حکمت متعالیه

نمایش ۵۴۱ تا ۵۶۰ مورد از کل ۱٬۴۱۴ مورد.

۵۴۱.

ادراکات اعتباری و نسبیت اخلاق در اندیشه علامه طباطبائی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: امین رضا عابدی نژاد داورانی

منبع: معرفت اخلاقی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۱۵)

کلیدواژه‌ها: ادراکات اعتباری خوب باید نسبیت اخلاق ثبات اخلاق اعتبارات عمومی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۳۸ تعداد دانلود : ۷۱۰

مفاهیمی همچون خوب و باید، که نماد مفاهیم ارزشی و لزومی اخلاق هستند، مفاهیمی اعتباری می باشند. از خصوصیات بارز ادراکات اعتباری این است که این گونه ادراکات، به یک معنا نسبی هستند. در پاسخ به این سؤال که آیا این گونه نسبیت، تعارضی با اطلاق و ثبات اخلاقی ندارد؟ باید گفت: کمال موجود مبدأ نهایی فعل اختیاری انسان است و لذا اصول عام اخلاقی، از اعتباریات عمومی هستند که لازمه نوعیت نوع می باشند. از این رو، کمال نوعی انسان، مبدأ اصلی اعتبارخوب و وجوب اخلاقی است. ازآنجا که کمال نوعی انسان به تبع ثبات در نوعیت نوع، ثابت است، اعتبارات اخلاقی که ناظر به کمال ثابت نوع انسانی هستند، تغییر نمی پذیرند.

۵۴۲.

عوامل پیدایش گناه در نظام اندیشة صدرایی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: رضا رضازاده نشمیه شکری

منبع: معرفت اخلاقی سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲ (پیاپی ۱۶)

کلیدواژه‌ها: صدرالمتألهین جهل گناه شیطان حب دنیا ظلمت هواهای نفسانی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۶۱۷ تعداد دانلود : ۶۱۴

مسئلة «گناه» با سعادت یا شقاوت و سرنوشت انسان رابطه ای تنگاتنگ دارد. از نظر صدرالمتألهین، گناه چیزی جز مخالفت با اوامر و نواهی الهی نیست که مانع از رسیدن انسان به سعادت و کمال می شود. علاوه بر این، او گناه را عملی می داند که موجب ظلمت قلب شده، انسان را به سوی شهوات می کشاند. وی معتقد است عوامل و زمینه های متعدد و مختلفی در وجود انسان و یا در خارج از وجود او، انسان را به سوی گناهان سوق می دهند. از جمله این عوامل حب دنیا، هوا های نفسانی، جهل انسان، قلب، شیطان و تقلید کورکورانه هستند، اما او نقش اصلی در انجام گناهان را به انسان نسبت می دهد؛ زیرا او دارای قدرت اختیار و اراده است. از این رو، انسان مسئول همة گناهان خود است.

۵۴۳.

علیّت تحلیلی و کاربردهای آن در حکمت متعالیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید مصطفی موسوی اعظم حسن ابراهیمی عبدالرسول کشفی

منبع: حکمت صدرایی سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲ (پیاپی ۴)

کلیدواژه‌ها: کثرت علیت توقف علیت تحلیلی علیت خارجی کثرت تحلیلی کثرت وجودی (خارجی)

