رضا جهان فر

در طول جنگ هشت ساله عراق علیه ایران تعداد 16 استان و جمعیتی برابر 26 میلیون نفر از ایرانیان در معرض بمباران عراق بودند. ضمن اینکه از آغاز تا پایان جنگ، بالغ بر 127 شهر موردتهاجم قرار گرفتند. شهرآبادان با بیش از یک هزار و هفده بار، بیش از همه موردتهاجم واقع شد که درواقع این تعداد معادل 3/21 درصد از کل مجموع حملات به کلیه شهرهای کشور است. شهر اهواز با 316 بار حمله و 6/6 درصد از کل حملات به شهرها در درجه دوم قرارگرفته و سپس دزفول 241 تهاجم یا 1/5 درصد از کل حملات را تحمل کرده است. درواقع تأثیرگذاری بمباران ها بر استان خوزستان و مردم آن و وقوع مهاجرت از این استان در سال های جنگ تحمیلی قابلیت بررسی بیشتر و تحقیق گسترده تر را دارد. لذا این مقاله با بررسی جنگ ایران و عراق و آسیب های وارده بر مردم و همچنین صدمات وارده به زیرساخت ها، به بررسی پیامدهای اقتصادی- اجتماعی جنگ تحمیلی عراق بر روند مهاجرت در استان خوزستان پرداخته است. روش تحقیق در این مقاله توصیفی و تحلیلی و نوع تحقیق نیز کاربردی است. ابزار گردآوری اطلاعات این تحقیق علاوه بر اسناد و مدارک مکتوب، مصاحبه و پرسشنامه است. در این تحقیق 6 فرضیه در نظر گرفته شد. یکایک فرضیات بر اساس نتایج به دست آمده از پاسخ پرسشنامه ها موردبررسی و تحلیل قرار گرفت و درنهایت مشخص شد که خرابی های جنگ و تخریب ساختمان ها بیشترین تأثیر را بر مهاجرت از استان خوزستان در سال های جنگ تحمیلی داشت. درواقع 3/56 درصد تغییرات در میزان مهاجرت قابل استناد به خرابی های جنگ و تخریب ساختمان ها و کارخانجات و پالایشگاه ها و مراکز صنعتی و اقتصادی بود.

یکی از الزامات توسعه و پیشرفت در هر زمینه ای داشتن بینش نسبت به محیط، تصمیم گیری به موقع و داشتن برنامه ای هدفمند و جامع است و این امر میسر نمی شود مگر این که آینده پژوهی به صورت صحیح و موفق انجام گیرد. مطالعه سند چشم انداز ارتش جمهوری اسلامی ایران در افق 20 ساله نشان می دهد که ارتش با هویت ماموریت محور خود نیازمند توسعه در آینده می باشد و در این میان ستاد فرماندهی ارتش به عنوان مغز متفکر بدنه آجا نقش مهمی در جهت دهی حرکت های آینده نگر مجموعه آجا دارد. این تحقیق که مستخرجه از یک طرح پژوهشی سطح یک در آجا می باشد با هدف ارائه مدل بومی آینده نگاری در ستاد فرماندهی ارتش جمهوری اسلامی ایران تدوین گردیده است. لیکن از نظر نوع هدف کاربردی و روش اجرا توصیفی از نوع اکتشافی می باشد. محقق ابتدا با مرور ادبیات و اسناد و مدارک به مطالعه تطبیقی در مورد مدل های مختلف آینده نگاری در سازمان های نظامی و غیرنظامی پرداخته و از نتایج حاصل، ابعاد و مولفه های مدل های آینده نگاری احصاء گردید. در مرحله بعد، از شاخص های مختلف برای نیکویی برازش کلی مدل استفاده گردید. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه فرماندهان و مدیران ارشد ستاد آجا می باشد که در مشاغل مرتبط با موضوع آینده نگاری مشغول به کار می باشند. نتایج تحقیق نشان داد که مدل بومی آینده نگاری در ستاد فرماندهی ارتش در چهار لایه (نتایج، فرآیندها، شبکه سازی و سیاست گذاری) و دارای چهار بُعد (اهداف، مشارکت، روش ها و نتایج) و نُه مؤلفه اصلی می باشد.

