محمداسماعیل ریاحی

مقدمه: هدف تحقیق حاضر بررسی نوع نگرش و رفتار زنان متاهل دارای روابط فرازناشویی از دیدگاه نظریه انتخاب عقلانی است. روش: روش پژوهش پیمایشی و ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه بود. اعتبار ابزار تحقیق از طریق اعتبار محتوا و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ تایید شد. جمعیت تحقیق را 87 نفر از زنان متأهل شهرهای بهشهر، بابل و بابلسر در سال 1400 تشکیل داده اند که دارای روابط فرازناشویی بوده اند. چارچوب نظری تحقیق، نظریه انتخاب عقلانی و متغیرهای مستقل تحقیق، برگرفته از این نظریه بود. روش نمونه گیری غیرتصادفی از نوع گلوله برفی بود. نوع نگرش به روابط فرازناشویی در سه بعد شناختی، عاطفی و رفتاری بررسی شد. یافته ها: نتایج تحقیق نشان داد 35/6 درصد پاسخگویان نگرش میانه، 33/3 درصد نگرش مثبت و 31 درصد نگرش منفی نسبت به روابط فرازناشویی دارند. همچنین از میان متغیرهای نظریه انتخاب عقلانی، متغیرهای لذت-هیجان و نیاز منفعت گرایانه رابطه معناداری داشتند. متغیرهای مستقل تحقیق توانستند 72/6 درصد تغییرات متغیر وابسته رفتار فرازناشویی و 50/3 درصد تغییرات متغیر وابسته نوع نگرش به روابط فرازناشویی را تبیین کنند. بحث: معنادار شدن متغیر لذت-هیجان یعنی با افزایش انگیزه لذت و هیجان، کنجکاوی، آزادی و ماجراجویی در روابط جدید، نگرش مثبت زنان متاهل به روابط فرازناشویی افزایش یافته و ارتکاب رفتار فرازناشویی بیشتر می شود. همچنین معناداری متغیر نیاز منفعت گرایانه یعنی هرچه هزینه های روابط فرازناشویی کم تر از منافع آن بوده و هزینه ها درازمدت و کم اثر باشند، احتمال ارتکاب آن افزایش می یابد. بررسی و تبیین نوع نگرش به روابط فرازناشویی و نیز میزان رفتار فرازناشویی در میان زنان متاهل دارای روابط فرازناشویی در پرتو نظریه انتخاب عقلانی از جمله نوآوری های این تحقیق می باشد.

مزاحمت جنسی علیه زنان در محل کار، یکی از شکلهای شایع اما پنهانِ خشونت علیه زنان است که پیامدهای منفی متعددی در سطوح فردی، خانوادگی و اجتماعی به همراه دارد. ازاین رو پژوهش حاضر با استفاده از نظریه فعالیتهای روزمره به بررسی تجربه مزاحمت جنسی زنان شاغل در محیط کار و تحلیل اجتماعی علل بروز آن پرداخته است. روش: پژوهش حاضر با روش پیمایش و ابزار پرسشنامه در بین 400 نفر از زنان شاغل در بیمارستانهای شهر کرج که با استفاده از نمونه گیری دومرحله ای انتخاب شده بودند، انجام شده است. یافته ها: دوسوم پاسخگویان حداقل یک بار، انواع مزاحمتهای جنسی (کلامی و غیرکلامی) را در محیط کار تجربه کرده اند که سهم مزاحمتهای غیرکلامی (مانند نگاه هیز و...) در مقایسه با مزاحمتهای کلامی (متلک پرانی و...) اندکی بیشتر بوده است. نتایج تحلیل رگرسیونی حاکی از آن است که درمجموع، ترکیب متغیرهای سه گانه فاعل باانگیزه (همکاران مرد بیمارستان)، هدف مناسب (زنان کارمند بیمارستان) و فقدان محافظت (ضعف نظارت در بیمارستان) به مقدار 33 درصد از تغییرات تجربه مزاحمت جنسی توسط زنان را توضیح داده و پیش بینی کرده اند که دراین بین، سهم حضور فاعل انگیزه دار، تشخیص داده شدن به عنوان هدف مناسب و فقدان محافظت به ترتیب بیشتر بوده است. بحث: نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که اولاً آزار جنسی زنان در محیط کار امری فراگیر و یک مسئله مهم اجتماعی است. ثانیاً در وقوع این مسئله، متغیرها و عوامل متعددی دخیل هستند که مطابق نتایج تحقیق حاضر، ویژگی زنان قربانی یکی از مهم ترین پیش بینی کننده های تجربه مزاحمت جنسی در محل کار است.

