بازخوانی ادله فقهی حکم دیه شخص متولد از زنا (نقد ماده 552 ق.م.ا) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
اگرچه مطابق نظر مشهور فقها، مقدار دیه فرزند نامشروع حاصل از زنا در صورت اظهار اسلام، معادل دیه فرزند مشروع و مسلمان دانسته شده، قانونگذار عرفی در ماده 552 ق.م.ا مصوب 92 به پیروی از دیدگاه غیرمشهور فقهی، آن را به صورت مطلق، برابر با مقدار دیه مسلمان دانسته و اظهار اسلام را شرط نمی داند. به رغم استناد هر دو دیدگاه به اطلاق روایات وارده، بازنگری در ادله و مبانی این حکم، حاکی از این است که به دلیل فقدان برخی از شرایط اساسی تحقق اطلاق کلام، این استدلال با اشکال اساسی مواجه است. ضمن اینکه با وجود اعتبار سندی و دلالتی روایات دال بر همسانی دیه ولدالزنا و اهل ذمّه، می توان گفت که قائل شدن به دیدگاه مخالف، نوعی اجتهاد در مقابل نص محسوب می شود و با عنایت به فقدان هرگونه تفصیل در این روایات، دیدگاهی که قانونگذار بدان وجاهت قانونی بخشیده است از مستندات لازم فقهی برخوردار نبوده، بلکه قول صحیح در این زمینه، دیدگاهی است که همسو با مفاد احادیث خاص وارده، به همسانی دیه فرزند نامشروع حاصل از زنا و اهل ذمه یعنی هشتصد درهم، حکم می نماید و در نتیجه، اصلاح و بازنگری ماده مذکور ضروری به نظر می رسد.Rereading the Jurisprudential Proofs of Blood Money(dieh) for an Illegitimate Child Resulting from Adultery (Criticism of Article 552 of the Islamic Penal Code)
Although prominent jurists have held that the blood money (diyah) for an illegitimate child born of adultery—if the child has professed Islam—is equivalent to that of a legitimate Muslim child, the legislator, in Article 552 of the Islamic Penal Code (2013), has adopted a less popular jurisprudential opinion. According to this view, the diyah of such a child is absolutely equal to that of a Muslim, regardless of whether the child has professed Islam. While both perspectives refer to hadiths as their basis, a review of the arguments and underlying principles reveals significant challenges in applying the hadiths to justify this ruling, particularly due to the absence of essential conditions for their applicability. Furthermore, despite the reliability of the sources and the content of narrations indicating that the diyah of an illegitimate child born of adultery is the same as that of a non-Muslim living under Islamic rule (Ahl al-Dhimmah), the legislator’s position appears to contradict these foundational texts. Given the absence of any differentiation in these narrations, the legislated view lacks sufficient jurisprudential support. The more accurate and well-supported position—based on the relevant hadiths—is that the diyah of an illegitimate child should be equivalent to that of an Ahl al-Dhimmah, which is eight hundred dirhams. Therefore, it seems necessary to revise the aforementioned legal article.
تبلیغات