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۹۵۶ تعداد دانلود : ۹۱۲

در رویکرد مشهور، علیّت مستلزم کثرت وجودی، اعم از تباینی و تشکیکی، میان علّت و معلول است؛ با این حال، خودِ فلاسفه در مواضعی که کثرت وجودی برقرار نیست، علیّت را متحقّق دانسته اند. صدرا این قسم علیّت را به تحلیل عقلانی می داند و آگاهانه ملازمه ای بین «علیّت» و «کثرت وجودی» نمی یابد. تئوری علیّت تحلیلی مستلزم توسعة معنای علیّت است و می باید تعریفی ارائه کرد که انطباق پذیر بر هر یک از کثرات وجودی و تحلیلی باشد. بر اساس مبانی حکمت متعالیه، دو تعریف از علیّت بیان می شود که توأمان انطباق پذیر بر کثرت وجودی و تحلیلی است. نخست، رابطة توقّف میان دو موجود؛ دوم، رابطة توقّف میان دو مصداق. از آن جا که کثرت «موجود» و «مصداق» لزوماً «کثرت وجودی» را به دنبال ندارد، اگر دو «موجود» و دو «مصداق» در خارج به دو «وجود» تحقّق یابند، علیّت خارجی است و اگر به یک «وجود» موجودند، علیّت تحلیلی است. با پذیرش دو تعریف فوق علیّت مستلزم کثرت وجودی (خارجی) نیست، بلکه مستلزم مطلقِ کثرت است، اعم از آن که کثرت وجودی باشد یا تحلیلی. می توان کاربردهای فراوانی از علیّت تحلیلی به دست آورد که برخی قبل از حکمت متعالیه و برخی بعد از آن، رواج یافته است: علیّت ماهیّت برای لوازم خود، علیّت امکان برای احتیاج، علیّت در برهان اقترانی حملی، علیّت عرض برای عرض، علیّت جوهر برای عرض، علیّت صورت (فصل) برای ماده (جنس) و علیّت ماده و صورت برای ذات ماهیت

۵۴۴.

«رسالة العشق» ابن سینا و تأثیر آن در ملاصدرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: جعفر شانظری مجید یاریان

منبع: ادیان و عرفان سال چهل و هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: وحدت وجود اصالت وجود عشق شوق تشکیک وجود رسالة العشق

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۵۵۳ تعداد دانلود : ۹۵۶

صدرالمتألهین، براساس مبانی اصالت، وحدت و تشکیک وجود، عشق را مساوق هستی شمرده و آن را برحسب مراتب وجود، در تمامی ذرات عالم، جاری دانسته است. او عشق را از نهاده های الهی در ذات آدمی برمی شمارد و آن را سرشار از حکمت ها و مصلحت ها می داند. گرچه تبیین عشق، بر مبنای اصالت الوجود، از شاخصه های تفکر صدرایی به شمار می رود، پیش از او، ابن سینا نیز در «رسالة العشق» خویش، به تحلیل وجودی عشق، بیان احوال و اطوار آن پرداخته است که تا حد زیادی با نگرش عرفا در این باب ، مناسبت و همسانی دارد. صدرالمتألهین شیرازی، در تحلیل عشق، از نظر شیخ الرئیس در این رساله، بهره های فراوان برده است. مساوقت عشق با وجود و خیر، تشکیک در عشق، اثبات عشق و شوق در هیولا، تبیین عشق در نفوس نباتی و حیوانی، اثبات عشق در وجود حضرت احدیت و تشریح محاسن و برکات عشق مجازی انسانی، از جمله این تأثیرپذیری ها است.

۵۴۵.

بررسی و تحلیل نظریه عدمیت شر از منظر صدرالمتألهین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید حسن بطحایی محمدرضا ضمیری عبدالحمید فلاح نژاد محمدجواد طالبی چاری

منبع: قبسات سال نوزدهم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۷۲

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۳۳۰ تعداد دانلود : ۷۳۸

۵۴۶.

تأثیر دعا در نظام آفرینش از منظر سه فیلسوف (ابن سینا، ملاصدرا و علامه طباطبایی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی محمد ساجدی فاطمه زارع

منبع: اندیشه دینی دوره چهاردهم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۵۳

کلیدواژه‌ها: قضا و قدر علامه طباطبایی دعا ابن سینا ملاصدرا علم الاهی اراده ی الاهی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۴۵۹۶ تعداد دانلود : ۱۲۳۷

