درخت حوزه‌های تخصصی

در اسلام، همة شایستگی های دنیوی و اخروی، بر اساس و محوریتِ عقلانیت الهی، تعریف می شود. «عقل» در جامعیتش، «منشأ علم، قدرت، معنویت، و اعمال اراده به اذن خدا» است که از آن به «عقل رحمانی» یاد می شود. در مقابل، «عقل شیطانی» طغیان گر است. «عقلانیت الهی»، به دو بخش تقسیم می شود: 1. عقلانیت ارزشی و 2. عقلانیت حرفه ای و کاربردی. «عقلانیت ارزشی»، شامل سه دسته است: 1. عقل نظری: معرفت به ارزش های اعتقادی و عملی، 2. عقل گرایشی: گرایش به ارزش های اعتقادی و عملی، و 3. عقل عملی: التزام به ارزش های عملی. «عقلانیت حرفه ای و کاربردی» نیز، شامل سه محصول است: تخصص، تجربه و قدرت تدبیر. در فرهنگ اسلامی، مبتنی بر قرآن و سنت، اساس شایستگی در سه ویژگی جمع شده است: عقل، حیا و اخلاق، و دین. مبحث عقلانیت عملی، به مراتب دیانت از منظر اسلام ناظر است. در قرآن کریم، سه مرتبه برای الزامات دینی تعریف شده است: 1. دیانت مسلمین: که تلبس به الزامات فقهی- حقوقی را تذکر می دهد، 2. دیانت مؤمنین: که به الزامات اخلاقی، علاوه بر الزامات مسلمین، نظر دارد، و 3. دیانت محسنین: که به الزامات عرفانی، علاوه بر الزامات مسلمین و مؤمنین نظر دارد.

هدف این پژوهش، بررسی عوامل مؤثر در رفتار خودتوسعه ای کارکنان، با تأکید بر نقش حمایت سازمان و نگرش اسلامی به کار است. تحقیق حاضر از نظر هدف، بنیادی- کاربردی و از لحاظ روش، توصیفی- پیمایشی است و 949 نفر از پرستاران شاغل در بیمارستان های دولتی شهر تهران به عنوان نمونه آماری، در آن شرکت کردند. داده ها به روش تحلیل عاملی و تحلیل مسیر، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و عوامل مؤثر در رفتار خودتوسعه ای کارکنان با استفاده از پانل خبرگان، شناسایی و الگوی نهایی خودتوسعه ای منابع انسانی، طراحی و تبیین شد. یافته ها حاکی از آن است که سن، تحصیلات، نگرش اسلامی به کار، خودکارآمدی، تعهد حرفه ای و انگیزش شغلی و حمایت سازمان، بر تمایل و رفتار خودتوسعه ای کارکنان اثرگذارند و نیز بین نگرش اسلامی به کار و حمایت سازمان و حمایت سرپرست با رفتار خودتوسعه ای کارکنان، رابطة مستقیم و معنی داری وجود دارد. بر اساس نتایج تحقیق، نگرش اسلامی به کار و حمایت سازمان، به ترتیب، بیشترین همبستگی را با رفتار خودتوسعه ای کارکنان دارند. می توان نتیجه گرفت که از طریق تقویت و تحکیم باورهای مذهبی کارکنان و نیز تشویق و حمایت سازمان، می توان رفتار خود توسعه ای کارکنان را تقویت کرد.

درسازمان های خدمتگزار در راستای تحقق رسالت های خداپسندانه و مردم دوستانه خود، نیاز به رهبری به عنوان یک ضرورت احساس می شود. نوع رهبری متناسب برای این نهادها رهبری خدمتگزار است. در این مقاله ضمن اشاره به رویکردهای غربی و معرفی مؤلفه های رهبری خدمتگزار از دیدگاه صاحب نظران این رویکرد، به دیدگاه اسلام با بهره گرفتن ازمنابع و متون اسلامی پرداخته شده و مؤلفه های خدمتگزاری معرفی شده است. هدف پژوهش حاضر، تبیین ویژگی های رهبری خدمتگزار از دیدگاه اسلام، با تأکید بر سیره امام رضا (ع) بوده است. روش بررسی در این پژوهش روش توصیفی-تحلیلی بوده و با تفحص و جستجو درمنابع اسلامی و سیره امامان معصوم(ع) به مؤلفه های مهم در رویکرد اسلامی اشاره شده است.

