امیررضا اصنافی

مقاله حاضر، به منظور کمک به کتابداران و آرشیویستها در گزینش نرم افزار مطلوب، به بررسی قابلیتهای نرم افزارهای جامع کتابخانه ای فارسی در زمینه منابع آرشیوی می پردازد. جامعه آماری این پژوهش، کتابداران و آرشیویستهای کتابخانه ها و مراکز اسناد کشور هستند. پژوهش حاضر از نوع کاربردی است و به روش پیمایشی انجام شده است. جهت گردآوری داده ها، از پرسشنامه ای که در قالب یک صفحه وبی طراحی شده و از طریق نشانی اینترنتی در دسترس جامعه آماری قرار گرفته، استفاده شده است. یافته های پژوهش، نشان می دهد که نرم افزار کتابخانه ای پارس آذرخش با فراوانی 28 و درصد 3/68 ، بیش ترین موارد کاربری را در نزد کتابداران و آرشیویستها دارد. پس از آن، نرم افزار سیمرغ با فراوانی 5 یعنی 2/12 درصد و نرم افزار نوسا با فراوانی 4 یعنی 8/9 درصد، مورد استفاده کتابداران و آرشیویستها است. نتایج پژوهش، همچنین حاکی از این است که میزان رضایت کتابداران و آرشیویستها از قابلیتهای نرم افزارهای جامع کتابخانه ای در حوزه مدیریت منابع آرشیوی، در سطح متوسطی قرار دارد. این یافته، نشان می دهد که اغلب نرم افزارهای کتابخانه ای، به رغم ادعای خود مبنی بر جامعیت و پوشاندن تمام زمینه های مربوط به کتابخانه و آرشیو، تاکید بیش تری بر منابع کتابخانه ای دارند و منابع آرشیوی با حداقل توجه مواجه هستند.

هدف: در پژوهش حاضر به بررسی تطبیقی عناصر ایساد با فیلدهای یونی مارک، مارک ایران و مارک21 پرداخته شده است. روش/ رویکرد پژوهش: برای مقایسه عناصر ایساد با فیلدهای اصلی و فیلدهای فرعی موجود در یونی مارک و مارک ایران از جدول تطبیقی اولیه ای استفاده شد. این قیلدها در سال 1385 برای پیاده سازی مقدماتی عناصر ایساد در نرم افزار رسا تهیه شده بود. بر اساس این جدول و نیز جداول تطبیقی ایساد با ای ای دی و نیز مارک 21 با ای ای دی، عناصر ایساد با فیلدها و فیلدهای فرعی یونی مارک و مارک ایران تطبیق داده شد. یافته ها: در دستنامه های یونی مارک و مارک ایران، اکثر مواد آرشیوی وجود دارند و برای هریک برچسب های مورد نیاز طراحی شده است. نتیجه گیری: به نظر می رسد که مواد آرشیوی به عنوان منابع کتابخانه ای و غیرکتابی دیده شده اند. در واقع می توان بیان داشت که دستنامه های یونی مارک و مارک ایران مواد آرشیوی را به صورت مجزا و به عنوان یک واحد در نظر گرفته اند. یعنی محتوا و ساختار سلسله مراتبی مجموعه بازنمون می شوند.