دعا و نیایش وسیله ی اظهار عجز و نیاز بنده به خالق و زیباترین جلوه ی سرسپردگی و عبودیت در آستان قدس ربوبی است. ابعاد معنوی دعا متفکران را از تحلیل و بررسی های نظری بی نیاز نساخته است؛ بلکه در خصوص رابطه ی آن با قضا و قدر الاهی، نظام علی و معلولی، علم و اراده ی خدا و این که آیا تأثیر دعا سبب انفعال در ذات خدا می گردد یا نه، فیلسوفان اسلامی را به تأمل فراخوانده است. در این جستار، از نگاه سه فیلسوف نام برده در عنوان مقاله، به نکات ذیل دست یافتیم: اولاً دعا خود بخشی از قضا و قدر الاهی در نظام اسباب و مسببات بوده، به منزله ی وسائط و اسبابی است که سبب وصول داعی به مقصد می گردد. ثانیاً فعل انسان با همه ی ویژگی هایش، ازجمله اختیاری بودنش، معلوم و مراد حق تعالی بوده، نقش آفرینی عوامل معنوی در تعیین سرنوشت بشر در همین راستا ارزیابی می گردد. ثالثاً لازمه ی پذیرش دعای بنده انفعال در ذات و علم معبود نیست؛ زیرا به اعتقاد ابن سینا، مؤثر حقیقی در امر دعا، اعم از حال تضرع و نیاز بنده و نیز آثار آن، تنها همان مبدأ نخستین است. دعا معلول ذات حق تعالی است و عالی از دانی منفعل نمی شود؛ اما به اعتقاد ملاصدرا، این نفوس سماوی هستند که از احوال زمینیان تأثیر پذیرفته و دچار انفعال می گردند، نه ذات یا اراده ی حق تعالی. سرانجام، به اعتقاد علامه طباطبایی، علم خدای تعالی به موجودات و رویدادهای جهان، مطابق وجود نفس الامری آن هاست و علم خداوند علم فعلی است که منشأ صدور موجودات است. از آن جا که علم خداوند با ذات او یکی است، دعا مستلزم انفعال در ذات و علم حق تعالی نیست.

۵۴۷.

توحید خاصّی و تفسیر آیات متشابه از منظر ملاصدرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: احمد عبادی داوود صائمی احمد بهشتی

منبع: پژوهش های فلسفی - کلامی سال پانزدهم بهار ۱۳۹۳ شماره ۳ (پیاپی ۵۹)

کلیدواژه‌ها: ملاصدرا عرش آیات متشابه توحید خاصی توحید عامی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی کلیات مکتب های فلسفی حکمت متعالیه

تعداد بازدید : ۱۶۶۶ تعداد دانلود : ۱۰۲۷

آیات متشابه در طول تاریخ علوم اسلامی از جمله مباحث چالش برانگیز بوده است. صدرالمتألّهین شیرازی در اصول هستی شناسی خود قائل به نظریه توحید خاصّی در مقابل دیدگاه توحید عامی است. وی معتقد است بدون آنکه نیازی به تأویل آیات متشابه یا قول به تجسم در باب ذات باری تعالی باشد می توان بر مبنای اصول فلسفی عرفانی دیدگاه توحید خاصّی ظواهر الفاظ آیات را حفظ کرد و همه آیات متشابه را بر ظاهر معنای آنها حمل کرد. اما بر مبنای نظریه توحید عامی نمی توان آیات متشابه را بر ظاهر الفاظ حمل کرد، بلکه یا باید آنها را تأویل کرد، یا قول به تجسم در باب واجب الوجود را پذیرفت. با توجه به چندتباری بودنِ مسئله متشابهات قرآن، ملاصدرا در این مسئله رهیافت میان رشته ای اخذ کرده است.

۵۴۸.

نَفَس رحمانی در آینه حکمت متعالیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مهدی زمانی

منبع: آموزه های فلسفه اسلامی بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱۴

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۹۷۳ تعداد دانلود : ۱۱۳۳

۵۴۹.

برهان وجودی آنسلم و نقد آن بر اساس مبانی ملاصدرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید حمید طالب زاده رحمت الله کریم زاده

منبع: آموزه های فلسفه اسلامی بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱۴

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۳۳ تعداد دانلود : ۱۰۴۲

۵۵۰.

