اصول کلّی دین را بیان کرده است و بیان مواد و تبصره ها را به عهدة پیامبر(ص) گذاشته شده است.

۱۴۶.

تحلیل شیوه های تأثیرپذیری خطبه غدیر از قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدعلی مهدوی راد نصرت نیل ساز زهره بابااحمدی میلانی

منبع: آموزه های قرآنی بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲۱

کلیدواژه‌ها: پیامبر آیات قرآن استشهاد تلویحی و تصریحی خطبه غدیر

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۲۲ تعداد دانلود : ۸۷۷

سخنان پیامبر اکرم که مفسر و مبین کلام الهی است، پس از قرآن کریم ارزشمندترینِ منبعِ هدایت و انسان سازی به شمار می رود. در واقع، یکی از شاخصه های روایات نبوی استشهاد به آیات قرآن و به کار بردن تعابیر قرآنی است. یکی از این روایات خطبه غدیر است که در آن بیش از 50 استشهاد تصریحی و تلویحیِ قرآنی دیده می شود. در این جستار به بررسی این موضوع و تحلیل «شیوه های تأثیرپذیری خطبه غدیر از قرآن کریم» می پردازیم و هماهنگی و ارتباط نزدیک میان قرآن و سخنان پیامبر و بهره گیری کامل ایشان از قرآن کریم را باز می نماییم. ذکر این نکته ضروری است که در جستار حاضر به جای محتوای کلام قرآن و خطبه غدیر، بر سبک و چگونگی بیان مطالب تأکید می شود.

۱۴۷.

بررسی طرح و تزیین در نشانه های پنج آیه در قرآن های سده اول تا نهم هجری قمری ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مریم خدام محمدی محسن مراثی

منبع: نگره بهار ۱۳۹۴ شماره ۳۳

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۵۸ تعداد دانلود : ۱۱۹۸

۱۴۸.

احساس و ادرا ک از دیدگاه قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمد کاویانی ارانی

منبع: انسان پژوهی دینی سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۳۴

کلیدواژه‌ها: شخصیت ارتباط با طبیعت دیدگاه ارتباطی ارتباط با خود ارتباط با خدا ارتباط با دیگران

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۷۷۶ تعداد دانلود : ۷۹۷

هدف پژوهش حاضر عبارت است از استکشاف دیدگاه قرآن در باب ظرفیت شناختیِ انسان از سطح مادون احساس تا امور فوق ادراک بشری. سؤال پژوهش پیش رو این است که قرآن در باب ظرفیت های شناختیِ بشر که امروزه بسیار مورد مطالعه و بررسی قرار می گیرد، چه دیدگاهی دارد؟ روش پژوهش، تحلیل عقلی - نظریِ محتوای آیات قرآن در موضوع مورد نظر می باشد. بعضی دستاوردهای پژوهش حاضر عبارتند از: 1. از قرآن مطالبی در باب یک سیر گسترده، شامل احساس، ادراک حسی، ادراک فراحسی، شناخت، فراشناخت، و امور فوق ادراک بشری قابل استکشاف است؛ 2. در قرآن بر شناخت و ارزش و ضرورت آن در زندگی روزمره تأکید ویژه شده است؛ 3. مباحث فوق ادراک بشری، به طور ویژه مورد توجه قرآن است و مرتب به انسان یادآوری می شود که ظرفیت شناختی بشر به حدی نیست که همه امور غیب و شهود را دریابد.

۱۴۹.

مبانی ادبی دلالت فرا سیاقی قرآن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: علی راد محمد خطیبی

منبع: ذهن تابستان ۱۳۹۴ شماره ۶۲

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۸۶۵ تعداد دانلود : ۴۲۹

۱۵۰.

