منطقه خاورمیانه

انقلاب اسلامی ایران، تجلی قدرت نرم به معنای توانایی معنوی و تأثیرگذاری در رفتار دیگران بدون تهدید یا پرداخت هزینة محسوس است. پیام جذاب انقلاب اسلامی در سطح تحلیل منطقه ای و بین المللی توانست رهگشای ملت های مسلمان و ملل جهان سومی و مستضعف شود، راه و رسم و الگوی جدیدی را پیش روی آنان قرار دهد و ضمن احیای هویت جهان اسلام، ارتقای بیداری اسلامی بر اساس تکیه برخودباوری فرهنگی و پرچم داری انقلاب فرهنگی جهانی را به ارمغان آورد. روش، آمیخته است؛ در مطالعة اکتشافی از روش اسنادی و در جمع آوری نظرهای افراد خبره از روش توصیفی و استنباطی و از تکنیک پرسش نامه، در مرحلة تجزیه و تحلیل یافته ها از روش توصیفی و آزمایشی و از تکنیک مقطعی و Lizrer و Spss و تدوین و تحلیل سناریوهای فرهنگی جهان و انتخاب سناریوی منتخب از رویکرد عدم قطعیت بحرانی (Schwartz) استفاده شده است. سناریوهای فرهنگی حاکم بر جهان در قرن بیست و یکم به شناسایی پنج سناریوی اصلی منجر شد و در کنکاش حاضر سناریوی جمهوری اسلامی ایران در افق چشم انداز بیست ساله از میان آنان انتخاب گردید.

۱۶۴.

چالشهای دموکراسی در خاورمیانه

نویسنده: بهروز دیلم صالحی

منبع: مطالعات خاور میانه ۱۳۸۴ شماره ۴۱

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مطالعات منطقه ای منطقه خاورمیانه

تعداد بازدید : ۱۹۷۲ تعداد دانلود : ۱۴۱۹

۱۶۵.

گفتمان اسلام سلفی و جهانیشدن امنیت خاورمیانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: نبی الله ابراهیمی

منبع: مطالعات راهبردی سال سیزدهم زمستان ۱۳۸۹ شماره ۴ (پیاپی ۵۰)

کلیدواژه‌ها: روابط بین الملل خاورمیانه جهانی‏شدن مطالعات امنیتی گفتمان اسلام سلفی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۹۶۹ تعداد دانلود : ۱۰۶۳

هدف اصلی این نوشتار، بررسی تاثیر گفتمان سلفی در جهان اسلام بر جهانیشدن امنیت خارمیانه است. این پژوهش، طبق رویکرد بابی سعید به مسئله اسلام سیاسی، این مقوله را با پوشش گفتمانی مطالعه میکند. اسلام سلفی به مثابه گفتمان، با موضع رادیکال خود در مقابل گفتمان سکولار غرب، تاحد زیادی باعث دل مشغولی جامعه بین المللی شده است. گفتمان مذکور، به دلیل به چالش کشیدن نظم بین المللی غربی و ارجاع به دال اسلامی- هویتی خویش، به یکی از مدلولات جهانیشدن امنیت تبدیل شده و موجب ورود «اسلام سلفی» به سرفصل های مطالعات امنیت بین الملل شده است. فرضیه این پژوهش اینگونه صورت بندی میشود که «به دلیل خاستگاه گفتمان اسلام سلفی در خاورمیانه، امنیت این منطقه، در پرتو گسترش آن گفتمان به سایر نقاط جهان، جهانی شده است». با جهانیشدن امنیت، گفتمان هائی چون اسلام سلفی، با ورود به دنیای مجازی، دال امنیتی خود را بیشتر به رخ می کشند. جایی که میان اسلام سلفی و جهانیشدن تطابق حاصل شود، شاهد گستردگی و اشاعه هستی شناسی عدم امنیت غربی خواهیم بود.

۱۶۶.