مبانی تطابق عوالم از دیدگاه صدرالمتألهین(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: محمدمهدی گرجیان سید محمود موسوی نرجس رودگر

منبع: آیین حکمت سال ششم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲۲

کلیدواژه‌ها: تشکیک بساطت علیت تطابق عوالم تشأن صرافت

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۰۹ تعداد دانلود : ۸۱۹

«تطابق عوالم» اصلی است که در حکمت متعالیه بیانگر چندوچون نسبت و روابط حاکم بین عوالم می باشد. ملاصدرا هستی را در چهار عالم اله، عقل ، مثال و ماده طبقه بندی می کند و نسبت این عوالم را از نوع قشر و لُبّ، محیط و محاط، حقیقه و رقیقه و، در یک کلام، «تطابق» توصیف می نماید. تطابق که حاکی از نوعی عینیت در عین غیریت است به معنای حضور عوالم مادون در عوالم مافوق به نحو اعلا و اشرف می باشد. طبق این اصل، ماهیتی که در عالم ماده با وجودی خاص موجود است با وجود برتر مثالی و عقلی و الهی در عوالم برین حضور دارد. اصل تطابق عوالم در حکمت متعالیه با اصول و قواعد شاخص این مشرب حکمی اثبات و تبیین شده است. این اصول عبارت اند از: صرافت و بساطت وجود، تشکیک، و وجود رابط معلول و ارجاع علیت به تشأن. مبانی مذکور از دیگر سو حکمت متعالیه را به اثبات وحدت شخصی وجود سوق داده است. نتیجه این امر جانشینی تجلی و ظهور به جای وجود معلول و همچنین جانشینی تطابق عوالم ظهور به جای تطابق عوالم وجود است.

۵۵۱.

تفسیری نوین از رابطه عالم ماده و عالم دهر و نقش آن در حل معضل ربط ثابت و سیال(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: ابراهیم خانی رضا محمدزاده

منبع: فلسفه و کلام اسلامی سال چهل و هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: حرکت جوهری ملاصدرا عالم ماده عالم دهر طبایع

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۶۱ تعداد دانلود : ۷۸۵

برای حل مسئله ربط ثابت به سیال، میرداماد و ملاصدرا طبایع مادی را از حیث ثباتشان، مجعول مفارقات می دانند تا محظور ربط ثابت به سیال وجود نداشته باشد. لکن ابهامات زیادی در مورد حیثیت ثبات طبایع که از آن تعبیر به عالم دهر می شود و همچنین رابطه عالم دهر با عالم ماده وجود دارد. در این مقاله ابتدا در قالب یک برهان کیفیت نسبت ما بین عالم دهر و عالم ماده که دوگانگی اعتباری و یگانگی حقیقی طبایع دهری و مادی است، مشخص می گردد. در تفسیر نخست، این وحدت و آن دوگانگی بر اساس تفاوت نحو ادراک موجودات مفارق عقلی و موجودات مادی تبیین گردیده، آنگاه با مشخص نمودن کمبود های این تفسیر، در تکمیل این تفسیر، تفسیر دومی ارائه شده که در آن بر اساس مفهوم ظهور و نقش آفرینی این مفهوم در این مسئله، یگانگی حقیقی طبایع دهری و مادی روشن می گردد.

۵۵۲.

نقشِ دین در شکل گیری حکمت متعالیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید میثم بهشتی نژاد

منبع: پژوهشنامه فلسفه دین (نامة حکمت) سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۲۳)