فر هنگ زبانی عرب و نقش آن در ترجمه قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: قاسم فائز محمدعلی حیدری مزرعه آخوند

منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال دوازدهم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۳ (پیاپی ۲۷)

کلیدواژه‌ها: فرهنگ زبانی زبان مقصد نقد ترجمه ترجمه قرآن زبان مبدأ

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۹۹ تعداد دانلود : ۹۹۹

فرهنگ زبانی نگرش ها، باورها، هنجارها و سرمایه های ادبی- علمی و ساختارهای دستوری- بلاغی هر زبان است که پیکره اصلی آن زبان را شکل می دهد. در ترجمه قرآن کریم نیز باید به فرهنگ زبانی عصر نزول توجه کرد تا بتوان مفهوم حقیقی کلمات و آیات قرآن کریم را به زبان مقصد انتقال داد. در این نوشته به بررسی مفاهیم فرهنگی شیطان، أخ، أخت، أب، ملک، فراش، أخو عاد، شعر، صدق، أخری، غلّ ید، کشف ساق، وراء ظهر، ردُ الید الی الفم، بکاءُ السماء و الارض و ... در زبان عربی عصر نزول پرداخته می شود و معادل فارسی آن در زبان مقصد جستجو می گردد تا از این رهگذر مفهوم حقیقی کلمات و آیات به زبان مقصد انتقال داده شود و نیز به نقد ترجمه هایی پرداخته می شود که در انتقال مفاهیم اصلی باز مانده اند.

۱۵۱.

در وادی ایمن (ازحقیقت قرآنی تا کارکرد ادبی-عرفانی در شعر)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: طاهره قهرمانی فرد فاطمه کوپا

منبع: پژوهش های ادبی - قرآنی سال سوم بهار ۱۳۹۴ شماره ۱ (پیاپی ۹)

کلیدواژه‌ها: تجلی موسی مقدس ایمن وادی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۱۸۱ تعداد دانلود : ۱۱۷۸

مکان بعثت حضرت موسی علیه السلام در شعر فارسی به «وادی ایمن» مشهور است. این عبارت ریشه قرآنی دارد؛ اما در قرآن کریم، ترکیبی به صورت «وادی ایمن» نداریم و این عبارت به گونه ای، آفریده ادب فارسی است که از حسن مجاورت واژه وادی و ایمن در آیه 30 قصص، بهره ای شاعرانه برده و عبارت زیبای «وادی ایمن» را پدید آورده است. نام مکان بعثت حضرت موسی علیه السلام در قرآن کریم، وادی مقدس و مبارک طوی است. این مقاله بر آن است تا پس از ریشه یابی عبارت «وادی ایمن» در قرآن کریم و شرح آیات مربوط به بحث، به جلوه های ادبی عرفانی این عبارت، در شعر بپردازد. وقایعی که در شب بعثت حضرت موسی علیه السلام در «وادی ایمن» پیش آمد؛ از جمله، آتش تجلی، خطاب انی اناالله، خلع نعلین و القای عصا، زمینه ای برای طرح درس های سلوکی است که در این نوشتار، مورد پژوهش قرار گرفته است.

۱۵۲.

بررسی حل تعارض آیات ذکرِ ناظر به آرامش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مهرداد ویس کرمی سید رضا مؤدب

منبع: مطالعات تفسیری سال ششم بهار ۱۳۹۴ شماره ۲۱

کلیدواژه‌ها: آرامش روانی اطمینان قلبی آیه 28 رعد آیه 2 انفال آیه 35 حج آیه 23 زمر ذکر خدا

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر

تعداد بازدید : ۱۰۹۰ تعداد دانلود : ۵۶۸

آرامش، یکی از مفاهیم کلیدی در زندگی بشر است. قرآن کریم، در آیه 28 رعد ذکر خدا را به عنوان علت انحصاری آرامش دل ها معرفی می کند، اما در آیاتی دیگر ذکر خدا ، عامل وجل و ترس از خداوند متعال معرفی شده است؛ مانند آیات «الَّذِینَ إ ِذَا ذُکِرَ اللَّهُ وَ جلَتْ قُلُوبُهُمْ» و «تَقْشَعِرُّ مِنْهُ جُلُودُ الَّذِینَ یَخْشَوْنَ رَ بَّهُمْ». در نگاه نخست، این آیات، ناسازگار به نظر می رسند. برای جمع میان این آیات و رفع تعارض، راهکارهای گوناگونی توسط مفسران ارائه شده است. مقاله حاضر در سایه بررسی مفاهیم قرآنی ناظر بر آرامش؛ یعنی سکینت، اطمینان قلبی و أمنه، به ارائه راهکاری جدید در این زمینه پرداخته است. نتیجه اینکه هر کدام از این مفاهیم، بار معنایی خاص خود را دارند. سکینت و اطمینان قلبی، به معنای آرامش روحی بوده و با آرامش متعارف (آرامش روانی) تفاوت دارد. با توجه به این نکته مهم، ناسازگاری اولیه آیات، از میان برداشته می شود.