ریشه های ایدئولوژیکی و تاریخی شکست طرح های صلح خاورمیانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: احمد دوست محمدی

منبع: فصلنامه سیاست ۱۳۸۶ دوره ۳۷ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: صلح اسرائیل فلسطین خاورمیانه نژادپرستی صهیونیسم تورات تحریف شده سلطه‌جویی پیمان‌شکنی روتکل‌های دانشوران صهیون

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مطالعات منطقه ای منطقه خاورمیانه

تعداد بازدید : ۱۹۶۴ تعداد دانلود : ۱۰۳۷

با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، موج جدیدی از تجدید حیات اسلام، سرتاسر جهان اسلام را در برگرفت. این موج به‌ویژه در سرزمین فلسطین، از قدرت تعیین‌کنندگی بیشتری برخوردار بود، به‌طوری که در عرض مدت کوتاهی موقعیت سیاسی و ارکان رژیم اشغالگر قدس را به لرزه انداخت. در چنین شرایطی، حامیان و هم‌پیمانان رژیم صهیونیستی در غرب و برخی از رهبران و سران سرسپرده و سازشکار آنان در منطقه، به یاری این رژیم شتافته و با ارائه طرح‌های صلح خاورمیانه، تلاش‌های همه‌جانبه‌ای را برای تثبیت موقعیت این رژیم و تأمین امنیت آن در منطقه حساس و استراتژیک خاورمیانه آغاز کردند. با این وجود، امروز، پس از قریب به سه دهه تلاش، هدف دستیابی به یک صلح پایدار در منطقه، بش از گذشته، دور از دسترس است. سئوال اساسی ما این بود که چرا این تلاش‌ها نتیجه نداده است؟ریشه این ناآرامی‌ها را باید در کجا جستجو کرد؟ مطالعات و بررسی‌ها به روشنی حاکی از این است که کشمکش‌ها و جنگ‌های خاورمیانه ریشه در خلق‌و‌خوی نژادپرستانه، توسعه‌طلبانه و سلطه‌جویانه رژیم صهیونیستی اسرائیل دارد که خود برگرفته از تعالیم و دستورات تورات تحریف شده، تلمود و پروتکل‌های زعمای صهیونیسم می‌باشد و صلحی که اسرائیل از آن دم می‌زند، یک صلح واقعی نیست. بلکه صرفاً ترفندی است برای ادامه حیات تحمیلی خود در منطقه در جهت اجرای سیاست اشغال و انقراض نسل اعراب مسلمان. لذا با وجود رژیم جعلی اسرائیل، دستیابی به صلح پایدار در منطقه، یک اید? خیالی است

۱۶۷.

مقاله: جنبش مقاومت اسلامی (حماس)

نویسنده: فرزاد محمدزاده ابراهیمی

منبع: چشم انداز ایران اردیبهشت و خرداد ۱۳۸۹ شماره ۶۱

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مطالعات منطقه ای منطقه خاورمیانه

تعداد بازدید : ۱۹۶۱ تعداد دانلود : ۱۰۴۵

۱۶۸.

تازه های کتاب در مورد خاورمیانه

سایر: حمید احمدی

منبع: مطالعات خاور میانه ۱۳۸۰ شماره ۲۸

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مطالعات منطقه ای منطقه خاورمیانه

تعداد بازدید : ۱۹۶۰ تعداد دانلود : ۶۵۲

۱۶۹.

بررسی اختلافات ارضی و مرزی عربستان و یمن

نویسنده: منصوره پیری سارمانلو پروانه نژاداحمد

منبع: پژوهش ملل دوره اول بهمن ۱۳۹۴ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: عربستان یمن اختلافات ارضی و مرزی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۹۵۳ تعداد دانلود : ۲۴۹۸

پژوهش حاضر تحت عنوان « بررسی اختلافات ارضی و مرزی عربستان و یمن» میباشد که به تبیین ریشه های اختلاف میان دو کشور عربستان و یمن می پردازد. چرا که این دو کشور به دلایل مختلف سیاسی و استراتژیک، روابط پیچیده و قابل تأملی طی دهه های گذشته تجربه کرده اند. با وجود گستردگی اختلافات میان عربستان و یمن آنچه در این پژوهش دارای اهمیت میباشد و مورد بررسی قرار میگیرد ریشه های تاریخی ادعاهای ارضی و اختلافات مرزی دو کشور، طرح ملک فیصل برای تسلط کامل بر دو یمن، برخوردهای مرزی دو کشور، جنگ خلیج فارس و واکنش های عربستان، وحدت یمن و تحریکات عربستان و بالاخره مذاکرات اخیر دو کشور برای حل و فصل اختلافات میباشد. اما یافته ها حاکی از آن است که هر چند یمن از جایگاه استراتژیک در محیط پیرامونی عربستان برخوردار است اما ادامه مداخله در یمن در دراز مدت عربستان را با چالش هایی در داخل و خارج روبرو خواهد کرد.