هدف: در سال های اخیر، شمار کاربران شبکه های اجتماعی مانند فیس بوک، توییتر، گوگل پلاس، اینستاگرام و سایر شبکه های اجتماعی به سرعت در حال افزایش است؛ بنابراین، پژوهش حاضر در نظر دارد ضمن بررسی متون در خصوص آرشیوسازی رسانه های اجتماعی به عنوان ابزارهای جدید و تعاملی انتقال اطلاعات به معرفی برخی از نرم افزارهای ویژة آرشیوسازی محتوا بپردازد و درنهایت به عنوان یک مطالعة موردی، بعضی از رسانه های اجتماعی موردِ استفادة کاربران داخلی را در پایگاه آرشیو اینترنتی ارزیابی کند. روش/رویکرد پژوهش: در مقالة حاضر از روش بررسی متون دربارة آرشیوسازی وب، برداشت داده از نرم افزارهای رسانه های اجتماعی و نیز برای بررسی رسانه های اجتماعی از روش توصیفی با رویکرد پیمایشی استفاده شده است. یافته های پژوهش: پژوهش حاضر نشان داد که بیش از ده نرم افزار برای آرشیوسازی رسانه های اجتماعی وجود دارد که اکثر آن ها هزینه دار هستند اما هنوز در ایران نرم افزاری برای برداشت محتوای رسانه های اجتماعی و آرشیوسازی آن ها وجود ندارد. نتیجه گیری: داشتن برنامة راهبردی در این زمینه اهمیت دارد. بااین حال، خروجی و محتوای این منابع زودگذر است و برای طولانی مدت دسترس پذیر نیست. درواقع می توان از این منابع، استفادة آنی کرد و برای استفاده های آتی باید تدبیری اندیشید.

رایانش ابری و خدمات ابر به عنوان یک راه حل فناورانه برای توسعه خدمات آموزشی می تواند در تسریع و توسعه خدمات این دسته از فعالیت ها بسیار سودمند باشد. هدف از انجام پژوهش حاضر ارائه مدلی منسجم برای طراحی و عرضه خدمات یادگیری توسط ارائه دهندگان خدمات یادگیری (LSPs) مبتنی بر امکانات رایانش ابری به منظور آموزش و یادگیری منابع انسانی می باشد. رویکرد پژوهش حاضر آمیخته و روش مورد استفاده، پژوهش نظریه ای می باشد. برای شناسایی عناصر مدل طراحی و عرضه خدمات یادگیری مبتنی بر امکانات رایانش ابری با متخصصین حوزه های آموزش سازمانی و کسب و کار مصاحبه های نیمه ساختار یافته سازماندهی شد. شرکت کنندگان در فرآیند مصاحبه با روش نمونه گیری نظری انتخاب شدند. مصاحبه ها با روش کدگذاری باز سازماندهی شدند. در این پژوهش به منظور محاسبه پایایی کدگذاری های انجام شده در مصاحبه های تخصصی، از روش پایایی بازآزمایی استفاده شد. سطح توافق (PAQ) مساوی با عدد 0.83 می باشد که نشان دهنده سطح بالایی از توافق درونی دارد. در مرحله دوم برای انسجام بخشی به داده ها و تعیین ارتباط عناصر مدل از ساختار و روش مدیریت تعاملی (IM) و نرم افزار الگوسازی ساختاری تفسیری (ISM) استفاده شد. و در بخش سوم که مرتبط با بخش کمی پژوهش می باشد از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و نرم افزار (Expert Choice) برای وزن دهی به عناصر مدل طراحی و عرضه خدمات یادگیری مبتنی بر امکانات رایانش ابری استفاده گردید. براساس نظر اجماعی مدل جامعی موسوم به BOM برای ارائه خدمات یادگیری مبتنی بر رایانش ابری ارائه گردید که عناصر اصلی مدل به ترتیب اهمیت و وزن عناصر در مدل، شامل ابزارها و مکانیزم های یادگیری فناورانه (0.215)، استقرار نظام برنامه ریزی درسی (0.208)، طراحی خدمات یادگیری (0.151)، خدمات پشتیبانی یادگیری (0.105)، ارزیابی عملکرد نظام یادگیری (0.074)، مکانیزم ها و ابزارهای انگیزشی بهره برداری از فضای ابر برای یادگیری (0.068)، ابعاد حقوقی بهره برداری از فضای ابر (0.046)، مدیریت کسب و کار خدمات یادگیری (0.040)، ارزشیابی برنامه درسی (0.038) و بازاریابی، تبلیغات و فروش خدمات یادگیری (0.033) می باشد.