نحوه وجود ذهنیِ معقول های ثانی فلسفی در دیدگاه صدرالمتألهین (مقاله پژوهشی حوزه)
درجه علمی: علمی-پژوهشی (حوزوی)
آرشیو
چکیده
صدرالمتألهین برای معقول های ثانی فلسفی، وجود خارجی قائل است و معتقد است مابه ازای این مفاهیم موجود در ذهن، در خارج نیز محقق هستند. به اعتقاد وی، نحوه وجود ذهنی مفاهیم فلسفی متفاوت از مفاهیم ماهوی است. مفاهیم فلسفی برخلاف مفاهیم ماهوی، منعکس کننده تمام ذات و ذاتیات حقیقت خارجی خود نیستند و از این روی وجود ذهنی ندارند. این مفاهیم مشابه مفاهیم انتزاعی ذهنی مثل انسانیت هستند که حاکی از حقیقت خارجی خود بوده و از نفس ذات آن حقایق انتزاع شده اند. حکایت این مفاهیم عرضی ذاتی است که از ذات محکی خود انتزاع شده، هرچند تمام ذات و ذاتیات آن به ذهن منتقل نشده و مقوِّم آنها نیستند و صرفاً حیثی از حیثیات محکی به ذهن منتقل شده است. این مقاله با روش تحلیلی و انتقادی، به تحلیل و بررسی دیدگاه او پرداخته و سه نقد بر سخنان وی وارد کرده است: 1. تحلیل ملاصدرا از نحوه وجود ذهنی مفاهیم فلسفی در تعارض با تعریف وی از علم حصولی است که منحصر در ماهیات می داند. 2. حکایت مفاهیم فلسفی از محکی خود، به نحو وجه الشیء و معرفت ضعیف به این مفاهیم، اذعان بر علم حصولی به آنها است. 3. ادله وجود ذهنی، عام بوده و شامل مفاهیم فلسفی می شود. برای رفع این تعارضات می توان گفت که اولاً مفاهیم فلسفی، وجود ذهنی دارند و ثانیاً باید بین علم حصولی اکتناهی و غیر اکتناهی تفکیک قائل شد؛ به این صورت که علم حصولی اکتناهی در ماهیات محقق است و علم حصولی غیر اکتناهی در مفاهیم فلسفی.The Mode of Mental Existence of the Philosophical Secondary Intelligibles Based on Ṣadr al-Muta’allihīn’s View
Ṣadr al-Muta’allihīn (Mullā Ṣadrā) attributes external existence to the philosophical secondary intelligibles, asserting that these concepts, which exist in mind, also have corresponding referents in the external world. According to him, the mode of mental existence of philosophical concepts differs from that of essential concepts. Unlike essential concepts, philosophical concepts do not reflect the entirety of the essence and essential properties of their external referents and, therefore, do not possess mental existence in the same sense. These concepts are similar to abstract mental notions, such as "humanity," which signify their external reality and are abstracted directly from the essence of that reality. These accidental concepts signify an essence that is abstracted from the external essence. However, all the essences and essentials are not transferred to the mind and are not constituents of them. Only a mode of the modes has transferred to the mind. This study, through an analytical and critical method, examines and critiques Ṣadr al-Muta’allihīn’s perspective, presenting three objections: 1. Ṣadrā’s analysis of the mode of mental existence of philosophical concepts conflicts with his definition of conceptual knowledge (‘ilm ḥuṣūlī), which he restricts to essences. 2. When philosophical concepts signify their external existence in the form of a de re (wajh al-shay’) and provide a weak knowledge of these concepts, it constitutes an acknowledgment of conceptual knowledge (‘ilm ḥuṣūlī) of these concepts. 3. The arguments for mental existence are general and apply to philosophical concepts. To resolve these conflicts, it can be argued, first, that philosophical concepts indeed have mental existence. Second, a distinction must be made between exhaustive and non-exhaustive conceptual knowledge, for exhaustive conceptual knowledge applies to essences, while non-exhaustive conceptual knowledge pertains to philosophical concepts.
تبلیغات