توسعه بازار سرمایه در کشورهای اسلامی نیز مانند تمامی کشورهای جهان به عنوان یکی از مهم ترین ارکان توسعه اقتصادی، در زمره اهداف اصلی دولت و دستگاه های حکومتی قرار داشته است. به همین دلیل، گسترش و پیشرفت روز افزون عملیات مالی در این کشورها و ارتقای سطح خدمات مالی اسلامی در پهنه جهان، موجب اهتمام جدی اندیشمندان و فعالان مسلمان این رشته از فعالیت های کسب و کار برای تشکیل بازارهای سرمایه اسلامی شده است؛ بازارهایی که ساختار محصولات و فعالیت های تامین مالی در آن ها، مطابق ضرورت ها و ضوابط مورد نظر دین مبین اسلام تعریف شده باشد.

با توجه به تحریم ربا در اسلام دولت ها و شرکت ها برای جذب منابع مالی مسلمانان ناچار به استفاده از ابزارهای مالی می باشند که علاوه بر توجیه مالی و اقتصادی، منطبق با اصول و احکام شریعت باشد. از طرفی با توجه به انگیزه و سلایق مختلف سرمایه گذاران تنوع در ابزارهای مالی ضرورتی انکار ناپذیر است، اما تاکنون در بازار سرمایه جمهوری اسلامی ایران از بین انواع مختلف ابزارهای مالی اسلامی تنها اوراق مشارکت و اجاره البته آن هم در حجم ناچیز نسبت به نیاز طرح های اقتصادی کشور، جنبه اجرایی پیدا کرده اند. از جمله دیگر ابزارها که اکنون در کانون توجه شرکت ها و دولت های مسلمان قرار دارد، اوراق بهادار (صکوک) مضاربه است. از آنجا که در طراحی هر ابزار مالی اسلامی باید به ابعاد فقهی، حقوقی، طراحی مدل مالی، مدیریت ریسک، حسابداری و امور مالیاتی توجه کرد؛ در این پژوهش ابتدا بر اساس مطالعات کتابخانه ای و با روش تحلیلی-توصیفی به تحلیل و توصیف روش های پوشش ریسک های صکوک مضاربه پرداخته و سپس با استفاده از روش تحقیق دلفی انواع مختلف روش های پوشش این ریسک ها شناسایی و طبقه بندی شده اند. لذا با توجه به اینکه این تحقیق از تحقیقات اکتشافی می باشد، دارای فرضیه نبوده بلکه به دنبال پاسخ گویی به این سؤال است که روش های پوشش ریسک های صکوک مضاربه مبتنی بر فقه امامیه و معاملات مربوط به آن کدام است؟

توانمند سازی تأثیر زیادی بر کارایی و اثربخشی مدیریتی و سازمانی دارد و از سویی به نظر بسیاری از محققان و نظریه پردازان، نقشی که افراد کارآفرین در ایجاد مزیت رقابتی ایفا میکنند، قابل توجه است. چنانچه شرایطی فراهم شود که کارکنان بتوانند رفتارهای کارآفرینانه را در سازمان بروز دهند و به نتیجه برسانند، میتواند نوید بخش دستیابی به سازمانی کارآفرین باشد. مزایای معنویت کاری از قبیل افزایش خلاقیت، افزایش صداقت و اعتماد، افزایش تعهد سازمانی، بهبود نگرش های شغلی کارکنان، افزایش رضایت شغلی، مشارکت شغلی و ... میباشد. همه این موارد به صورت مستقیم و غیرمستقیم باعث بهبود عملکرد، سودآوری و اثربخشی سازمانی میشوند. این مقاله در تلاش برای بررسی تأثیر ابعاد توانمند سازی روان شناختی و معنویت کاری بر بروز رفتارهای کارآفرینانه درسازمان صنایع کوچک و شرکت شهرک های صنعتی ایران است. بر اساس مدل مفهومی به دست آمده از ترکیب سه متغیر توانمندسازی روان شناختی، معنویت کاری و بروز رفتارهای کارآفرینانه، شش فرضیة تدوین شد و با آزمون های آماری کلموگروف اسمیرنوف، آزمون همبستگی رتبه ای اسپیرمن، آزمون فریدمن، تحلیل رگرسیون مورد بررسی قرار گرفت. در انتها نیز مدل تحقیق بر اساس تحلیل مسیر بررسی شد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است از این رو پس از گردآوری داده ها از طریق پرسشنامه با 51 سؤال به تجزیه و تحلیل یافته ها پرداخته شد. جامعة آماری، سازمان صنایع کوچک و شهرک های صنعتی ایران میباشد و 148 نفر از کارکنان این سازمان، واقع هفت استان (تهران، فارس، اصفهان، سمنان، خراسان شمالی، خراسان جنوبی و خراسان وضوی) به عنوان نمونة آماری انتخاب شدند. یافته ها نشان میدهد از آن است که بین سه متغیر بررسی در این پژوهش، رابطة مثبت و معناداری وجود دارد.