۱۵۳.

نقد و بررسی ادعای برتری یهود بر سایر ملل از منظر قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علیرضا فخاری لیلا ابراهیمی

منبع: آموزه های قرآنی بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲۱

کلیدواژه‌ها: برتری تفضیل بنی اسرائیل قوم یهود فزونی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر

تعداد بازدید : ۲۱۵۸ تعداد دانلود : ۷۳۶

اعتقاد به برگزیدگی و برتری قوم یهود، ارتباط تنگاتنگی با دیگر آموزه های این دین دارد. از این رو می توان اعتقاد به برگزیده بودن قوم یهود را اصلی ترین و کلیدی ترین آموزه یهودیت به شمار آورد. آنان خود را از همه انسان ها برتر و بالاتر می دانند و معتقدند که بقیه انسان ها باید در خدمت آن ها باشند. با تأمل در قرآن معلوم می شود که تفضیل به معنای برتری نیست و منظور از آن، اعطای یک نوع ویژگی و فزونی از طرف خدا به آن ها در میان مردم زمانة خودشان است؛ یعنی فضل به قوم موسی در زمان خودش است، نه اینکه نسبت به همگان و در همه زمان ها باشد.

۱۵۴.

منظومة مفهومی زیبایی شناسی در پرتو آیات قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی شریفی مهدی رضازاده جودی

منبع: سراج منیر سال ششم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲۱

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم مفاهیم زیبایی قرآنی گسترة زیبایی ساختار زیبایی شناسی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۹۲۹ تعداد دانلود : ۱۰۶۰

از نگاه قرآن کریم، زیبایی از جایگاه و ارزش والایی برخوردار است. به همین سبب، در آیات بسیاری به جلوه های گوناگونی از زیبایی، عوامل و نشانه های آن و نیز حوزه های زیبایی اشاره شده است. قرآن کریم مفهوم زیبایی را فراتر از زیبایی های محسوس می داند و آن را به زیبایی های متافیزیکی، اخلاقی و معنوی گسترش داده است. در این پژوهش توصیفی، ابتدا مفهوم زیبایی در قرآن و گسترة آن در محسوسات و امور معنوی و اخلاقی، تبیین، و آنگاه مفردات دالّ بر زیبایی شناسی قرآنی در منظومه ای مشتمل بر «جمال»، «حُسن»، «زینت»، «حلیه»، «بهجت» و واژگان بیانگر عناصر زیبایی مانند اندازه و رنگ بررسی شده است. از بررسی واژگان و مفاهیم زیبایی شناختی قرآنی، چنین به دست می آید که منظومه ای از مفاهیم مادّی، معنوی، اخلاقی و ماورای طبیعی در پرتو درک واژگان دالّ بر زیبایی شناسی در قرآن، با یکدیگر پیوستگی دارند و طرحی جامع و منسجم از زیبایی ارائه می کنند.

۱۵۵.

تبیین ظرافت های بلاغی سوره قیامت و دلالت های تفسیری آن با رهیافت سبک شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمود شهبازی اصغر شهبازی

منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال سیزدهم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۴ (پیاپی ۳۲)