هدف اساسی پژوهش حاضر توصیف تفاوت های جنسیتی در رضایت مندی از تصویر بدن و تبیین اثرات برخی از عوامل اجتماعی- روانی بر آن است. تحقیق با روش پیمایشی انجام شده و داده های مورد نیاز از طریق پرسشنامه محقق ساخته گردآوری گردید. جامعه آماری تحقیق حاضر، تمامی دانشجویان دانشگاه مازندران بوده اند که در مجموع، 360 نفر از آنان، از طریق روش نمونه گیری در دسترس، به عنوان نمونه نهایی تحقیق انتخاب گردیدند. نتایج توصیفی تحقیق، حاکی از وجود تفاوت جنسیتی معناداری در رضایت مندی از تصویر بدن می باشد؛ بدین معنی که زنان یا مردان نارضایتی بیشتری از تصویر بدنشان گزارش کرده اند. نتایج تحلیلی تحقیق، حاکی از آن است که متغیرهای سرمایه گذاری بدن، شرم از بدن، پایش بدن و عزت نفس توانسته اند به طور معناداری رضایت مندی از تصویرِ بدن در بین کل پاسخ گویان پیش بینی نمایند. با این حال، تفاوت جنسیتی معناداری در تأثیرگذاری متغیر شرم از بدن مشاهده شده است. بدین معنی که علاوه بر سرمایه گذاری بدن و عزت نفس، متغیر شرم از بدن به عنوان بخشی از متغیر خود شیءانگاری، پیش بینی کننده ی میزان رضایت مندی از بدن در بین زنان (و نه مردان) بوده است که حاکی از اثرات شدیدتر انتظارات اجتماعی راجع به بدن ایده آل بر روی زنان و درونی کردن آن در مقایسه با مردان می باشد. همچنین تفاوت جنسیتی معناداری در میزان سرمایه گذاری بدن مشاهده شده است که نشان می دهد زنان جوان در مقایسه با مردان سرمایه گذاری بیشتری بر بدن خود انجام داده و با شدت بیشتری درگیر رفتارهای آراستن و مدیریت ظاهرشان هستند. در نهایت، دانشجویانی که از عزت نفس بالاتری برخوردار بودند، رضایت مندی بیشتری از تصویر بدنشان گزارش کرده اند.

