ماهیت مندی همه مراتب واقعیت (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
تمایز وجود از ماهیت و رابطه آن دو از مسائل بنیادین در تاریخ فلسفه اسلامی است که تاثیراتی مهم در سایر مباحث دارد. فیلسوفان مسلمان معتقدند که موجودات امکانیِ اسمی، از وجود و ماهیتِ بالمعنی الاخص برخوردارند، ولی بسیاری از آنها واجب الوجود را فاقد ماهیت می دانند، و برخی از آنها ماهیت مندیِ مراتبی دیگر از واقعیت را انکار نموده اند، اما تحلیل عقلی نشان می دهد که همه مراتب نفس الامر (اعم از حقیقی یا اعتباری، وجودی یا عدمی) ماهیت مندند. به این ترتیب اولا، تحقق ترکیب تحلیلی از وجود و ماهیت در واجب الوجود محال نیست، البته ماهیت او مثل وجودش نامحدود است. ثانیاً، معانی ربطی ماهیت مندند، اما ماهیت آنها همچون وجودشان فی غیره است. ثالثا، امور معدوم حقیقتا از یکدیگر متمایزند؛ نیستیِ دور و نیستیِ غول، حقیقتاً در نبودن مشترکند، ولی ما به الامتیازِ آنها در تقیّد هر یک به ماهیت خویش (دور و غول) است. رابعا، امور اعتباری نیز ماهیت دارند، اما ماهیت آنها همچون وجودشان اعتباری است. در نتیجه، ماهیت مندی به یکی از احکام موجود بما هو موجود ارتقا می یابد و به عرضِ مساوی و بی واسطه واقعیت تبدیل می شود.Quiddity-Based Property in All Ranks of Reality
The distinction between existence and quiddity, as well as the link between the two, has been a substantial issue in Islamic philosophy throughout history, having profound effects on other issues. Muslim philosophers argue that contingent beings possess both existence and quiddity in its narrow sense. However, many philosophers believe that Necessary Being (Wājib al-Wujūd) is devoid of quiddity and some deny the quiddity-based reality. Nonetheless, logical reasoning indicates that all ranks of the essence of things (including real and constructed (i‘tibārī), as well as existential and non-existential) are predicated on quiddity. Hence, first and foremost, it is not impossible to put forward an integrated analysis of existence and quiddity for Necessary Being, where quiddity, like existence, is limitless. Second, the copula notions (ma‘ānī rabaṭī) are quiddity-based, even if their quiddity, like their existence, is the quiddity for others. Third, non-existent matters are, in fact, distinct from one another. For example, while the non-existence of a vicious circle and a giant (ghūl) is the same in that they are both non-existent, their distinction stems from their adherence to their quiddity (the whatness of a vicious circle and a giant (ghūl). Fourth, constructed matters (umūr i‘tibārī) are similarly quiddity-based, though their quiddity, like their existence, is constructed (i‘tibārī). As a result, the property of being quiddity-based elevates to an existent qua existent axiom, becoming a direct accident comparable to reality.
تبلیغات
