مطالعه تطبیقی- انتقادی مبانی و لوازم هستی شناختیِ تعالی خواهی در تفکر آبراهام مزلو و صدرالمتألهین: مبانی و لوازم اصل واقعیت ذو مراتبی و وحدت تشکیکی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
مسئله اساسیِ این پژوهش، بررسیِ مبانی هستی شناختی تعالی خواهی در دو نظام فکری مزلو و صدرالمتألهین با محوریت اصل واقعیت ذو مراتبی و وحدت تشکیکی و هدف از آن، کشفِ لوازمی است که برای ایجاد فلسفه ا ی متعالی، روان شناسی کمال گرا دارای اهمیت است. پژوهش حاضر با استمداد از معیارهای معرفت شناختی انسجام گروی و در برخی موارد مبناگرایی و نیز با شیوه تطبیقی – انتقادی و با استفاده از روش های استدلال قیاسی و بررسی تاریخی به این نتیجه می رسد که اصل واقعیت ذومراتبی با نام دیگر اصل تداوم در نظریه مزلو که برگرفته از متافیزیک فلوطینی برگسونی است، توسط اصل مکملیت بور و اصل عدم قطعیت هایزنبرگ به اصل ناپیوستگی متافیزیک وایتهدی پیوند می خورد تا این-گونه تعالی نزد مزلو افزون بر سرشت جمعی و دیگر محور، شأنی فردی، نخبه گرایانه و خود محور نیز داشته باشد. اما وحدت تشکیکی در نظام صدرایی با تأکید بر اصالت وجود که از بین برنده کثرت هاست، تصویر گسسته ماهوی و ذره ای از عناصر هستی را با امتداد موجی و پیوسته از اجزاء جهان جایگزین می کند تا تعالی را از امری فردی و خودمختار بیرون آورده، آن را امری جمعی، جبری و وابسته به غیر گرداند. هر چند صدرالمتألهین به دلیل توجه به إشکالات درونی وحدت تشکیکی از علیّت سنتی روی برمی گرداند و با ارائه نظریه فقر وجودی و نیل به وحدت شخصی، فرایند تعالی سازی جبری حرکت اشتدادی را متوقف می کند اما با توجه به لوازم اصل کاملیت که هستی را تک ساحتی و نظام إلاهیاتی را پاِنن تئیستی می گرداند، تعالی را ذاتی انسان و جهان نشان می دهد و به تئوری فقر وجودی و حرکتِ اشتدادیِ تعالی بخش، وجه معرفت شناختی می بخشد.A Comparative-Critical Study of the Ontological Foundations and Requirements of “Self-Transcendence Need” in the Thought of Abraham Maslow and Mulla Sadra
The fundamental issue of this research is the exploration of the ontological foundations of self-transcendence in the thought systems of Maslow and Mulla Sadra, with a focus on the principles of the degrees of reality and gradational unity. The aim is to uncover the implications that are significant for developing a transcendental philosophy and a perfectionistic psychology. This study, drawing on epistemological criteria of coherence and, in some cases, foundationalism, as well as employing a comparative-critical method with the use of deductive reasoning and historical analysis, concludes that the principle of the degrees of reality, also known as the principle of continuity in Maslow's theory, which is derived from the metaphysics of Plotinian Bergsonism, connects with the principle of complementarity of Bohr and the principle of uncertainty of Heisenberg, tying into Whitehead’s metaphysical principle of discontinuity. This integration leads Maslow’s concept of self-transcendence to encompass not only a collective and other-centered aspect but also an individual, elitist, and self-centered dimension. However, the gradational unity in Mulla Sadra's system, emphasizing the primacy of existence, which eradicates multiplicities, replaces the discrete, particle-like image of existence’s elements with a continuous, wave-like extension of the world’s components. This shifts self-transcendence from an individual and autonomous matter to a collective, deterministic, and other-dependent phenomenon. Although Mulla Sadra, due to his awareness of the internal contradictions within the principle of gradational unity, turns away from traditional causality and halts the process of ascendant movement by presenting the theory of existential poverty and the pursuit of personal unity, he still, considering the implications of the principle of perfection, portrays self-transcendence as inherent in both human beings and the world. He imbues the theory of existential poverty and ascendant movement with an epistemological dimension.
تبلیغات