۱۷۰.

سنجش تطبیقی عوامل موثر بر درآمد ملی ایران، عربستان، کویت و عراق

نویسنده: مسعود نونژاد هومن نصیری

منبع: اطلاعات سیاسی اقتصادی ۱۳۸۷ شماره ۲۵۶

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مطالعات منطقه ای منطقه خاورمیانه

تعداد بازدید : ۱۹۵۲ تعداد دانلود : ۱۱۸۶

۱۷۱.

عربستان سعودی و سیستم جدید قدرت در خلیج فارس

نویسنده: شهروز ابراهیمی

منبع: مطالعات راهبردی ۱۳۸۳ شماره ۲۵

کلیدواژه‌ها: موازنه قدرت امنیت خلیج فارس سیستم قدرت منطقه ای نقش منطقه ای عربستان

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مطالعات منطقه ای منطقه خاورمیانه

تعداد بازدید : ۱۹۴۱ تعداد دانلود : ۹۶۴

رویداد یازده سپتامبر و متعاقب آن اشغال عراق از سوی ایالات متحده سیستم قدرت در خلیج فارس را که تا زمان بر اتحاد شش کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس به همراه آمریکا و در مقابل ایران و عراق به عنوان اعضای جدا و برکنار از سیستم بود ، متحول کرد و این منطقه را وارد دوران جدیدی از تعاملات قدرت ساخت. بر این اساس منطقه خلیج فارس هم اکنون در دوره انتقالی قرار دارد و سیستم جدید قدرت هنوز کاملا شکل و استقرار نیافته است. بر مبنای شرایط جدید ، نوشتار حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که سیستم جدید قدرت در خلیج فارس شامل چه مولفه ای است؟...

۱۷۲.

ظرفیت های حج در تحقق بیداری اسلامی در اندیشه امام خمینی (ره)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محسن محمدی محمدهادی فلاح زاده

منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال دهم تابستان ۱۳۹۲ شماره ۳۳

کلیدواژه‌ها: امام خمینی اسلام سیاسی استعمار حج بیداری اسلامی احیاگری دینی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۹۳۶ تعداد دانلود : ۹۹۳

امام خمینی با پیام و سخنرانی در ایام حج سعی کرد روح بیداری اسلامی را در مبارزه با استعمار و استکبار مطرح و مسلمانان را به کارکردهای سیاسی و اجتماعی مغفول حج در عزت بخشی و نهضت اسلامی متوجه کنند. از نظر امام خمینی، حج فضایی برای آگاهی و روشنگری نسبت به اسلام و مسائل جهان اسلام است و برائت از مشرکین در راستای هویت بخشی و انسجام بخشی جهان اسلام در مقابل کفر و استعمار به عنوان دشمن مشترک مسلمانان است. افزون بر این، حج با تقویت هویت تمدنی و رنگ باختن ملیت ها هم بستگی مسلمانان را در سطح جهان اسلام ارتقا می دهد. امام خمینی از مناسک اخلاقی و عرفانی حج، تفسیری کاملاً سیاسی و انقلابی ارائه می کنند. افزون بر این، حج زمینه بسیار مناسبی برای صدور بیداری اسلامی است و ایمان و اخلاقی که در پرتو مناسک حج ایجاد می شود, عرفانی را تداعی می کند که حماسه ای جاودان بیافریند.

۱۷۳.

سیاست امنیت ملی اسرائیل: فرضیه ها و تحلیل ها

نویسنده: سعیده لطفیان

منبع: مطالعات خاور میانه ۱۳۷۸ شماره ۱۷

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مطالعات منطقه ای منطقه خاورمیانه

تعداد بازدید : ۱۹۳۵ تعداد دانلود : ۹۷۸

۱۷۴.

میزگرد: عواقب سیاسی کاهش قیمت نفت در خاورمیانه

مصاحبه شونده: حسین کاظم پور اردبیلی نویسنده: محمود سریع القلم موسی غنی نژاد سهراب شهابی ابوالقاسم هاشمی

منبع: مطالعات خاور میانه ۱۳۷۸ شماره ۱۷

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مطالعات منطقه ای منطقه خاورمیانه

تعداد بازدید : ۱۹۳۴ تعداد دانلود : ۱۱۱۷

۱۷۵.