کلیدواژه‌ها: بلاغت سوره قیامت سبکشناسی دلالت های تفسیری

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۹۸ تعداد دانلود : ۷۲۱

ظرافت های بلاغی آیات قرآن کریم که از جنبه های اعجاز این کتاب جاودانه به شمار می آید، از دیرباز مورد بررسی دانشمندان علوم قرآنی بوده است. یکی از مباحث بلاغی قرآن کریم، سبک شناسی ( Stylistics ) است که به عنوان یک حوزه نوین، ضمن بهره گیری از دست آوردهای علم بلاغت، با معیارهای جدید به بررسی جلوه های سبکی قرآن می پردازد. مقاله حاضر با روش توصیفی تحلیلی و بر اساس معیارهای سبک شناسی، به بررسی زیبایی های ادبی سوره قیامت، در چهار سطح آوایی، معنایی، ترکیبی و تصویرپردازی پرداخته است. پژوهش حاضر بیان گر آن است که اسالیب ادبی تکرار، تقدیم و تأخیر، حذف و التفات، از برجسته ترین ویژگی های سبکی این سوره است و هر یک از این اسلوب ها دلالت های تفسیری مهمی در راستای اهداف کلّی سوره دارند. تناسب و انسجام آیات با یکدیگر و همگامی موسیقی و نغمة عبارات با تصاویر، از دیگر ظرائف بلاغی این سوره مبارک است.

۱۵۶.

تحلیلی درباره عفو الهی از پیامبر (ص) بر محور آیه 43 سوره توبه(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: سید محمود طیب حسینی راضیه مشک مسجدی

منبع: پژوهش های قرآنی سال بیستم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۴ (پیاپی ۷۷)

کلیدواژه‌ها: تفسیر ادبی فضای نزول عصمت پیامبر سوره توبه عفو الهی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۳۶۰ تعداد دانلود : ۸۰۵

از نظر مسلمانان، پیامبر اسلام (ص) معصوم بوده و این عقیده برآمده از تعلیمات قرآنی است. با وجود این، آیاتی در این کتاب آسمانی وجود دارد که در ظاهر این باور را به تردید می اندازد. از جمله این آیات، آیه 43 سوره توبه می باشد. در این آیه در مورد عفو خدای متعال نسبت به پیامبر (ص)، دیدگاه های متفاوتی بین مفسران وجود دارد که مجموع این دیدگاه ها در مقاله حاضر، در پنج دیدگاه ارائه و بررسی شده است. سپس با ارائه تحلیلی ادبی اجتماعی از آیه شریفه مبتنی بر فضای نزول، ضمن رد هر پنج دیدگاه، اثبات شده که توبیخ و عفو خداوند در این آیه شریفه ابداً در ارتباط با رسول خدا (ص) نبوده است و در عین حال ناظر به منافقان نیز نمی باشد، بلکه متوجه گروه هایی از مسلمانان ضعیف الایمان بوده است که اجازه پیامبر به منافقان مدینه مبنی بر عدم شرکت در جنگ تبوک را بهانه ای برای استیذان خود برای تخلف از شرکت در جنگ قرار داده بودند. همچنین اثبات شده است که اجازه رسول خدا (ص) به منافقان مدینه برای تخلف از جنگ، اقدامی کاملاً بایسته و از روی مصلحت بوده و مورد تأیید خدای تعالی بوده است. این برداشت از آیه شریفه کاملاً منطبق بر روایت منقول از امام رضا (ع) است که آیه مورد بحث را از باب «ایاک اعنی واسمعی یا جاره» می داند، البته با تحلیلی متفاوت از این روایت.

۱۵۷.

قرآن و شهامت بیان عقیده

نویسنده: مجتبی پورجعفری احمد حسنی رنجبر سیمین دخت شاکری

منبع: بینات سال بیست و دوم بهار ۱۳۹۴ شماره ۱ (پیاپی ۸۵)

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر

تعداد بازدید : ۸۱۶ تعداد دانلود : ۴۹۵

۱۵۸.

بررسی تطبیقی آیه میثاق از نظر استاد شهید مطهری و آیت الله جوادی آملی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مرضیه آب یاری علی اکبر نصیری

منبع: مطالعات قرآن و حدیث سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۱۶)