یکی از مقدمات دستیابی به مراحل بالاتر و ارتقاء در هر حوزه ای؛ شناخت محیط، تصمیم گیری و تصمیم سازی مناسب در زمان مناسب و برخورداری از برنامه ای اثرگذار و پویا همراه با شناخت نسبی نسبت به تحولات احتمالی در آینده محسوب می شود. تدوین استراتژی در این راستا معنا می یابد. این تحقیق با هدف تدوین استراتژی های وزارت ورزش و کمیته ملی المپیک جمهوری اسلامی ایران برای المپیک 2024 انجام شد. در این تحقیق تجزیه و تحلیل محیط درونی و بیرونی ورزش قهرمانی انجام و موقعیت استراتژیک و استراتژی های وزارت ورزش و جوانان و کمیته ملی المپیک در حوزه ورزش قهرمانی و کسب مدال در رقابت های فوق مشخص شد. همچنین در این پژوهش ضمن مطالعه اسناد بالادستی کشور، از برنامه های استراتژیک ورزشی سایر کشورها نظیر روسیه، انگلیس، آمریکا و ... به منظور کمک به طراحی برنامه جامع و تدوین استراتژی های ورزش قهرمانی ایران استفاده شد. جامعه آماری پژوهش 174 نفر از مدیران وزارت ورزش و جوانان، کمیته ملی المپیک، مسئولان، مربیان و متخصصین ورزشی بودند که نمونه گیری به صورت تمام شمار انجام شد. برای جمع آوری اطلاعات از فرم های نظرسنجی، پرسشنامه (پس از تعیین اعتبار و پایایی) و جلسات بحث گروهی استفاده شد و نتایج تحقیق نشان داد که وزارت ورزش و جوانان و کمیته ملی المپیک در حوزه ورزش قهرمانی و کسب مدال در رقابت های المپیک از 9 قوت، 16 ضعف، 10 فرصت و 10 تهدید برخوردارند. ماتریس عوامل درونی وزارت ورزش و جوانان و کمیته ملی المپیک در حوزه ورزش قهرمانی و کسب مدال در المپیک نشان داد که مجموع نمرات ماتریس 723/1 است که نشان دهنده غلبه ضعف ها بر قوت ها است. در ماتریس عوامل بیرونی نیز مجموع نمرات ماتریس بیرونی 467/1 است که نشان دهنده غلبه تهدیدها بر فرصت های محیطی ورزش قهرمانی کشور است. تحلیل ماتریس داخلی و خارجی نشان دهنده آن است که موقعیت استراتژیک ورزش قهرمانی WT می باشد و این نشان دهنده چیرگی ضعف ها بر قوت ها و عدم توانایی در استفاده از فرصت ها و دفع تهدیدهاست و اجرای استراتژی تدافعی را برای رسیدن به هدف می طلبد. البته استراتژی های برخاسته از فرصت، رشته های ورزشی جدید در المپیک 2024 و تلاش به تغییر موقعیت راهبردی  از WT به ST، امکان دستیابی ایران به جایگاه هشتم در المپیک 2024 را تسهیل خواهد کرد. 

پس حمله متفقین به ایران – علی رغم اعلام بی طرفی در جنگ جهانی دوم-، تعدادی از کارکنان نظامی و مردم عادی در برابر متجاوزین ایستادگی کردند تا از کشور و مردم دفاع کرده باشند. از جمله می توان به بسیاری از کارکنان نیروی دریایی ارتش اشاره کرد که در شمال در برابر متجاوزین شوروی سابق و در جنوب در برابر متجاوزین انگلیسی مقاومت کردند و مظلومانه به شهادت رسیدند. فرماندهی این افراد بر عهده دریابان غلامعلی بایندر بود. براین اساس، پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و بهره گیری از اسناد جدید به دنبال پاسخ به این پرسش اصلی است که نیروی دریایی ایران در جنگ جهانی دوم به فرماندهی دریابان غلامعلی بایندر چه عملکردی در برابر متفقین داشت؟ نتایج پژوهش حاکی از آن است که غلامعلی بایندر با توجه به اختلاف سلیقه با رضاشاه، در زمینه بیرون راندن انگلیسی ها از برخی جزایر خلیج فارس و تثبیت حاکمیت ملی ایران بر جزایر فوق فعالیت های چشمگیری کرد. در سوم شهریور 1320 نیز در یورش متفقین به ایران، نیروی دریایی ایران مقاومت زیادی از خود نشان داد که به غرق شدن ناوهای ببر و پلنگ و شهادت «دریابان بایندر» و 600 نفر از افسران، درجه داران و ناویان منجر شد.

زمینه و هدف: منویات مقام معظم رهبری در حوزه نیروی انتظامی هنگامی برآورده می شود که در قاموس علم و روش شناسی پیشرفته، استخراج و در اختیار مردم و به ویژه فرماندهان و کارشناسان قرار گیرد. پژوهش حاضر به منظور تدوین الگوی اندیشه دفاعی و امنیّتی مقام معظم رهبری ( مدظله العالی) با محوریت نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران انجام شده است. روش: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر رویکرد، از نوع کیفی و اکتشافی است. در این راستا، کلیه بیانات و مکتوبات مقام معظم فرماندهی کلّ قوا در نرم افزار حدیث ولایت از سال 1368 تا 1396 بر اساس روش داده بنیاد مطالعه شد. همچنین خبرگان این تحقیق نیز به تعداد 8 نفر (4 نفر استادان مرتبط با طرح و 4 نفر از متخصصان مطالعات راهبردی در دانشگاه افسری امام علی ( ع) و دافوس آجا) می باشند که روایی مطالعه را در حین اجرا و پس از آن کنترل و تأیید کرده اند. در خصوص پایایی هم از فن توافق درون موضوعی استفاده شده است. یافته ها : 794 مفهوم و کد به دست آمد که در قالب 16 مقوله و 52 بُعد در قالب پارادایم نظریه داده بنیاد مطابق نظریه پیاده سازی شد. برابر یافته ها این پژوهش، «برقراری و حفظ آرامش و امنیّت اجتماعی (ملی) و نظم ارزشی در جامعه» به عنوان مقوله محوری اندیشه دفاعی و امنیّتی ایشان است که تمام مقولات دیگر در پیوند با آن معنا و مفهوم پیدا می کنند. نتیجه گیری: پیاده سازی الگوی شناسایی شده در این مطالعه می تواند به برپایی تمدن نوین اسلامی، کارآمدی مطلوب جامعه و قدرت و اقتدار ملی کشور کمک نماید.