یکی از نیازهای اصلی بشر نیاز او به احترام و داشتن منزلت است. هم چنین یکی از ریشه های به وجود آمدن مشکلات روانی و اخلاقی در سازمانها و کاهش انگیزه، رضایت و تعهد کارکنان، مسائلی مانند بی احترامی در روابط بین مدیران و زیردستان و نیز عدم احساس عزت نفس در مقایسه با دیگران است که منشأ آن کاهش منزلت و جایگاه اجتماعی کارکنان است. در این پژوهش با استفاده از روش کیفی تحلیل مضمون، ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ بیانات ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻈﻢ رﻫﺒﺮی ﺑﯿﻦ سالهای 1357 تا 1396 مرور و شناسه-گذاری شد. سپس شناسه های باز ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ مفهوم منزلت کارکنان، شناسایی و طبقه بندی شد. در ادامه کار، ابعاد منزلت، زمینه های ارتقای آن و در نهایت نتایج مستقیم ارتقای منزلت از دیدگاه ایشان در قالب شش ﻣﻀﻤﻮن فراگیر و بیست و شش ﻣﻀﻤﻮن سازمان دهنده و 117 مضمون پایه، دسته بندی، و به صورت شبکه مضمونهای مرتبط با مفهوم منزلت کارکنان از دیدگاه مقام معظم رهبری (حفظه الله) ارائه شد. از نتایج این تحقیق می توان برای ارتقای منزلت کارکنان و دستیابی به عزت نفس آنان استفاده کرد.

عملکرد اقتصادی کشورها در طول زمان تا حد زیادی به محیط سیاسی، نهادی و قانونی آنها وابسته است. این نهادها و سیاست ها، مشخص کننده کیفیت حکمرانی در بین کشورها هستند. نقش حکمرانی و نهادها در افزایش توسعه و کاهش فقر در کشورهای در حال توسعه بسیار مهم است. در این بررسی به روش داده های ترکیبی ، تأثیر شاخص های حکمرانی خوب بر سطح فساد برای نمونه ای 24 کشوری از کشورهای با سطح توسعه یافتگی متوسط (شامل ایران) بین سال های 2008- 1996برآورد شده است. نتایج تخمین ها نشان داد برای کشورهایی با درجه توسعه یافتگی متوسط مایل به بالا (8/0>HDI>7/0) شاخص حاکمیت قانون بیشترین تأثیر را بر کاهش سطح فساد دارد، به طوری که اثر آن بر میزان فساد منفی و به شدت معنی دار است. در مورد کشورهایی با درجه توسعه یافتگی متوسط مایل به پایین (7/0>HDI>6/0) نتایج نشان داد که در گروه کشورهای مورد بررسی، مولفه های حق اظهارنظر و پاسخگویی، اثربخشی دولت، کنترل فساد و قوانین و مقررات اضافی تأثیر قابل ملاحظه و مثبتی بر کاهش سطح فساد نداشته اند، بلکه نشانگر مشکلات کیفی در اجرای این سیاست ها می باشند، اما در این کشورها ثبات سیاسی و حاکمیت قانون اثر معنی داری بر کاهش سطح فساد داشته است.

هدف:پژوهش حاضر با هدف شناسایی مؤلفه های فرهنگ سازمانی اسلامی در پرتو اصول عقاید برگرفته از آیات قرآن کریم و در ادامه، طراحی ابزار استاندارد برای سنجش این مؤلفه ها در سازمان انجام شد. روش:جامعه آماری این تحقیق، خبرگان مذهبی و فقهای برگزیده دینی بودند که از بین آنها، پنج نفر برای گردآوری اطلاعات در مرحله اول (مصاحبه عمیق و تشکیل گروههای کانونی) و 10 نفر در مرحله دوم (توزیع پرسشنامه و تست روایی محتوا) برگزیده شدند. یافته ها:تجزیه و تحلیل داده ها منجر به محاسبه روایی محتوایی هر یک از شاخصهای استخراج شد. نتیجه گیری:پس از کنار گذاشتن شاخصهایی که میزان روایی محتوی آنها پایین تر از حد استاندارد تعیین شده بود، ابزاری که از روایی بالایی برخوردار است با 17 شاخص استاندارد برای اصل توحید، 68 شاخص استاندارد برای اصل عدل، 91 شاخص استاندارد برای اصل معاد و 57 شاخص استاندارد برای اصل نبوت و امامت ارائه شد.