کلیدواژه‌ها: شهود دین ملاصدرا عقل سلیم فطرت ثانیه

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۳۹۳ تعداد دانلود : ۶۴۷

صدرا، بسیاری از یافته ها و نوآوری های موجود در حکمت متعالیه را مدیون بهره مندی از دین و شهود دانسته است. او، تأثیر دین بر حکمت و حکما را در دو مرحله بررسی کرده است. در مرحلة اول، دین، حکمت و حکما را از نگاه ماهیت بین و کثرت بین می رهاند و به نگاه وجودی ارتقا می دهد. بر این اساس، نگاه وجودی این مطلب را برای حکیم میسّر می کند که به فهم صحیحی از بعضی آموزه های دین که بدواً با احکام عقلی معارض دیده، دست یابد. این فهم صحیح موجب می شود که حکیم، به تثبیت عقلیِ بسیاری از آموزه های دینی موفّق گردد. در مرحلة دوم، تأثیر دین بر حکمت موجب ارتقاء مجدّد نظرگاه حکیم و مبانی حکمت می شود، و صدرا نتیجة این ارتقا را در دو بُعد برشمرده است: از یک سو، حاصلِ این ارتقاء، فهم تأویلات قرآنی است؛ و از سوی دیگر، حاصلِ این ارتقاء، دست یابی به اوج حکمت است؛ یعنی فهم واقع آن چنان که هست. عبارات صریح ملاصدرا نشان از آن دارد که او، در حیات فلسفی خود همین سیر را پیموده و حکمت متعالیه نیز متناسب با همین سیر شکل گرفته است. نهایتاً این مطلب مورد تأکید قرار می گیرد که صدرا، در استفاده از دین و شهود، از الگوی پژوهشی فلسفی صحیح بهره برده و بدین ترتیب، هر چند حکمت متعالیه کاملاً مرهون دین است، اما قواعد حکمت و روش عقلی برهانی را رعایت کرده است.

۵۵۳.

علم انسان کامل از دیدگاه ملاصدرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عین الله خادمی لیلا پوراکبر

منبع: اندیشه دینی دوره چهاردهم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۵۳

کلیدواژه‌ها: عقل علم انسان کامل وحی ملاصدرا

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۶۶۱ تعداد دانلود : ۱۳۲۲

در فرهنگ اسلام، انسان کامل که بهترین مصداق آن پیامبر(ص) و ائمه ی معصومین(ع) می باشند، جامع اسما و صفات الاهی می باشد. علم یکی از این صفات به شمار می رود. از نظر ملاصدرا، علم امری وجودی و ذومراتب است و هرچقدر وجودی کامل تر باشد، از مرتبه ی بالاتری از علم برخوردار خواهد بود. انسان کامل که از برترین درجه ی وجودی برخوردار است، بالاترین مرتبه ی علمی را نیز داراست؛ زیرا از نظر صدرا، انسان به وسیله ی حرکت جوهری در مراتب وجودی تعالی یافته، سرانجام، به تجرد تام عقلی نائل می شود که این، مرتبه ی انسان کامل است. ابزارهای علم که شامل حس، خیال، عقل و قلب است، در انسان کامل، به بهترین نحو، حقایق علوم را ادراک می کند و این معارف مبتنی بر موهبت الاهی و عنایات ربانی است و از مقام قرب الاهی او سرچشمه می گیرد. گستره ی علم انسان کامل بسیار وسیع بوده، در همه ی شئون هستی، به اذن خداوند حضور دارد و به خزائن و سرچشمه های علم الاهی اتصال داشته، از تمام راز های مخزون عالم غیب و مراتب علم الاهی آگاه است.

۵۵۴.

بازخوانی نظریه «نظام احسن» ملاصدرا در سایه تحلیل مبادی هستی شناسانه آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: صادق خوشخو محمد سعیدی مهر

منبع: پژوهش های هستی شناختی سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۵

کلیدواژه‌ها: اصالت وجود ملاصدرا نظام احسن عنایت ظهور (تجلی)