مقد مه: بسیاری از پژوهشهای جامعه شناختی صورت گرفته د ر حوزه موضوعی استرس مرهون مقاله کلاسیک پیرلین (1981) بود ه است. مد ل مفهومی ارائه شد ه د ر مقاله مذکور (فرآیند استرس) بر تحقیقات جامعه شناختی سه د هه اخیر تأثیر گذاشته است و به نوعی مد ل مرجعی است که برای پژوهش د رزمینه تفاوتهای سلامت روان به کار می رود . روش: روش مورد استفاد ه د ر این پژوهش، پیمایش و ابزار جمع آوری د اد ه ها، پرسشنامه محقق ساخته بود . با استفاد ه از روش نمونه گیری طبقه ای، خوشه ای و سیستماتیک، 106 مد رسه و تعد اد 742 نفر به عنوان جمعیت نمونه انتخاب شد ند . جمعیت تحقیق کلیه د انش آموزان د وره متوسطه د وم استان مازند ران د ر سال تحصیلی 98- 1397 بود ند . برای تجزیه وتحلیل د اد ه ها از آمار توصیفی، آزمون تفاوت میانگین، آزمون همبستگی و تحلیل رگرسیونی چند گانه استفاد ه شد ه است. تحلیل د اد ه ها با استفاد ه از نرم افزار SPSS و LISREL انجام گرفته است. یافته ها: بیشترین میزان استرس (اولیه و ثانویه ای) که د انش آموزان از سوی کاد ر آموزشی مد رسه تجربه کرد ه اند مربوط به مؤلفه محرومیت و کم پاد اشی (مطمئن به گرفتن نمره مناسب ولی کسب نمره کم) و فشارها و محد ود یت ساختاری (عد م یاد گیری به د لیل شلوغی و بی نظمی کلاس) است. بیشترین میزان استرس مزمن مربوط به مؤلفه تهد ید ها (ترس از اخراج و نگرانی از کسر نمره امتحانی) و محرومیت و کم پاد اشی (نگرانی از کسب نمره کم د ر امتحان) است. متغیرهای تعد یل کنند ه (حمایت اجتماعی و عزت نفس) نقش مؤثری د ر تعد یل روابط بین میزان استرس و پیامد آن (افسرد گی و اضطراب) د اشته اند که معناد ار بود ه اند و د ر این میان نقش حمایت اجتماعی پررنگ تر است. همچنین د ر تبیین افسرد گی و اضطراب برحسب نوع مد ارس باید گفت که د انش آموزان مد ارس د ولتی و خاص بیشتر د ر معرض منابع استرس زایی هستند که تهد ید کنند ه افسرد گی و اضطراب آنان است. بحث: به واسطه مد ل فرآیند استرس (عوامل استرس زا، تعد یل کنند ه ها، پیامد استرس و بافت اجتماعی) می توان تفاوتهای سلامت روان د انش آموزان را شناسایی کرد .

بررسی ها و تحقیقات نشان از این دارد که مصرف کالاها و خدمات تجملاتی در زنان در کشور ما در حال افزایش است و به همین علت می توان گفت که پدیده ای اثرگذار و اثرپذیر بر حوزه احساسات کنشگران اجتماعی است برخی از پژوهش ها این را بیان کرده اند که مصرف کالاهای لوکس در احساس هویت و یا حتی تبدیل ناراحتی به خوشحالی بسیار اثرگذار است و فرآیندهای اجتماعی این تغییر احساسات هدفی است که این پژوهش دنبال کرده است. با توجه به اینکه مصرف اساسا امری است که بیشتر برای زنان نمود پیدا می کند؛ پژوهش حاضر بر روی زنان انجام شده است.«تعریف احساسات به مرور زمان از روانشناسی فاصله گرفته و برای خود تعریفی متعلق به علوم اجتماعی پیدا کرده و در نظریه های علوم اجتماعی احساس را اینگونه بیان می کنند: عکس العملی بدنی در مقابل شرایط اجتماعی که در یک فضای کنش متقابل نمادین به وجود می آید. ظهور احساس در انسان تحت تأثیر شرایط اجتماعی به وجود می آید و در دو سطح خرد و کلان است در سطح خرد فرد تا در کنش متقابل با کسی نباشد احساس به وجود نمی آید» و طبیعی است که با این رویکرد بررسی موضوع مورد مطالعه در این تحقیق کاملا جنبه اجتماعی پیدا می کند؛ پژوهشگر به دنبال مطالعه این حوزه نیست به دنبال مطالعه احساسی است که در سطوح خرد و کلان برای یک کنشگر در اثر این نوع از مصرف به وجود می آید.

