فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۵۸۱ تا ۶۰۰ مورد از کل ۱٬۰۵۴ مورد.
دین و بررسی انتقادی مبانی جامعه شناسان در مطالعة آن (با محوریت نظریه فریزر، دورکیم، وبر و گیرتز)(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه‌های تخصصی:
این مقاله با استفاده از الگوی «روش شناسی بنیادین» درصدد است مبانی و جهت گیری های فلسفی دخیل در نظریه های جامعه شناسی دین را بررسی کند. جامعه شناسان با تکیه بر اصول و مبادی نظری خاص، به تحلیل دین پرداخته و به جهت گیری هایی همچون نگاه ماده انگارانه به دین، محوریت انسان و منافع دنیوی او، استفاده از معرفت حسی و روش تجربی در تحلیل دین و درنهایت، بازکاوی منشأ دین و توجیه کارکردی آن ملتزم شده اند. جهت گیری های مزبور، تعارض جامعه شناسی و دین، تقلیل گرایی، تساهل و تسامح روش شناختی و نیز تقویت سکولاریزم و پلورالیزم مذهبی و اجتماعی و درپی آن، گردن نهادن به جنبش های مذهبی متکثر و متضاد را موجب شده است. این درحالی است که اگر جامعه شناسان در طرح نظریه های خود، به مبانی دیگری ملتزم می شدند بسیاری از پیامدهای معرفتی، اجتماعی و فرهنگی فرصت بروز نمی یافت و وضع مذهب در جامعة نوین به گونه ای دیگر رقم می خورد.
نقالی؛ گفتمان فرهنگ دینی در عصر صفوی واکاوی نقل دینی در منظومه زَرّین قَبانامه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
زرین قبانامه، از سَراینده ای ناشناس، یکی از متون منظوم پهلوانیِ نقالی/عامیانه در دوره ی صفوی است. ناظم زَرّین قَبانامه، گاهی داستان های متن را از زبان پیر گوهرفروش و ترجمان نقل کرده است که قرینه ای بر شفاهی/ شنیداری بودن روایات منظومه به شمار می آید. پرسش اصلی مقاله ی حاضر این است که: منظومه های نقالی- از جمله زرین قبانامه- چه نقش و تأثیری در گفتمان فرهنگ دینی عصر صفوی داشته اند؟ در پاسخ به این پرسش، به شیوه ی تحلیلی و با روش کمی در گزینش داده ها، و با روش کیفی در تحلیل یافته ها، به بررسی موضوع مقاله پرداخته شده و این نتیجه به دست آمده است که نقالی راهی برای تبلیغ و ترویج مذهب در دوره ی صفوی بوده است. تاریخ نقالی در ایران نشان می دهد از قرن سوم هجری که ایرانیان به نقل داستان ها و حکایت های حماسی می پرداختند تا با نفوذ اعراب مبارزه کنند؛ با پیدایش گرایش شیعه و سنی که دو گروه مناقب خوان و فضایل خوان را دربرابر هم قرار داد، نقالی پیشه ای تأثیر گذار بر گفتمان دینی عصر خود بوده است؛ به ویژه در دوران صفوی که عصر رونق شاهنامه خوانان و نقالان است و گاه میان روایت های حماسی یلان و پهلوانان با مذهب رایج احساس تعارض ایجاد می شده است، نقالی، گفتمان فرهنگ دینی به شمار می آید.
بررسی مقایسة میزان تدین جوانان و ابعاد آن در سه پایگاه اجتماعی بالا، متوسط و پایین
حوزه‌های تخصصی:
در تحقیق حاضر، رابطة همبستگی پایگاه اجتماعی جوانان و تدین آنان بررسی می شود. ازاین رو پس از مروری بر دیدگاه های جامعه شناسان، دیدگاه ها، نتایج تحقیقات و یا فرضیاتی مطرح می شود، که به رابطة بین پایگاه اجتماعی و تدین اشاره دارند. سپس با استفاده از تحلیل عاملی داده ها، به تدین و ابعاد آن پرداخته می شود.
گفتنی است که در تجزیه وتحلیل داده ها، به نتایج توصیفی و تبیینی آنها اشاره می شود. در بخش توصیفی داده ها، جوانان، گرایش و آگاهی دینی بالایی داشتند. از این رو، همبستگی پایگاه اجتماعی و تدین آنان مثبت ارزیابی شد. ولی جایگاه دین داری جوانان (مشابه با نتایج محقق دیگری) در بین سه پایگاه اجتماعی نشان می دهد که جوانان با پایگاه اجتماعی پایین و متوسط جامعه از جوانان با پایگاه اجتماعی بالای جامعه تدین قو ی تری دارند. لذا فرضیة وبلن، مبنی بر ضعف تدین طبقة متوسط در مقایسه با دیگر طبقات، بنا به دلایل مطرح شده، در این تحقیق تأیید نمی شود.