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۱۹۵ تعداد دانلود : ۶۱۶

در نوشتار حاضر نخست مهم ترین مبادی هستی شناسانه روایت صدرایی نظام احسن تحلیل می گردد. ملاصدرا علاوه بر اتکا به اصالت وجود، تمایز وجود و ماهیت، تمایز امکان و وجوب با قول به وحدت تشکیکی وجود یا وحدت شخصی وجود و تشکیک در مظاهر آن (به عنوان دو مبنای متفاوت) و قاعدة امکان اشرف، تصویردقیقی از قانونمندی عالم (اعم از نظام علی-معلولی طولی یا نظام مظاهر)، وحدت حقیقی و نظام ذاتی عالم، اتصال مراتب یا مظاهر آن، به تصویر می کشد. در ادامه به تفسیر روایت مزبور بر محور مقتضی آن، یعنی عنایت (مشتمل بر فاعلیت وجودی به اقتضای کمال مطلق، نظام علمی احسن و پیشین عین ذات، و رضای الهی به بهترین و خیرترین نظام) پرداخته می شود.

۵۵۵.

بررسی انسجام در قول به بقای نفس همراه با فساد بدن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید احمدرضا شاهرخی

منبع: پژوهش های فلسفی - کلامی سال شانزدهم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۶۱)

کلیدواژه‌ها: ابن سینا حدوث نفس سهروردی صدرالدین شیرازی حدوث بدن بقای نفس زوال بدن

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۳۰۱ تعداد دانلود : ۵۷۱

فاسد شدن بدن بعد از جدایی نفس امری محسوس است که به استدلال نیازی ندارد. اما با توجه به دخالتی که بدن در حدوث نفس دارد فاسد نشدن نفس با زوال بدن نیازمند برهان است. از این رو مقاله پیش رو در تلاش است از منظر سه فیلسوف بزرگ اسلامی، ابن سینا، سهروردی و صدرالدین شیرازی به این پرسش پایه ای در فلسفه اسلامی پاسخ دهد که «چگونه با وجود دخالت بدن در حدوث نفس، با زوال بدن، نفس همچنان باقی می ماند؟». در بررسی پاسخ های این سه فیلسوف به پرسش یادشده به نظر می رسد طبق نظر صدرالدین شیرازی، که بین حدوث و بقای نفس از حیث تجرد تفاوت می گذارد، بدن می تواند در ابتدای پیدایش، شرط حدوث نفس باشد، ولی در بقا بی نیاز از بدن باشد. اما طبق دیدگاه ابن سینا و سهروردی که نفس را در حدوث و بقا مجرد می دانند نفس در هر دو حالت وابسته به علت قابلی (بدن) و علت فاعلی است و نفی وابستگی نفس به علت قابلی (بدن) در مرحله بقا و عدم فساد آن با زوال بدن ادعایی بدون دلیل است.

۵۵۶.

کیفیت تعامل معرفت عقلی و عرفانی در معرفت شناسی صدرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی حقی سیده سمیه حسینی

منبع: آموزه های فلسفه اسلامی بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱۴

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۱۶۴ تعداد دانلود : ۶۸۴

۵۵۷.

مطالعه تطبیقی حمل اولی ذاتی و حمل شایع صناعی از دیدگاه ملاصدرا و علامه طباطبایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عزت الملوک قاسم قاضی صمد موحد

منبع: پژوهش های معرفت شناختی پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۸

کلیدواژه‌ها: علامه طباطبایی ملاصدرا حمل حمل شایع صناعی حمل اولی ذاتی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۵۱ تعداد دانلود : ۶۹۹

مسئله حمل یکی از مسائل مهم فلسفه اسلامی است که به دلیل ارتباط با علم تصدیقی انسان به خارج، حائز اهمیت است و به واسطه آن می توان رابطه میان عین و ذهن، موضوع و محمول و علم و معلوم را تبیین کرد. تا وقتی حمل که نشانه هو هویت و اتحاد است صورت نگیرد، محال است میان ماهیات که مثار کثرت اند بتوان اتحاد و حتی مقایسه برقرار کرد و به معرفت رسید. در این جستار سعی بر این است تا با توجه به حقیقت حمل و جایگاه آن، حمل اولی ذاتی و حمل شایع صناعی از دیدگاه صدرالمتألهین و علامه طباطبایی مورد بررسی قرار گرفته و با توجه به تمایز این دو حمل، کاربرد آنها بیان شود و در صورت اختلاف، موارد تبیین گردد.

