چیستی و انواع جهل در ساختار معرفت شناسی حکمت متعالیه ملاصدرا (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
در این مقاله، با روش توصیفی-تحلیلی، به تبیین ماهیت جهل و انواع آن در آثار ملاصدرا پرداخته شده است. اخیراً، در میان مباحث معرفت شناختی فلسفه معاصر، مبحث جهل شناسی اهمیت بسیاری یافته و به عنوانِ مسئله ای مستقل مورد توجه قرار گرفته است. گاهی از جهل در معنای (1) فقدان علم و گاه در معنای (2) فقدان باور حقیقی و گاه در معنای (3) فقدان علم یا باور حقیقی یاد می شود. دیدگاه ملاصدرا درباره نسبت میان علم با تصور و تصدیق نشان می دهد که، از دیدگاه وی، نمی توان جهل را به فقدان علم (تصور) یا فقدان باور (تصدیق) محدود نمود. او گاهی مسئله جهل را در چارچوب موانع شناخت مطرح نموده است. ملاصدرا، در یک دسته بندی، برای جهل سه معنا در نظر می گیرد: (1) جهل بسیط، (2) جهل مرکب و (3) جهل درمقابلِ عقل. در نظام فکری ملاصدرا، درمقابلِ «باور صادق موجه» انواعی از جهل وجود دارد: (الف) باور کاذب یا اعتقاد به اموری خلاف واقع؛ (ب) باور صادق غیرموجه مانند اعتقادات درست تقلیدی و فاقد دلیل موجه؛ (ج) کفر، عدم تصدیق و انکار باور صادق موجه ازرویِ تعصب، لجاجت و کتمان حق. (د) تعلیق حکم درموردِ باوری صادق در حالت شک و تردید؛ (ﻫ) بی توجهی (غفلت) سبک نسبت به باور صادق که با انتباه رفع شود؛ (و) بی توجهی (غفلت) سنگین نسبت به باور صادق که با انتباه رفع نشود (جهل عمیق)؛ (ز) فقدان استعداد و توانایی توجه، درک و تصدیق باوری صادق (جهل کامل). براساسِ آموزه حکمت متعالیه درخصوصِ تشکیک، می توان انواع جهل را سطوح و مراتب مختلف جهل شدید و ضعیف تلقی نمود.The Nature and Types of Ignorance in the Epistemological Structure of Mulla Sadra's Transcendental Wisdom
This article uses a descriptive-analytical method to explain the nature of ignorance and its types in Mulla Sadra's works. Sometimes, ignorance is referred to as (1) lack of knowledge, sometimes (2) lack of true belief, and sometimes (3) lack of knowledge or true belief. Mulla Sadra's view on the relationship between knowledge, imagination, and affirmation shows that, from his perspective, ignorance cannot be limited to a lack of knowledge (imagination) or a lack of belief (affirmation). Mulla Sadra classifies ignorance into three categories: (1) simple ignorance, (2) compound ignorance, and (3) ignorance opposed to reason. In Mulla Sadra's intellectual system, different types of ignorance exist in contrast to justified true belief: (a) false belief, or belief in things that are contrary to reality; (b) unjustified true belief, such as imitative true beliefs without justified reason; (c) disbelief—the failure to acknowledge and denial of justified true belief due to prejudice, stubbornness, or concealment of the truth; (d) suspension of judgment regarding a true belief in a state of doubt and uncertainty; (e) light inattention (negligence) toward a true belief that can be resolved with attention; (f) heavy inattention (negligence) toward a true belief that cannot be resolved with attention (deep ignorance); (g) lack of talent or ability to pay attention, understand, and acknowledge a true belief (complete ignorance). Based on the doctrine of transcendental wisdom regarding doubt, the types of ignorance can be considered as different levels and degrees of severe and weak ignorance.
تبلیغات
