عاطفه ذوالفقاری

کارآفرینی در پیشرفت علم و فناوری در کشور نقش راهبردی ایفا می کند. رشد و توسعة کارآفرینی، مستلزم سیاست گذاری و نیازمند شناخت دقیق وضعیت موجود حوزة این دانش در کشور است. نقشة علم نیز، ابزاری برای شناخت سیاست گذاران است. پژوهش حاضر با هدف ترسیم نقشة دانش کارآفرینی ایران بر مبنای سرشماری مقالات علمی-پژوهشی فارسی در ایران طی سال های 1380 تا 1391 انجام گرفته است. روش پژوهش توصیفی و تحلیل محتوای کمّی است. جامعة آماری این تحقیق همة مقالات علمی و پژوهشی فارسی چاپ شده در حوزة کارآفرینی است که با نمونه گیری تصادفی و در دسترس بر اساس نام مقالات و واژگان کلیدی این مقالات، از پایگاه علمی SID گردآوری شد، تعداد نمونه 219 مقالة علمی-پژوهشی بود. ابزار تحقیق چک لیستی بر اساس متون تحقیق و نظر خبرگان بود. اطمینان از قابلیت اعتماد ابزار با نظرهای خبرگان و بررسی مجدد موارد کدگذاری شده حاصل شد. داده ها با نرم افزار پاژک تحلیل شد. نتایج نشان داد بیشترین تعداد مقالات چاپ شده در حوزه های «کارآفرینی سازمانی» و «کارآفرینی فردی» هستند. مجله های «توسعة کارآفرینی» و «اقتصاد و تجارت نوین» بیشترین اشتراک و مجله های «پژوهش های زنان» و «دستاوردهای روان شناختی» کمترین اشتراک را در مقاله های چاپ شده با موضوع های صنعت، کشاورزی و خدمات در حیطة کارآفرینی دارند.

روند رو به افزایش توجه به کارآفرینی در ایران و نقش پررنگ شرکتهای زایشی در انتقال دانش و تکنولوژی در جهان،اهمیت روزافزون این نوع شرکتها را نمودار کرده است .در این مقاله،مدل مفهومی رشد شرکتهای زایشی دانشگاهی با مطالعه موردی شرکتهای زایشی جهاد دانشگاهی تبیین شده است.پژوهش حاضر،مطالعه ای آمیخته است که مدل اولیه آن در بخش کیفی با بررسی اسناد،بانکهای اطلاعاتی و مقالات انتشار یافته درباره شرکتهای زایشی شکل گرفته و عوامل اثرگذار بر رشد شرکتهای زایشی دانشگاهی بر اساس تحلیل داده های مصاحبه های عمیق با خبرگان دانشگاهی و موسسان و مدیران شرکتهای زایشی جهاد دانشگاهی شناسایی شده است.این عوامل عبارتند از عوامل فردی و سازمانی و محیطی به همراه شناسایی ابعاد آنها.در بخش کمی پژوهش،متغیر رابطه رشد و متغیرهای مستقل شامل عوامل فردی و سازمانی و محیطی با ابزار پرسشنامه همبستگی سنجیده شده است.اثرگذاری مستقیم و غیر مستقیم عوامل نیز با استفاده از آزمون ضریب رگرسیون چندگانه و تحلیل مسیر بررسی شده است.نتایج مطالعه نشان داده است که عوامل سازمانی به صورت مستقیم و عوامل فردی و محیطی به صورت غیر مستقیم بر رشد شرکتهای زایشی دانشگاهی اثر د ارند و عوامل محیطی بیشتر بر عوامل فردی و کمتر بر عوامل سازمانی اثر میگذارند.به علاوه،عوامل سازمانی که به صورت مستقیم بر رشد شرکتهای زایشی جهاد دانشگاهی تاثیر دارندفخود نیز از عوامل فردی اثر پذیرفته الند.در پایان،بر مبنای یافته های این پژوهش،یک مدل مفهومی برای رشد شرکتهای زایشی دانشگاهی تدوین و ارائه شده است.