پژوهش حاضر در حوزه توانمندسازی منابع انسانی و تأثیر آن در پایش و کنترل فساد اداری برای برخورداری از سلامت در نظام اداری کشور صورت گرفته است. نخست، گزارش به تحلیل تحقیقی سیاست های کلی اصلاح نظام اداری می پردازد. آنگاه سیاست های مرتبط با موضوع پژوهش را تعیین و مؤلفه ها و شاخص های تشکیل دهنده آنها را برمی شمرد. از آنجا که این پژوهش کاربردی و از نوع توصیفی و کتابخانه ای است، پس از ارائه تعریف ها و مفاهیم کلیدی واژگان به رویکردها، مدل ها و مطالعات انجام یافته درباره توانمندسازی نیروی انسانی و مدل عملیاتی توانمندسازی مدیران می پردازد، سپس تعریف فساد اداری و انواع این مسئله خطیر و بحران زا در ایران و جهان تبیین و بررسی می شود. در پایان، بر پایه یافته های پژوهش مدل مطلوب برای ارتقای توانمندی مدیران به منظور سالم سازی نظام اداری و پایش فساد اداری و راهکارهای عملی ارائه می شود.

رفتار مصرف کننده"" به عنوان یکی از جنبه های مهم سبک زندگی، بیانگر مسائل متعدد خرد و کلان از نحوه تخصیص درآمد و چگونگی استفاده از منابع، تا شیوه خوراک و پوشاک و... است. با نگاهی عمیقتر به رفتار، می توان دریافت که شیوه و سبک رفتار مصرف کننده، بر بینشها و گرایشهای مصرف کننده مبتنی است. هدف این پژوهش دستیابی به الگوی بینش، گرایش و کنشهای مرتبط با رفتار مصرف کننده با بررسی کتاب شریف نهج البلاغه است. این پژوهش، اکتشافی و به شیوه تحلیل مضمون است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که حدود 820 شناسه و گزاره از متن نهج البلاغه مرتبط با موضوع، و این گزاره ها در قالب سه مضمون فراگیر بینش، گرایش و کنش، و 21 مضمون سازمان دهنده مطرح است. مضمون بینش شامل خداشناسی، جهانشناسی، انسانشناسی، دین شناسی، شیطان شناسی، مضمون گرایش شامل خداگرایی، آخرتگرایی، زندگی گرایی، انسانیت گرایی، عدالت گرایی، حلال گرایی، دگرگرایی، کیفیت گرایی، الگوگرایی و مضمون کنش شامل مصرف عاقلانه، مصرف به اندازه و ضایع نکردن نعمت، مصرف برای غیر خود، مصرف با رعایت اولویت بندی، مصرف با توجه به مقتضیات صحیح زمانه و اجتماع، مصرف از حلال / پرهیز از مصرف حرام، و مصرف با توجه به محل تأمین است

در این پژوهش نگارنده با مطالعه متون اسلامی و مفاهیم کسب و کار به دنبال شناسایی و ارائه چارچوب مفهومیِ سبک کسب و کار اسلامی به عنوان یکی از عوامل سبک زندگی اسلامی پرداخته است. این پژوهش از نوع کاربردی و گردآوری داده ها از نوع کیفی کمی است. نمونه آماری در بخش کیفی، آیات و روایات اسلامی و در بخش کمی، 108 نفر از خبرگان علوم اسلامی است. روش تحلیل داده ها در بخش کیفی، کدگذاری و در بخش کمی، تحلیل عاملی تأییدی به روش حداقل مربعات جزئی است. یافته های پژوهش نشاندهنده وجود هشت بُعد در سبک کسب و کار اسلامی است که به ترتیب اهمیت عبارت است از: ملاحظات خاص کسب و کار، اخلاق فردی، اخلاق کسب و کار، باور به خدا، ملاحظات بازاریابی و فروش، ویژگیهای شخصیتی، ملاحظات مالی کسب و کار، و ملاحظات مدیریتی کسب و کار. این هشت بعد در دو گروه ابعاد عام فردی و خاص شغلی قرار می گیرد و مجموعا 64 جزء دارد. بدیهی است تحقق سبک کسب و کار اسلامی علاوه بر تبیین چارچوب مفهومی، مستلزم مشارکت همه ارکان جامعه در سطوح خرد، میانی و کلان است.