دمکراسی و جامعه مدنی در خاورمیانه

نویسنده: رحمان هوشیاری

منبع: زریبار سال نهم بهار و تابستان ۱۳۸۴ شماره ۵۶ و ۵۷

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۹۳۴ تعداد دانلود : ۹۲۱

در فهم و تبیین مسایل خاورمیانه عامل و متغیر فرهنگ سیاسی نقشی تعیین کننده دارد.این عامل در چارچوب مسایل فرهنگ سیاسی نیز، ماهیت و نوع ارتباط میان جامعه و دولت، سرنوشت توسعه یافتگی و یا توسعه نیافتگی را مشخص خواهد نمود. در متون خاورمیانه شناسی، عموماً تبیین مشکلات و نارساییها به حوزه فرهنگ، فرهنگ سیاسی، دولت سالاری، اقتدارگرایی دولت، فقدان تفکر و اعتقاد به دمکراسی اشاره دارد. هرچند مردم منطقه خاورمیانه در پذیرش اصول فعالیت اقتصادی رایج در سطح بین المللی پیشگام تر بوده اند ولی در عرصه های فرهنگی و سیاسی عموماً محلی و بومی باقی مانده اند. این ترتیب پذیرش اصول تحول در اقصی نقاط مناطق در حال توسعه قابل مشاهده می باشد. در مقایسه با مناطق مختلف جهان، خاورمیانه در سطح نازل تر و ابتدایی تری از توسعه سیاسی و بسط جامعه مدنی قرار دارد. دو نکته ی اساسی در تبیین وضعیت عمومی خاورمیانه قابل طرح می باشد : اول آنکه فرهنگ جایگاهی خاص در وضعیت فعلی این منطقه دارد بطوریکه تحولات عمومی در سایه تحولات فرهنگی رخ خواهد داد. دوم بررسی اینکه چه مشکلات و موانعی پیش روی تحول فرهنگی در این منطقه خواهد بود. هر چند که کشورها و جوامع خاورمیانه را باید تابع تقسیم بندیهای متعددی دانست، ولی عنصر فرهنگ در همه آن ها جنبه متغیر مشترک و فراگیر دارد. به هر حال آنچه مشخص است، اینست که مفهوم دمکراسی و جامعه مدنی، غربی می باشند و ریشه در تجربیات و تحولات اروپا و کشور آمریکا داشته اند. بنابراین باید بپذیریم که این مفاهیم هر چند انسانی هستند ولی برای منطقه خاورمیانه وارداتی محسوب می شوند.

۱۷۶.

روابط ویژه ایالات متحده ـ اسرائیل و سیاست خاورمیانه ای دولت باراک اوباما(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدرضا ملکی فرزاد محمدزاده ابراهیمی

منبع: روابط خارجی سال دوم پاییز ۱۳۸۹ شماره ۳

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۹۳۰

با وجود فرازونشیب های موجود در روابط اسرائیل و ایالات متحده در شش دهة اخیر، ایالات متحده از زمان شناسایی اسرائیل تا به حال به عنوان مهم ترین متحد و پشتیبان اسرائیل در سطوح مختلف، در کنار این کشور بوده و تا آنجا پیش رفته که منافع متقابل این دو در شکل روابط ویژه نمود یافته است و تمام رؤسای جمهوری امریکا اعم از دموکرات یا جمهوری خواه تعهدات همه جانبه ای را در قبال امنیت اسرائیل پذیرفته اند. شکل گیری چنین رابطة ویژه ای باعث شده تا در پیوند راهبردی دو کشور تغییر آن چنانی حاصل نشود. اسرائیل برای امریکا سرمایه ای استراتژیک محسوب می شود. نقش گروه های متنفذ و قدرتمند یهودی امریکا، منافع متقابل طرفین، وجود ارزش ها و نگرش های مشترک و تأثیر ساختارها، نهادها و سازوکارهای همسان بر رویکردهای سیاست داخلی و خارجی دو کشور و همین طور سیاست ابهام هسته ای اسرائیل ازجمله عواملی هستند که در تقویت این روابط و ایجاد تفاهم بین دو کشور نقشی اساسی ایفا می کنند. باراک اوباما، رئیس جمهور کنونی ایالات متحده نیز ضمن حمایت خود از اسرائیل یادآور شده که در اتحاد دو کشور خللی وارد نخواهد شد. این مقاله روابط ویژة ایالات متحده ـ اسرائیل و سیاست خاورمیانه ای دولت باراک اوباما را مورد بررسی قرار داده و بر تحکیم و تداوم رابطة ویژه دو کشور در آینده نیز تأکید می کند.