۵۵۸.

جستاری تطبیقی درباره اعتبار و نقش «منابع معرفتی» در اندیشه ملاصدرا و ابن عربی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: رضا رضازاده سمیه منفرد

منبع: آموزه های فلسفه اسلامی بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱۴

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۳۷۶ تعداد دانلود : ۸۱۱

۵۵۹.

مسآله ی «حرکت» در حکمت متعالیه ی ملاصدرا و فلسفه ی لایب نیتس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی محمد ساجدی زهرا جاودانی

منبع: اندیشه دینی دوره چهاردهم بهار ۱۳۹۳ شماره ۵۰

کلیدواژه‌ها: لایب نیتس حرکت ملاصدرا جوهر محرک مناد

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۴۲۱ تعداد دانلود : ۱۱۵۴

وقتی چیزی در حال تغییر و عوض شدن تدریجی است، دارای صفتی می باشد که از آن به حرکت تعبیر می کنیم. در حرکت، شیء از پوسته ی نخستین خود بیرون می آید و به پوسته و هسته ای دیگر دست می یابد و یا نیست می شود و شیء دیگری بر جایش می نشیند. سؤال این جاست که تغییر و دگرگونی چگونه صفتی است؟ و چیزی که عوض می شود و از حالتی به حالت دیگر درمی آید بر او چه می گذرد؟ آیا خودش می ماند و احوالش عوض می شود؟ آیا ظاهرش نو می شود و باطنش باقیست؟ و یا همه ی هستی اش دست خوش تحول می گردد؟ در این پژوهش، آرای لایب نیتس در باب حرکت و احکام آن، محرک و غایت حرکت با آراء صدرالمتألهین مقایسه شده است. به رغم تفاوت هایی که لایب نیتس در تعریف حرکت و احکام آن با ملاصدرا دارد، در متحرک و فعال دانستن جوهر عالم و بحث محرک و غایت حرکت دیدگاه او بسیار به صدرالمتألهین نزدیک است. وی با نگرشی که به مفهوم جوهر و مناد دارد، مناد را موجودی فعال، زنده، خود انگیخته و دارای ادراک و اشتیاق معرفی نموده است و مبدأ فعالیت جوهر فعال و خودجوش را نیرو معرفی می کند. لذا در تبیین ماهیت حرکت، به حرکت جوهری ملاصدرا نزدیک می شود. این مقاله با بهره گیری از شیوه ی اسنادی، به جمع آوری اطلاعات درباره ی مسأله ی تحقیق پرداخته است و با روش توصیفی-تحلیلی و بررسی تطبیقی، به تجزیه و تحلیل داده ها می پردازد.

۵۶۰.

نقش و آثار بدن در حدوث نفس از دیدگاه ابن سینا و ملاصدرا

نویسنده: فروغ السادات رحیم پور زهرا حیدری

منبع: پژوهش های علوم انسانی نقش جهان دوره جدید سال اول بهار ۱۳۹۳ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: نفس ابن سینا ملاصدرا بدن حدوث

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۰۲۵ تعداد دانلود : ۵۴۲

از نظر ابن سینا و ملاصدرا حدوث نفس از ناحیه علل مفارقه (عقل فعال) به سبب استعداد و آمادگی بدن و فراهم شدن مزاج و ترکیب بدنی معتدل و متناسب است. بدن با آثار و نقش های مهمی که در مرحله حدوث نفس ایفا می کند مرجِّح حدوث و عامل تعین نفس است. تکثر و تمایز نفوس در ابتدای حدوث، به وسیله بدن و عوارض بدنی تحقق می پذیرد. همچنین، بدن موجب استکمال و منع تعطیلی وجود نفس و قوای آن می شود. بدن در مرحله حدوث نفس نقش ها و آثار مهم دیگری دارد که در مقاله حاضر با تکیه بر دیدگاه ابن سینا و ملاصدرا به آن خواهیم پرداخت.

درخت حوزه‌های تخصصی