ظرفیت ها و ضرورت های اندیشه اجتماعی در کلام اشاعره(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه‌های تخصصی:
هر نظریه اجتماعی در بدو شکل گیری، از عوامل متعددی تأثیر می پذیرد. اندیشه اجتماعی اشاعره نیز مبتنی بر مبادی و مبانی معرفتی و غیرمعرفتی خاصی است که در ریشه کلام اشعری دارد. ابتنای چنین دانشی بر مبانی کلام اشعری، حوزه های فکری ویژه ای را فعال می کند که محافظه کاری و تمرکز بر توصیف و تبیین را وظیفه اصلی این دانش قرار می دهد. با توجه به عقبه تفکر اشعری، ظرفیت دانش تفسیری، تفهمی و انتقادی را از آن سلب می کند. از سوی دیگر، این دانش را به رئالیست ها نزدیک می سازد که خود را در حصار امر واقع و رخدادهای گذشته محصور کرده و ظرفیت خروج از وضع موجود و آرمان پردازی را نخواهد داشت. در این تحقیق، مبانی هستی شناختی، انسان شناختی و معرفت شناختی اشاعره، به عنوان مبانی معرفتی آنان بررسی شده و در قالب روش شناسی بنیادین، ظرفیت های تولید دانش اجتماعی آن مبانی بیان شده است.
نگاهی دوباره به اسطوره های شیعی ایران
حوزه‌های تخصصی:
نگرش جوانان 19-29 ساله شهر مشهد به دین(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
نوشتار حاضر بر اساس یافته‌های طرح پژوهشی نگرش جوانان (29-19سال) شهر مشهد به دین (81-1380) تنظیم شده است. هدف اساسی طرح مذکور شناسایی نگرش جوانان مشهد به دین، تعیین عناصر سه‌گانه شناختی، عاطفی و آمادگی رفتاری نگرش در خصوص دین، تعیین درجه هماهنگی و همسویی و درجه تکثر نگرش و اجزای سه‌گانه آن و تعیین وجوه تشابه و تمایز نگرشها بر حسب متغیرهای پیشینه‌ای و اجتماعی - اقتصادی است. همچنین توصیف سنخهای نگرش سکولار و غیر سکولار به دین، از اهداف دیگر این بررسی بوده است که نتایج آن در نوشتار دیگری ارائه خواهد شد. جامعه آماری جوانان (29-19سال) شهر مشهد و نمونه تحقیق 519 نفر می‌باشند که به روش طبقه‌ای متناسب از بین واحدهای مسکونی بلوکهای شهری انتخاب شده‌اند. یافته‌ها نشان می‌دهد که موضع عاطفی نسبت به دو بعد دیگر صبغه مثبت‌تری دارد. از حیث همسویی وجوه نگرش، 9/ 54 درصد اجزای نگرش همسو داشته و در1/45 درصد دیگر همسویی و انطباق کامل بین سه وجه نگرشی وجود نداشته و برخی از وجوه غالب بوده است. بررسی تکثر نگرشها نشان می دهد که 1/12 درصد، نگرش متکثر دارند. میانگین شاخص تکثر 4/26 (حداکثر 31) است. نگرشها برحسب برخی از ویژگیهای پیشینه‌ای و وضعیت اجتماعی ـ ا قتصادی، سیمای متمایزی دارند.
نقش نهادها و رفتارهای دینی در تقویت و انسجام سرمایه اجتماعی
منبع:
آیین خرداد ۱۳۸۶ شماره ۷
حوزه‌های تخصصی:
اثری شتابزده در جامعه شناسی دین
حوزه‌های تخصصی:
کارکردهای دین
بررسی تفاوت میزان طلاق و پایبندی دینی در میان سبکهای همسرگزینی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
هدف این پژوهش بررسی تفاوت میزان طلاق و پایبندی دینی در میان سبکهای همسرگزینی (عاشقانه، سنتی) است. نمونه پژوهش شامل 262 زن و مرد متقاضی طلاق در شهر کرمانشاه است که با روش نمونه گیری در دسترس، انتخاب شده اند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش، پرسشنامه جهتگیری دینی و پرسشنامه طلاق است. پژوهش کمی از نوع همبستگی است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون t مستقل و آزمون خی دو استفاده شد. نتایج تحلیل داده ها نشان داد که 8/74 درصد از متقاضیان طلاق، سبک همسرگزینی عاشقانه دوستانه داشته اند. یافته دیگر اینکه میانگین نمره های طلاق سبک همسرگزینی عاشقانه دوستانه از میانگین نمره های همسرگزینی سنتی فرهنگی بیشتر است (01/0< Ρ). هم چنین، میانگین نمره های پایبندی دینی سبک همسرگزینی عاشقانه دوستانه از میانگین نمره های همسرگزینی سنتی فرهنگی کمتر است (01/0< Ρ). بر این اساس، سبک همسر گزینی عاشقانه دوستانه با تشدید تعارضات زناشویی و افزایش میزان طلاق در ارتباط است و با ضعف پایبندی دینی رابطه دو سویه دارد.