۱۷۷.

تحولات سیاسی - اجتماعی عربستان سعودی

نویسنده: ابراهیم برزگر

منبع: مطالعات خاور میانه ۱۳۷۴ شماره ۴

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مطالعات منطقه ای منطقه خاورمیانه

تعداد بازدید : ۱۹۲۸ تعداد دانلود : ۱۰۴۷

۱۷۸.

عراق جدید، خاورمیانه جدید: پی آمدهای نظری برای ایران

نویسنده: محمود سریع القلم

منبع: مطالعات خاور میانه ۱۳۸۱ شماره ۳۲

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مطالعات منطقه ای منطقه خاورمیانه

تعداد بازدید : ۱۹۲۳ تعداد دانلود : ۱۰۸۶

۱۷۹.

ماهیت حقوقی تروریسم؛ مطالعه موردی رویداد غزه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حسن عالی پور

منبع: مطالعات راهبردی سال سیزدهم تابستان ۱۳۸۹ شماره ۲ (پیاپی ۴۸)

کلیدواژه‌ها: تروریسم جنگ بزه اسناد بین المللی رخداد غزه

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۹۲۳ تعداد دانلود : ۱۰۲۳

با آنکه کنش های تروریستی، همسانی هایی با جنگ و جرم دارند؛ ولی گزینش هر یک از این دو برای ماهیت حقوقی تروریسم، ویژگیها و نشانه های متفاوتی به بار میآورد. نگاه بزه محورانه به تروریسم از دریچه مرتکب و رفتار وی است، ولی نگاه جنگ محورانه با سنجه گروه یا شبکه تروریستی انجام می گیرد. روشن است هنگامی که تنها تروریست و رفتار بزهکارانه اش سنجه ارزیابی قرار میگیرد، یک مقرره کیفری شکسته شده و فرجام کار، کیفردادن انجام دهنده بزه است، ولی هرگاه به گروه تروریستی (همچون القاعده) نگریسته می شود، نیرویی دیده میشود که ویژگیهایی چون یکپارچگی و پیوستگی، هدف داربودن، داشتن برنامه، پشتیبانیشدن از سوی کشور ها و گروه ها یا اشخاص و از همه برجسته تر، تلاش بر سر کیش و آیین با دستاویز خشونت، داشته و آن را فراتر از یک گروه یا شخص بزهکار نشان می دهد. در این نوشتار افزون بر گذاردن تروریسم در ترازوی جنگ و جرم، تلاش خواهد شد به صورت نمونه ای به رخداد غزه که در پایان سال 2008 روی داد، پرداخته شود.

۱۸۰.

بررسی ماهیت بیداری اسلامی از منظر رهبر معظم انقلاب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محسن کربلایی نظر حمید پارسانیا

منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال دهم تابستان ۱۳۹۲ شماره ۳۳

کلیدواژه‌ها: اسلام انقلاب اسلامی مردم استکبار بیداری اسلامی رهبر معظم انقلاب اسلامی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۹۲۱ تعداد دانلود : ۱۲۱۳

شناخت دقیق و جامع از ماهیت هر مسئله ای، از مهم ترین امور مربوط به آن قلمداد می شود تا به واسطه این شناخت، قضاوت و تصمیم در مورد آن امر بهتر صورت پذیرد. این امر در ارتباط با مسئله بیداری اسلامی به دلیل وجود تحلیل های متعدد و بعضاً متضاد از آن ( نظیر عربی، آمریکایی و یا اسلامی بودن ماهیت آن) اهمیت مضاعفی پیدا می کند، لذا در این متن به ماهیت شناسی این جریان از منظر رهبر انقلاب پرداخته شده است. این ماهیت شناسی به واسطه بررسی سه ساحت پیش زمینه ها، عنصر میدان دار و عوامل معارض و مزاحم با این جریان بررسی شده است.

درخت حوزه‌های تخصصی