کلیدواژه‌ها: فطرت مطهری جوادی آملی آیه میثاق عالم ملکوت

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۷۴۲۳ تعداد دانلود : ۱۹۲۹

یکی از مهم ترین استنادات قرآنی در فطری بودن معارف دینی، آیه 172 اعراف «أَلَسْتُ بِرَبِّکُمْ قالُوا بَلى» است که می توان آن را احتجاجی در برابر معاندین و منکرین دین دانست. آرای گوناگونی از متقدمین و متأخرین در مورد این آیه مطرح شده است؛ برخی آیه را در حد تمثیل دانسته اند و بعضی دیگر معتقدند که آیه درصدد بیان واقعیت خارجی است . ضرورت بحث از این موضوع، زمانی نمایان می شود که اختلاف نظرات متعدد و به ظاهر متناقض در این زمینه، موجب تشویش اذهان عرف و به ویژه علاقه مندان به این بحث می شود. مقاله حاضر پس از بررسی نظرات دیدگاه های شهید مطهری و استاد جوادی آملی پیرامون عالم ذر، بیان می دارد که وجه تشابه این دو بزرگوار در عنایت به دیدگاه علامه طباطبایی است با این تفاوت که شهید مطهری ظاهراً این نظریه را پذیرفته اند ولی استاد جوادی آن را نقد نموده اند، به نظر می رسد نوآوری نوشتار حاضر این است که می توان دیدگاه ملکوت علامه طباطبایی را با نظریه ی فطرت استاد جوادی آملی جمع نمود.

۱۵۹.

بررسی تطبیقی دیدگاه مفسران فریقین درباره مصداق «صالح المؤمنین»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: اعظم خداپرست حامد دژآباد

منبع: مطالعات تفسیری سال ششم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲۲

کلیدواژه‌ها: امام علی(ع) آیه 4 تحریم صالح المؤمنین حفصه و عایشه

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۶۳ تعداد دانلود : ۷۵۲

در آیه چهارم سوره تحریم خداوند دو تن از همسران پیامبر(ص) را مورد سرزنش و تهدید قرار داده و می فرماید اگر بخواهید اقدامی بر ضد پیامبر(ص) انجام دهید خداوند، جبرئیل، صالح المؤمنین و ملائکه مولا و پشتیبان آن حضرت می شوند. عبارت صالح المؤمنین در این آیه محل گفتگوی مفسران فریقین است. عموم اهل سنت مقصود از صالح المؤمنین را ابوبکر و عمر دانسته اند. آنان در بیان ادله روایی به روایاتی از صحابه و تابعین استناد جسته اند و از سوی دیگر با مطرح نمودن جمع بودن صالح المؤمنین و تطبیق صالح المؤمنین بر ابوبکر و عمر به دلیل نسبتی که با عایشه و حفصه داشته اند، سعی در پیشبرد هدف خود نموده اند. اما مفسران شیعه به هیچ روی این انطباق را نپذیرفته و تنها مصداق صالح المؤمنین را امام علی(ع) می دانند. از این رو ادله روایی آن گروه از مفسران اهل سنت را از حیث سند و دلالت، ضعیف و متناقض با یکدیگر دانسته و ادله دلالی ایشان را نیز با استناد به دلایل درون متنی و برون متنی بی پشتوانه و جانبدارانه قلمداد می کنند.

۱۶۰.

بررسی آیات استثنایی سوره های انعام و اسراء

نویسنده: مینا شمخی قاسم بستانی نصره باجی

منبع: حسنا سال هفتم بهار ۱۳۹۴ شماره ۲۴

کلیدواژه‌ها: اسباب نزول ترتیب نزول مکی و مدنی سوره اسراء سوره انعام

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر

تعداد بازدید : ۲۴۶۴ تعداد دانلود : ۹۸۴

به آیات مدنی در سور مکی و آیات مکی در سور مدنی اصطلاحاً «آیات مستثنی» گفته می شود. از جمله سوره های قرآنی که گفته شده دارای آیات مستثنی هستند، سوره های مکی انعام و اسراء است. برخی با توجه به روایات ضعیف و نادرست این آیات را استثنا کرده اند در این مقاله سعی می شود چنین روایاتی بررسی شوند. در این مقاله با استفاده از ادله و شواهد درون متنی و برون متنی، ابتدا یکپارچگی نزول این دو سوره، سپس با اقامه دلایلی تاریخی وتطبیق آنها با محتوا و سیاق آیات و روایاتِ ترتیبِ نزول، زمان و مکان نزول سوره ها در مکه اثبات می شود.

درخت حوزه‌های تخصصی