جامعه ایران در دهه های اخیر مانند همه جوامع امروزی، دچار دگرگونی در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و ... شده است. یکی از مهم ترین تحولات، تغییر در سبک زندگی جوانان است که موجب شده جامعه در معرض چالش های جدی قرار گیرند. جوانان ایرانی به واسطه جامعه پذیری از طریق رسانه ها و وسایل جدید زندگی، پیشگامان تغییر هستند و پتانسیل لازم برای پذیرش سبک های زندگی جدید را دارند؛ اما این تغییر سبک زندگی به آسانی از طرف والدین جوانان مورد قبول قرار نمی گیرد و با مقاومت هایی رو به روست که بستری برای بروز آسیب های اجتماعی فراهم می کند. این مطالعه به بررسی آسیب های اجتماعی ناشی از سبک زندگی جوانان که به واسطه مدرنیته شکل گرفته، می پردازد. در این پژوهش ابتدا اطلاعات مورد نظر با استفاده از روش «اسنادی» گردآوری شد و به روش «فرا تحلیل» مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که مدرنیزاسیون با سرعت و با تمام مظاهر خود در دهه های اخیر وارد جامعه سنتی ایران شده و نسل مقارن با این تحولات که بر اساس آموزه های مدرن جامعه پذیر شده اند، در صورت مخالفت شدید نسل های گذشته - که حامل سنت های کهن هستند- با تصمیم گیرهایشان برای زندگی دچار تقابل می گردند و این تقابل، فضا را برای بروز آسیب های اجتماعی فراهم می کند. 

با شیوع ویروس کرونا، تأملات جامعه شناختی در باب زمینه ها، شرایط، علل، ابعاد، پیامدها و شیوه های مواجهه با این پدیده به مثابه مساله ای اجتماعی  آغاز شد. پژوهش حاضر نیز از این منظر و با هدف بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر اضطرابِ مرگ ناشی از کرونا با میانجی گری متغیرهای حمایت اجتماعی ادراک شده و استرس ادراک شده صورت گرفته است. روش انجام کار، توصیفی-تبیینی و ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه بوده است. جامعه آماری تمامی شهروندان 18 سال به بالای شهر سنندج بوده و از طریق روش نمونه گیری خوشه ای دو مرحله ای تعداد 383 نفر به عنوان نمونه آماری در نظر گرفته شدند. نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان می دهد که بین تمامی متغیرهای اصلی و میانجی پژوهش رابطه و همبستگی معنادار وجود داشته است. یافته های آزمون معادله ساختاری بیانگر آن است که اثرگذاری سرمایه اجتماعی و حمایت اجتماعی بر اضطراب مرگ ناشی از کرونا به صورت کاهنده و استرس دارای اثری افزاینده بوده است. نتایج آزمون برازش مدل، حکایت از مطلوب بودن برازش و حمایت داده های تجربی از مدل نظری پژوهش دارد. میزان اضطراب مرگ ناشی از کرونا در بین آن دسته از شهروندان سنندجی که از سرمایه اجتماعی بالاتری برخوردار بوده اند، کمتر بوده است. همچنین، علاوه بر تاثیر مستقیم، سرمایه اجتماعی به طور غیر مستقیم نیز بر میزان اضطراب مرگ شهروندان تاثیرگذار است؛ بدین معنی که این تاثیرگذاری سرمایه اجتماعی از مسیر استرس ادراک شده، به صورت تأثیر مستقیم (افزایشی) و از مسیر حمایت اجتماعی به صورت تأثیر معکوس (کاهشی) بوده است.

مصرف مواد نیروزا به فعالیتی شایع در بین ورزشکاران حرفه ای مبدل گردیده است. با توجه به شیوع و مبدل شدن این پدیده به عنوان مساله ای اجتماعی، هدف اصلی این پژوهش بررسی چرایی درگیری ورزشکاران در فعالیت های مرتبط با دوپینگ با استفاده از تئوری یادگیری اجتماعی است. بدین منظور با استفاده از حجم نمونه 784 نفری از ورزشکاران شهرهای رشت و بندر انزلی، مفروضات تئوری یادگیری اجتماعی مورد بررسی قرار گرفت. یافته های این تحقیق حاکی از آن بود که مولفه های تئوری یادگیری اجتماعی – پیوندهای افتراقی، تقویت کننده های افتراقی، تقلید و تعاریف – قادرند به درستی 43/0؛ 29/0 و 44/0 درصد از واریانس مصرف مواد نیروزای ورزشکاران به صورت کلی، ورزشکاران زن و مرد را به ترتیب پیش بینی نمایند